Kết quả "nông thôn mới" và trăn trở hướng "trung tâm vùng"

Chúng tôi trở lại xã Nghĩa Mỹ - Thị xã Thái Hòa, chứng kiến đổi thay thấy rõ của một xã nghèo ven thị, mà trong đó có dấu ấn kết quả thực hiện xây dựng nông thôn mới. Xã vốn có địa hình phức tạp, những con đường liên thôn, liên xóm nhỏ, hẹp, khúc khuỷu, nay đã được thay thế bằng hệ thống đường bê tông quy chuẩn thoáng, rộng. Như một đồng chí lãnh đạo thị xã ví von, Nghĩa Mỹ thời điểm này như một “đại công trường”, bởi rất nhiều công trình, hạng mục nông thôn mới đang khẩn trương thi công, phấn đấu hoàn thành trước tiến độ. Vào thời điểm “khởi động” chương trình NTM cách đây 3 năm, Nghĩa Mỹ mới chỉ đạt 6 tiêu chí, thì nay xã đã có 16/19 tiêu chí đạt chuẩn; 3 tiêu chí còn lại gồm: Cơ sở vật chất văn hóa; Tỷ lệ hộ nghèo và tiêu chí môi trường thì đang chờ thẩm duyệt, khả năng đạt và điều đó có nghĩa là Nghĩa Mỹ sẽ hoàn thành kế hoạch về đích NTM trong năm 2014. Nói về kết quả thuyết phục đó, đồng chí Cao Thị Hường, Chủ tịch UBND xã Nghĩa Mỹ cho biết: “Có thể nói rằng, đây là kết quả xuyên suốt, hiệu quả từ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của thị xã, sự thống nhất lãnh đạo của Đảng ủy, UBND xã, để từ đó có kế hoạch, giải pháp cụ thể huy động mọi nguồn lực đặc biệt là sự ủng hộ, vào cuộc tích cực của toàn dân và các doanh nghiệp trên địa bàn”.

 

 

Cần nói thêm về những phương pháp, giải pháp phù hợp từng thời điểm trong quá trình xây dựng NTM của Nghĩa Mỹ. Thực hiện tiêu chí giao thông nông thôn, ban chỉ đạo của xã đã không chọn xóm mạnh làm điểm rồi nhân rộng, mà lại chọn xóm Long Thượng, là xóm nghèo nhất xã, với phương châm… chọn yếu “kích” khá. Xóm Long Thượng có hơn 70 hộ, thì có 65 hộ là đồng bào dân tộc Thổ, đời sống khó khăn; trước thời điểm thực hiện Chương trình NTM, Long Thượng gần như biệt lập với các xóm trong xã. Chọn Long Thượng làm điểm, Đảng ủy, chính quyền xã Nghĩa Mỹ muốn thử thách ý chí, hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành của đội ngũ cán bộ, năng lực huy động sức dân của chi bộ, ban cán sự xóm. Để 25 hộ dân trên tuyến đường nội xóm đồng tình nhường đất mở rộng tuyến, Chi ủy, ban cán sự xóm đã chủ động đến từng nhà trực tiếp tuyên truyền, vận động nhân dân về mục đích, ý nghĩa của chương trình NTM, về quyền lợi và nghĩa vụ của nhân dân. Nhờ tuyên truyền, vận động thấu tình đạt lý, 25 hộ dân đã đồng loạt hiến đất làm đường, với tổng diện tích gần 6.000m2. Đồng thời, bà con Long Thượng đóng góp được gần 100 triệu đồng (bình quân mỗi khẩu 300.000 đồng) để mua cát, sỏi làm đường giao thông nông thôn… Đến nay, đường nội xóm Long Thượng có chiều dài 1.600m theo chuẩn NTM đã hoàn thành, đưa vào sử dụng. Sự thành công trong công tác vận động nhân dân tham gia xây dựng nông thôn mới tại xóm Long Thượng đã “kích cầu” 13 xóm còn lại của Nghĩa Mỹ nỗ lực chạy đua trong thực hiện các tiêu chí NTM.  Với nhiều cách làm riêng, Nghĩa Mỹ từ chỗ là một xã nghèo, xuất phát điểm thấp đã có bước phát triển vượt bậc, trở thành xã về đích NTM đầu tiên trong năm 2014 của Thị xã Thái Hòa.  

