Khi cả nhà mua bảo hiểm y tế...

(Baonghean) - Tại Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) sửa đổi (chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2015), một vấn đề đáng quan tâm là BHYT hộ gia đình. Theo đó, thay vì một số gia đình chọn việc mua BHYT cho những đối tượng thường xuyên đau ốm hoặc mắc bệnh mãn tính, thì nay mọi thành viên trong gia đình đều phải tham gia. Đây là một trong những chủ trương lớn nhằm chia sẻ gánh nặng với ngành BHYT.

Từ nhiều năm nay, bà Cao Thị Hồng ở xã Hưng Hòa (TP. Vinh) chỉ mua thẻ BHYT cho chồng là ông Lê Văn Mạnh đang phải chạy thận ở Bệnh viện Giao thông vận tải Vinh. Từ ngày 1/1/2015, theo quy định của Luật BHYT sửa đổi, không chỉ ông Mạnh mà cả gia đình đều phải mua thẻ BHYT, theo đó số tiền mà 2 vợ chồng ông bà và người con trai phải bỏ ra là hơn 1,4 triệu đồng. Đây là số tiền là khá lớn. Tuy vậy, bà Hồng đón nhận quy định mới này một cách rất tích cực. “Qua thời gian điều trị bệnh cho chồng, tôi mới thấy hết được giá trị của tấm thẻ BHYT. Nếu không có BHYT, chắc rằng gia đình tôi khó lòng duy trì việc chạy thận cho chồng. Do vậy, dù gia đình gặp nhiều khó khăn nhưng bỏ ra từng đó tiền để mua BHYT cho cả nhà, theo tôi là một việc rất đáng làm” – bà Hồng tâm sự. Còn ông Ngô Đình Hòa ở xã Sơn Hải (Quỳnh Lưu) cho biết: “Hiện nay, khi giá viện phí tăng cao, việc tham gia BHYT được xem là một trong những giải pháp giúp các gia đình có thêm điều kiện khám, chữa bệnh và giảm chi phí khi phải nằm viện”.

Đăng ký khám, chữa bệnh có BHYT tại Bệnh viện Đa khoa Cửa Đông (TP. Vinh).

Thực tế, sau hơn 3 tháng triển khai Luật BHYT mới xuất hiện không ít khó khăn. Chị Nguyễn Thị Thương Huyền – nhân viên đại lý thu BHXH xã Tiến Thủy (Quỳnh Lưu) cho biết: “Từ ngày 1/1/2015, theo luật mới, người dân không được mua lẻ mà phải mua theo hộ gia đình. Nghĩa là tất cả thành viên có tên trong một sổ hộ khẩu đều phải mua và mua cùng lúc, trừ những người do đơn vị sử dụng lao động hoặc tổ chức BHXH đóng BHYT, người được ngân sách Nhà nước hỗ trợ đóng BHYT. Cách thức mua BHYT bắt buộc theo hộ gia đình cũng hoàn toàn khác so với mua BHYT tự nguyện trước đây. Để được mua thẻ BHYT, phải thực hiện đủ các thủ tục với các giấy tờ photo hộ khẩu, chứng minh nhân dân của tất cả thành viên, giấy đăng ký kết hôn (trong một số trường hợp), thẻ BHYT (nếu có) của các thành viên còn lại, giấy chứng minh tạm trú (hoặc tạm vắng)… Đó là chưa kể những trường hợp các cặp vợ chồng đã ly thân, ly dị nhưng vẫn chung một sổ hộ khẩu; rồi những người tạm trú trong gia đình nhưng chẳng nghĩ đến việc mua BHYT, chỉ cần 1 người không đồng ý tham gia là cả gia đình… đành chịu”.

Ông Ngô Ngọc Thanh - Trưởng Phòng thu, Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh, cho biết: “Sau 3 tháng triển khai Luật BHYT mới, do một số khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện quy định về BHYT hộ gia đình khiến cho số người tham gia BHYT của toàn tỉnh giảm. Tính đến hết quý 1 năm 2015, toàn tỉnh có 92.731 người mua BHYT, giảm 1.200 thẻ so với cùng kỳ năm 2014. Các trường hợp gặp khó khăn trong việc mua BHYT thường rơi vào những hộ gia đình có đông thành viên, có mức sống trung bình nhưng không thuộc đối tượng được ngân sách Nhà nước hỗ trợ (nghèo, cận nghèo, người cao tuổi, học sinh sinh viên…). Bên cạnh đó, BHXH Việt Nam còn thiếu một hướng dẫn cụ thể trong quá trình thực hiện.

