Khó khăn chồng chất khi chi trả bồi thường giải phóng mặt bằng dự án mở rộng Quốc lộ 1A

Khó xác định diện tích bồi thường trong phạm vi 13,5m

Ngày 27/12/2023, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái ký Quyết định số 1702/QĐ-TTg, bổ sung 1.275 tỷ đồng dự toán và kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Trung ương năm 2023 từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2022 cho tỉnh Nghệ An để giải quyết đền bù giải phóng mặt bằng (bao gồm cả phần chậm trả) của các dự án mở rộng Quốc lộ 1A đoạn qua tỉnh Nghệ An thuộc nhiệm vụ ngân sách Trung ương phát sinh sau khi các dự án này đã quyết toán.

Để thực hiện chi trả số tiền 1.275 tỷ đồng này, ngày 15/3/2024, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 575/QĐ-UBND về việc thành lập ban chỉ đạo chi trả kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng Quốc lộ 1A, đồng thời, đôn đốc chỉ đạo các địa phương giải ngân số vốn được giao theo quy định, đảm bảo không phát sinh khiếu kiện. Tuy nhiên, trên thực tế tại các địa phương việc lập hồ sơ bồi thường còn gặp nhiều khó khăn.

Tìm hiểu tại TX.Hoàng Mai được biết, đây là địa phương có rất nhiều đơn thư đang trong quá trình giải quyết khiếu nại liên quan đến việc mở rộng, nâng cấp Quốc lộ 1A, đặc biệt là trong phạm vi 13,5m thuộc Dự án PMU1 thực hiện từ năm 1995-1996. Hiện địa phương này cũng đã thành lập 3 tổ rà soát đơn kiến nghị của công dân tại 3 phường: Quỳnh Thiện, Mai Hùng, Quỳnh Xuân. Tính đến ngày 2/4/2024, TX.Hoàng Mai đã tiến hành rà soát được 973 hộ, trong đó, có 569 hộ có đất sử dụng sau ngày 21/12/1982 có đơn; đã ban hành 544/569 văn bản trả lời cho 544 hộ dân không đủ điều kiện giải quyết. UBND các phường đang tập trung xác định nguồn gốc, quá trình sử dụng đất đối với các hộ đã thụ lý để tiến hành công khai.

Hiện tại, qua rà soát, có 404 hộ (408 thửa đất) có đất sử dụng trước ngày 21/12/1982, trong đó, Quỳnh Xuân 138 hộ (140 thửa), Mai Hùng 53 hộ (53 thửa), Quỳnh Thiện 213 hộ (215 thửa). Tính đến ngày 2/4/2024, TX.Hoàng Mai đã ban hành 184/408 Quyết định giải quyết, trong đó, có 140 Quyết định khiếu nại đúng; 35 Quyết định khiếu nại sai; 9 Quyết định đình chỉ giải quyết do rút đơn.

Điều đáng nói là, nếu như tại phường Quỳnh Thiện và Mai Hùng, trong bản đồ trích đo Giải phóng mặt bằng dự án mở rộng, nâng cấp Quốc lộ 1A thể hiện đầy đủ phần diện tích bị ảnh hưởng của các hộ dân; thì tại phường Quỳnh Xuân, trong số 118 hộ có đơn (126 thửa), chỉ có 11 hộ có trích lục phần diện tích bị ảnh hưởng, còn lại 103 hộ, cá nhân có diện tích thu hồi trong phạm vi 13,5m nhưng bản trích đo không thể hiện, không đo vẽ phần diện tích bị ảnh hưởng.

Ông Nguyễn Đình Hanh - Chủ tịch UBND phường Quỳnh Xuân cho biết: Trên địa bàn có 3,7 km Quốc lộ 1A đi qua, hiện tại phường đang phối hợp với tổ công tác của thị xã tiến hành rà soát và trả lời đơn thư cho nhân dân. Tuy nhiên, do ngày xưa khi thực hiện nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A chỉ bồi thường tài sản trên đất, không bồi thường về đất nên trong trích đo, trích lục không thể hiện diện tích.

Tại huyện Quỳnh Lưu, dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A đi qua huyện có chiều dài trên 12,2 km, qua 6 xã, 1 thị trấn, với 1.718 hộ dân bị ảnh hưởng. Đến nay, huyện đã lập phương án bồi thường giải phóng mặt bằng và chi trả cho 409 hộ tại 3 xã, với trên 131 tỷ đồng, số còn lại là 1.309 hộ tại 3 xã và thị trấn Cầu Giát chưa được giải quyết, với trên 119 tỷ đồng.