 

Xã Nghĩa Hòa - một xã khó khăn nhất của thị xã, nơi có di tích khảo cổ học Làng Vạc, việc thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới cũng đã thực sự làm thay đổi đời sống của bà con nơi đây. Dẫn chúng tôi đi trên những tuyến đường bê tông nội xóm mới được đầu tư thoáng, rộng, phẳng lỳ tại xóm Tân Ấp, xóm Diễn Bình... đồng chí Hoàng Nghĩa Thái - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã cho biết: Từ đầu năm đến nay, Nghĩa Hòa làm mới được 6,6 km đường giao thông nông thôn; nhân dân tham gia hiến 3.747 mét vuông đất, đóng góp 1.930 ngày công, tự tháo dỡ 1.500m bờ rào và đóng góp hơn 260 triệu tiền mặt. Một xã nghèo, xuất phát điểm thấp, nhưng chương trình xây dựng nông thôn mới đã thực sự thổi một luồng khí thế mới, để bây giờ Nghĩa Hòa không chỉ thay đổi bởi những con đường nội xóm, hay một loạt các công trình hạ tầng kỹ thuật, mà đó quan trọng hơn là thay đổi tư duy làm ăn, tư duy xây dựng con người mới trên vùng đất cổ. 

 

Một điều dễ thấy ở Thị xã Thái Hòa là do đặc trưng địa bàn không rộng, số lượng xã không nhiều, nên khi triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, tại các xã ngoài thực hiện theo các tiêu chí, thì Ban Chỉ đạo thị xã rất chú trọng chiều sâu, tập trung thực hiện tiêu chí nâng cao thu nhập cho người dân. Nhiều mô hình, cách làm hay đã được các xã áp dụng rồi nhân rộng như: tại xóm Phú Thuận – xã Tây Hiếu có mô hình trồng các loại nấm: sò đen, sò trắng, linh chi; tại xã Đông Hiếu đẩy mạnh việc chăn nuôi bò sữa, trồng cỏ nguyên liệu cho trang trại bò sữa Vinamilk; tại Nghĩa Thuận có mô hình trồng rau xanh, trồng hoa hàng hóa và đẩy mạnh xuất khẩu lao động thông qua sự hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi về nguồn vốn của Quỹ tín dụng Nhân dân xã; xã Nghĩa Hòa đang xây dựng 2 mô hình: nuôi bò sinh sản, bò thịt và trồng hoa ly... 

 

Từ thực tế xây dựng nông thôn mới ở Thái Hòa, có thể ghi nhận phương pháp khích lệ phong trào “Toàn dân chung sức xây dựng NTM” với các yêu cầu rõ ràng, thời điểm cụ thể tạo hiệu ứng sâu rộng, mạnh mẽ, như: “60 ngày chung sức xây dựng NTM”, “Đẩy mạnh phong trào xây dựng nông thôn mới chào mừng ngày quốc khánh”, “60 ngày xây dựng đường giao thông nông thôn”, “90 ngày chiến dịch làm giao thông thông nông thôn”... gắn với biểu dương, khen thưởng kịp thời. Báo cáo của Ban chỉ đạo NTM thị xã đã cho thấy kết quả thuyết phục sau 3 năm triển khai thực hiện chương trình: Đã có 2 xã đạt 16 tiêu chí, 1 xã đạt 15 tiêu chí, 1 xã đạt 14 tiêu chí và 2 xã đạt 10 tiêu chí, trong đó, có 2 xã phấn đấu về đấu đạt xã NTM trong năm 2014; tổng nguồn vốn huy động đạt hơn 368 tỷ đồng, trong đó vốn do người dân tham gia đóng góp đạt hơn 191 tỷ đồng, chiếm hơn 51,8% tổng nguồn. Nhờ đó, đã làm mới 29,6 km đường bê tông, cải tạo 35,5 km, làm thêm 27 km kênh mương bê tông, làm mới 28 nhà văn hóa xóm... Đồng chí Lê Phúc Ân - Chủ tịch UBND thị xã khẳng định: “Thực hiện tốt chương trình NTM đã tạo diện mạo mới đối với 6 xã vùng ngoại thị, đồng thời, đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa vùng nội đô sẽ tạo nên một sự kết nối trong – ngoài bền vững, để Thị xã Thái Hòa vươn tầm vùng Tây Bắc”.