Chẳng hạn như chỉ có UBND phường, xã, thị trấn là nơi quản lý hộ tịch, hộ khẩu của người dân trên địa bàn mới biết chính xác từng hộ gia đình có bao nhiêu người, thuộc đối tượng BHYT nào. Do đó, theo quy định, UBND phường, xã, thị trấn có trách nhiệm lập danh sách hộ gia đình tham gia BHYT trên địa bàn gửi về cho cơ quan BHXH tỉnh. Sau đó, BHXH tỉnh sẽ gửi danh sách này về cho các đại lý BHYT để các đại lý căn cứ, tiến hành cấp thẻ BHYT cho người dân. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, BHXH Việt Nam vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể nên các UBND xã, phường, thị trấn chưa tiến hành việc lập danh sách đối tượng BHYT hộ gia đình. Để bảo đảm quyền lợi cho người dân, từ tháng 3, BHXH tỉnh đã có hướng dẫn tới tất cả các đại lý thu BHXH thực hiện quy định yêu cầu người dân kê khai và mua BHYT theo hộ gia đình theo Luật BHYT sửa đổi, bổ sung”.

Thực tế cho thấy, dù số người tham gia BHYT của toàn tỉnh có giảm so với cùng kỳ năm 2014 nhưng tại một số địa phương như Diễn Châu, Quỳnh Lưu, Nghi Lộc, TP. Vinh, Thị xã Thái Hòa, số người mua thẻ BHXH theo hộ gia đình trong quý I, năm 2015 tăng lên so với số người tự nguyện tham gia BHYT của cùng kỳ năm 2014. Nguyên nhân là ở các địa phương này có sự vào cuộc tích cực của chính quyền cơ sở, cơ quan BHXH và các đại lý thu BHXH trong việc vận động, tuyên truyền, hỗ trợ cho người dân.

Ông Đặng Ngọc Thọ, Phó Giám đốc BHXH huyện Quỳnh Lưu cho biết: “Trong 3 tháng đầu năm 2015, ngoài các đối tượng được ngân sách Nhà nước hỗ trợ và đối tượng học sinh, sinh viên, toàn huyện có 2.248 người tham gia BHYT theo hộ gia đình, tăng 113 người so với năm 2014. Đặc biệt, trong tháng 3, số người tham gia tăng mạnh. Nếu như trong tháng 1 và tháng 2, số thẻ mua mới tương ứng là 465 và 427 thẻ thì trong tháng 3 có đến 1.356 thẻ. Nguyên nhân là do trong 2 tháng đầu người dân chưa quen với các quy định mới, nhưng đến tháng 3, nhờ sự tích cực vận động, tuyên truyền của các đại lý thu BHXH nên nhiều người dân đã hiểu ra và tham gia nhiều hơn.

Còn tại huyện Diễn Châu, ông Bùi Thanh Lộc, Giám đốc BHXH huyện cho biết: “Thực hiện quy định mới của Luật BHYT sửa đổi, thời gian qua, BHXH huyện đã chỉ đạo các đại lý thu BHYT đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân, hỗ trợ người dân trong các thủ tục hành chính. Do đó, đến hết quý I năm 2015, toàn huyện có 11.421 người tham gia BHYT, tăng 1.938 người so với cùng kỳ của năm 2014”.

Thực hiện lộ trình BHYT toàn dân là chủ trương đúng đắn, kịp thời của Đảng và Nhà nước, mang tính cộng đồng, nhân đạo cao nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe nhân dân. Vì vậy, mặc dù còn một số khó khăn, vướng mắc nhưng nếu mỗi người dân cùng cộng đồng phát huy trách nhiệm thì chủ trương này sẽ thực sự đi vào cuộc sống. Ông Lê Trường Giang, Phó Giám đốc BHXH tỉnh khẳng định: “Trước mắt, cần tập trung tuyên truyền để người dân hiểu và linh động, tìm cách giải quyết phù hợp để bảo đảm quyền lợi cho họ. Về lâu dài, các cấp, ngành chức năng xem xét, đơn giản hóa thủ tục hành chính nhằm tạo điều kiện thuận lợi khuyến khích người dân tham gia BHYT”.

Bên cạnh đó, nhằm tăng đối tượng tham gia BHYT theo hình thức hộ gia đình, hướng tới thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân, thời gian tới, BHXH tỉnh cần tiếp tục phối hợp với các ngành liên quan xây dựng nhiều giải pháp thực hiện. Trước mắt, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến các tầng lớp nhân dân về những điểm mới của Luật BHYT, về ý nghĩa và tầm quan trọng khi tham gia BHYT, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài và phải kiên trì với nhiều hình thức để người dân hiểu và tự giác tham gia. Bên cạnh đó, ngành BHXH cũng cần tiếp tục cải cách thủ tục hành chính trong việc tiếp nhận hồ sơ, in, phát hành thẻ BHYT bảo đảm chặt chẽ, tránh sai sót;... Ngoài ra, một trong những giải pháp quan trọng để tạo niềm tin và thu hút đông đảo người dân tham gia BHYT là phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, thái độ ứng xử của cán bộ y tế đối với người bệnh trong việc khám, chữa bệnh BHYT.

Bài, ảnh: Minh Quân