Trong khi thế giới đang chuyển mình trong kỷ nguyên số, các nghiên cứu cho thấy khoảng 65% dân số toàn cầu có thể truy cập internet nhờ vào mạng cáp quang trên đất liền, cáp ngầm dưới biển hoặc kết nối băng rộng di động. Tuy nhiên, vẫn tồn tại thách thức trong việc vươn tới những vùng xa xôi hẻo lánh, khiến hơn ba tỷ người hoàn toàn không có internet. Internet vệ tinh nổi lên như một giải pháp tiềm năng để bắc nhịp cầu kỹ thuật số và kết nối những người chưa từng có cơ hội tiếp cận internet.
Sự phát triển của công nghệ vệ tinh
Sự phát triển của công nghệ vệ tinh đã tạo ra bước đột phá trong nỗ lực cải thiện kết nối của nhiều ngành công nghiệp khác nhau. Vệ tinh đóng vai trò quan trọng trong việc tái định nghĩa cách thức chúng ta giao tiếp và vượt qua những thách thức về kết nối, đặc biệt là ở những vùng hẻo lánh trên khắp thế giới.
Năm 1957, sự ra đời của vệ tinh nhân tạo Sputnik-1 do Liên Xô phát triển được coi là khởi đầu của lịch sử công nghệ vệ tinh. Đây là vệ tinh nhân tạo đầu tiên bay quanh Trái Đất, mở ra cái gọi là “cuộc đua không gian” giữa các nhà lãnh đạo công nghiệp thế giới. Chính sự thành công của Sputnik-1 đã đặt nền tảng cho một kỷ nguyên mới về truyền thông và kết nối.
Sau Sputnik-1, việc phát triển vệ tinh truyền thông trở thành một ứng dụng quan trọng. Năm 1962, Telstar-1 của Mỹ đã trở thành vệ tinh truyền thông hoạt động đầu tiên trên thế giới, cho phép truyền hình trực tiếp qua Đại Tây Dương lần đầu tiên. Bằng cách chứng minh khả năng của công nghệ vệ tinh vượt qua rào cản địa lý và kết nối mọi người trên toàn thế giới, thành tựu này đã thành công khẳng định hứa hẹn của nó.
Phát triển mạng truyền thông toàn cầu
Internet vệ tinh là phương thức truy cập internet thông qua các vệ tinh bay quanh Trái Đất. Trong khi cáp ngầm và trên đất liền vẫn là lựa chọn truyền thống, internet vệ tinh mở ra một hướng đi mới, sử dụng sóng vô tuyến thay cho dây cáp để kết nối đến những vùng hẻo lánh, trên biển, trên giàn khoan dầu, hay đảo xa. Tính linh hoạt này giúp internet vệ tinh trở thành một giải pháp thiết yếu ở những nơi cơ sở hạ tầng truyền thống yếu kém.
Sự phát triển của công nghệ vệ tinh cho phép mạng lưới truyền thông toàn cầu truyền dữ liệu theo thời gian thực, phát sóng truyền hình và kết nối mọi người với internet. Một trong những thành phần quan trọng của mạng lưới này là vệ tinh địa tĩnh, luôn ở vị trí cố định trên quỹ đạo Trái Đất.
Bên cạnh vệ tinh địa tĩnh, còn có loại vệ tinh quỹ đạo thấp của Trái Đất (LEO) mang lại ưu điểm là độ trễ thấp và tốc độ truyền dữ liệu nhanh hơn. Các công ty như SpaceX của Mỹ và OneWeb của Vương quốc Anh đang triển khai vệ tinh LEO với mục tiêu mang internet tốc độ cao đến mọi ngóc ngách trên thế giới, chứng minh vai trò của công nghệ vệ tinh trong việc thu hẹp khoảng cách số.
Theo đó, chùm vệ tinh quỹ đạo thấp Starlink của SpaceX hiện đã triển khai hơn 4.500 vệ tinh trên quỹ đạo Trái Đất. Tính đến cuối năm 2023, Starlink đã có hơn 2 triệu khách hàng đang hoạt động và có mặt ở tất cả các châu lục và hơn 60 quốc gia trên thế giới.
Starlink dự kiến sẽ tiếp tục mở rộng phủ sóng trong những năm tới. Công ty SpaceX đang có kế hoạch triển khai thêm 4.500 vệ tinh Starlink trong năm 2024. Điều này sẽ giúp Starlink phủ sóng rộng khắp thế giới, bao gồm cả các khu vực xa xôi và hẻo lánh.