 

Có thể thấy rằng, sau 4 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ nhất và sau 3 năm thực hiện xây dựng nông thôn mới, Thị xã Thái Hòa đã hiện hữu một đô thị trẻ năng động, khu vực ngoại ô nông thôn có sự khởi sắc, trên một số lĩnh vực giáo dục, y tế, an sinh xã hội thu được những kết quả khả quan, nhưng trong thực hiện định hướng xây dựng Thái Hòa trở thành Trung tâm thương mại - dịch vụ, văn hóa, xã hội vùng Tây Bắc của tỉnh, là “đô thị động lực vùng Nam Thanh - Bắc Nghệ” theo quy hoạch của Chính phủ thì đối chiếu với yêu cầu đặt ra vẫn còn nhiều hạn chế. 

 

Cách đây hơn 1 năm, kiểm điểm sau hai năm rưỡi thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thị xã lần thứ nhất, BTV, BCH Đảng bộ Thị xã cũng đã thẳng thắn nhìn nhận một số khuyết điểm, những yếu kém về kinh tế - xã hội, đó là một số chỉ tiêu khó đạt so với mục tiêu, để có giải pháp tập trung khắc phục như: tốc độ tăng trưởng kinh tế 15%/18,75% KH; tổng giá trị sản xuất năm 2014 ước thực hiện 3.083.341 triệu đồng/3.911.981 triệu đồng, đạt 79% nghị quyết đại hội (NQĐH), trong đó, giá trị sản xuất TM - DV tưởng là lợi thế, nhưng đến thời điểm này chỉ đạt 61,4% mục tiêu NQĐH... Sau đại hội, Thái Hoà đã ban hành 21 đề án trên tất cả các mặt, các lĩnh vực, rà soát sau gần 4 năm thực hiện NQĐH, trong số 30 chỉ tiêu, đã có 12 chỉ tiêu đạt và vượt; 13 chỉ tiêu, có khả năng đạt và có 5 chỉ tiêu khó đạt (tốc độ tăng trưởng kinh tế, giá trị sản xuất, cơ cấu kinh tế, số trường chuẩn quốc gia và tạo việc làm mới cho người lao động). Đồng chí Lê Tiến Trị, Bí thư Thị ủy cũng thừa nhận nghị quyết đại hội đặt mục tiêu, chỉ tiêu, sự kỳ vọng quá cao, mà không tính toán, dự báo được nguồn lực, các điều kiện tác động trực tiếp do suy thoái của kinh tế, khó khăn trong công tác quy hoạch, công tác thu hút đầu tư và các vấn đề khác đối với nền kinh tế của địa phương. Do vậy, xác định trở thành trung tâm thương mại - dịch vụ vùng để khai thác tốt tiềm năng, địa lợi thế, nhìn nhận lại Thái Hòa vẫn thiếu những khu trung tâm thương mại - dịch vụ xứng tầm, hạ tầng về lĩnh vực này chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn. Hay mục tiêu trở thành trung tâm y tế khu vực, thì điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện chưa xứng tầm, sự quá tải, bất cập bởi bệnh viện cũ, trong khi bệnh viện đa khoa 250 giường bệnh tiến độ quá chậm, chưa định hình được thời gian khánh thành để đưa vào sử dụng là một trở ngại... 

 

Rõ ràng, Thị xã Thái Hòa đang đứng trước thời cơ và thách thức rất lớn trong việc sớm phát triển trở thành trung tâm vùng Tây Bắc trên một số lĩnh vực, vì vậy cần có sự nghiên cứu, điều chỉnh để có nghị quyết, đề án, kế hoạch dự báo cho giai đoạn 2015 - 2020. Được biết, mới đây, để tạo những điểm nhấn cho thị xã, BTV Thị ủy cũng đã vào cuộc quyết liệt, ra chỉ thị, chỉ đạo quyết liệt việc chậm tiến độ đối với 8 dự án trọng điểm. Nhờ đó, bước đầu tạo nên sự chuyển biến căn bản về bộ mặt đô thị, tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Về một số giải pháp trong thời gian tới, đồng chí Lê Tiến Trị - Bí thư Thị ủy cho biết: “Từ nay đến cuối năm, Thái Hòa sẽ hoàn thành quy hoạch tổng thể đến năm 2020, đi liền với việc thực hiện quản lý quy hoạch. Thị xã sẽ kết nối các nguồn lực để đầu tư hoàn thiện hạ tầng giao thông quan trọng từ các vùng về trung tâm thị xã, đầu tư kết cấu hạ tầng đô thị và chú trọng thu hút các nhà đầu tư chiến lược, quan tâm, đồng hành với các nhà đầu tư đã có triển khai dự án trên địa bàn”.