Starlink đã nhận được sự quan tâm đáng kể từ các chính phủ và doanh nghiệp trên toàn thế giới. Công nghệ này có tiềm năng mang lại internet tốc độ cao cho những khu vực mà truyền thống không thể tiếp cận được.
Ưu điểm của việc triển khai công nghệ vệ tinh
Công nghệ vệ tinh mang đến nhiều lợi ích khác nhau, đóng góp đáng kể vào việc cải thiện bức tranh toàn cảnh của lĩnh vực kỹ thuật số. Nhờ những đột phá công nghệ gần đây, tốc độ của internet vệ tinh đã được cải thiện đáng kể. Các tiến bộ này bao gồm việc triển khai vệ tinh băng thông rất cao (VHTS) và mở rộng vệ tinh LEO. Sự phát triển này đã nâng cao tốc độ internet, từ 25Mbps đến 150Mbps, mang đến một lựa chọn thay thế cạnh tranh và khả thi so với các dịch vụ internet thông thường.
Hơn nữa, tính đáng tin cậy của internet vệ tinh được thể hiện qua khả năng vượt qua những giới hạn vật lý của hệ thống cáp truyền thống. Trong thời gian hậu thảm họa thiên nhiên, nó có thể hoạt động như một phương án sao lưu đáng tin cậy, đảm bảo duy trì liên lạc ngay cả khi hệ thống mặt đất không hoạt động.
Vệ tinh Sentinel, được Cơ quan Vũ trụ Châu Âu vận hành, là một ví dụ đáng chú ý khác về những lợi ích của công nghệ vệ tinh. Dòng Sentinel cung cấp một góc nhìn toàn diện về môi trường Trái Đất, góp phần vào các ứng dụng như theo dõi nông nghiệp, ứng phó với thảm họa thiên nhiên và quy hoạch đô thị.
Ngoài việc sử dụng trong truyền thông, vệ tinh còn phát triển thành công cụ hữu ích để quan sát Trái Đất. Các vệ tinh viễn thám được trang bị các cảm biến tinh vi để hỗ trợ thu thập thông tin về các vùng khí hậu khác nhau, mô hình thời tiết, nạn phá rừng và thảm họa thiên nhiên.
Một số lợi thế của Internet vệ tinh so với các giải pháp khác, bao gồm:
Khả năng phủ sóng rộng: Internet vệ tinh có thể cung cấp kết nối Internet cho những khu vực mà hạ tầng viễn thông truyền thống khó tiếp cận, chẳng hạn như những khu vực có địa hình hiểm trở, hẻo lánh, hoặc những khu vực có mật độ dân cư thấp.
Tốc độ truy cập cao: Internet vệ tinh có thể cung cấp tốc độ truy cập cao, đủ để đáp ứng nhu cầu sử dụng Internet của người dân, bao gồm học tập, làm việc, giải trí,...
Chi phí hợp lý: Chi phí sử dụng Internet vệ tinh ngày càng giảm, phù hợp với túi tiền của nhiều người dân.
Sự phát triển của công nghệ vệ tinh đã cách mạng hóa cách thức chúng ta kết nối và giao tiếp. Từ những ngày đầu của vệ tinh liên lạc cho đến các chùm vệ tinh quỹ đạo thấp đang bay quanh Trái Đất ngày nay, vệ tinh đã phát triển vượt bậc, đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc định hình cách thức hoạt động của các ngành công nghiệp.
Ngay cả khi những tiến bộ công nghệ tiếp tục diễn ra, vệ tinh sẽ vẫn đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc định hình cách thức hoạt động của các ngành công nghiệp. Hiện tại, có những dự án đang được triển khai hứa hẹn sẽ củng cố hơn nữa khả năng của công nghệ vệ tinh, thể hiện cam kết của các nhà lãnh đạo ngành trong việc cải thiện kết nối và xóa bỏ khoảng cách kỹ thuật số.
Nhìn chung, Internet vệ tinh là một giải pháp công nghệ tiềm năng để thu hẹp khoảng cách số. Với những ưu điểm vượt trội như khả năng phủ sóng rộng, tốc độ truy cập cao và chi phí hợp lý, Internet vệ tinh có thể giúp mang Internet đến với nhiều người dân ở những khu vực khó tiếp cận, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Để Internet vệ tinh có thể phát huy tối đa hiệu quả trong việc thu hẹp khoảng cách số, cần có sự đầu tư và phát triển đồng bộ từ các nhà cung cấp dịch vụ, chính phủ và người dân. Các nhà cung cấp dịch vụ cần nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm thiểu độ trễ và tiêu thụ năng lượng. Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển Internet vệ tinh. Người dân cần nâng cao nhận thức về lợi ích của Internet và sử dụng Internet một cách hiệu quả.