Đặc biệt, tại thị trấn Cầu Giát (Quỳnh Lưu), hồ sơ địa chính qua các thời kỳ đã trừ phần đất nằm trong phạm vi 13,5m. Tuy nhiên, theo ý kiến của địa phương thì các hộ gia đình sử dụng đất có nguồn gốc trước năm 1980 sử dụng ra đến tận chân đường, hồ sơ đền bù tài sản liên quan đến Dự án PMU1 năm 1995-1996 có thể hiện phần tài sản nằm trong phạm vi này. Trong khi thời điểm đó chưa đền bù hỗ trợ về đất.

Ông Hồ Hữu Châu - Chủ tịch UBND thị trấn Cầu Giát cho biết: Tại nhiều cuộc họp, tiếp xúc cử tri, người dân cũng đã có kiến nghị được bồi thường phần diện tích trong phạm vi 13,5m. Bởi các hộ dân của các xã lân cận như Quỳnh Hồng, Quỳnh Giang cùng sử dụng đất một thời điểm, thậm chí có nhiều thửa sử dụng sau nhưng vẫn được đền bù. Tuy nhiên, vấn đề là cần phải xác định được diện tích ảnh hưởng cụ thể như thế nào. Do trước đây nghĩ rằng, không được bồi thường nên bản đồ địa chính qua các thời kỳ cơ bản đã trừ phần đất nằm trong diện tích 13,5m.

Nhiều vướng mắc cần xử lý

Tại huyện Diễn Châu, theo rà soát thì có 1.549 hộ, cá nhân có đất sử dụng sau ngày 21/12/1982 cần được bồi thường, với 84.514m², số tiền dự kiến phải chi trả là 508,6 tỷ đồng (trong đó, hơn 50% là tiền chậm trả). Mặc dù hiện nay, huyện Diễn Châu đã thành lập 2 tổ rà soát (đoạn TP.Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa - Diễn Châu và đoạn Diễn Châu - Quán Hành).

Theo ông Trương Văn Đức - Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường, UBND huyện Diễn Châu, hiện nay có nhiều khó khăn, vướng mắc cũng đang cần được tháo gỡ. Nhất là dọc tuyến Quốc lộ 1A, đất của các hộ đã được chuyển nhượng qua nhiều người, việc xác định bồi thường cho đối tượng nào cũng cần phải giải quyết một cách dứt điểm, nếu không sẽ dễ dẫn đến khiếu kiện. Trước đây, khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ dọc Quốc lộ 1A chỉ có diện tích chứ không có bản đồ, hình thửa, vì thế, việc xác định mốc giao đất gặp nhiều khó khăn. Chưa kể có những trường hợp mua cùng thời điểm nhưng khi làm hồ sơ cấp giấy trước thì được cấp bao gồm cả hành lang giao thông, nhưng cấp giấy sau thì đã trừ hành lang giao thông (không được bồi thường), vì thế đã phát sinh khiếu kiện.

Ngoài ra tại huyện Diễn Châu, có dự án xây dựng cầu Diễn Ngọc và đoạn mở rộng Quốc lộ 1A qua thị trấn từ năm 2004-2006 lại không nằm trong gói 1.275 tỷ đồng chi trả đợt này. Nếu không được hỗ trợ đền bù thì nguy cơ người dân tiếp tục làm đơn khiếu kiện sẽ xảy ra.

Tại TP.Vinh, dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A chủ yếu ảnh hưởng tại xã Nghi Liên, UBND thành phố đã giao Trung tâm Phát triển quỹ đất lập phương án bồi thường và tính toán số tiền chậm trả. Hiện nay, đã lập được hồ sơ cho 25 hộ, với tổng số tiền hơn 16 tỷ đồng. Đây là những hộ trước đây có tài sản trên đất đã được đền bù và có sơ đồ mặt bằng hiện trạng kèm theo biên bản kiểm kê từ năm 1994. Tuy nhiên, đến thời điểm này, phương án mà UBND thành phố đưa ra vẫn chưa được phê duyệt.

Trước những vướng mắc trong phạm vi 13,5m tại TX.Hoàng Mai, ông Phạm Văn Hào - Phó Chủ tịch UBND TX.Hoàng Mai cho biết: Vướng mắc nhất trên địa bàn thị xã là ở phường Quỳnh Xuân. Đây là tồn tại để lại từ thời kỳ trước. Để ổn định tình hình, tránh trường hợp khiếu kiện đông người, gây bức xúc kéo dài làm ảnh hưởng đến tình hình an ninh, trật tự tại địa phương, cũng như đáp ứng tiến độ giải quyết đơn thư, lập phương án bồi thường, phương án chậm trả cho các hộ dân có kết quả khiếu nại đúng theo tinh thần chỉ đạo. Vì thế, thị xã cũng đề nghị UBND tỉnh, Sở Tài nguyên&Môi trường, Thanh tra tỉnh có phương án xử lý vướng mắc liên quan đến trích đo tại phường Quỳnh Xuân.

Ông Tăng Văn Luyện - Chủ tịch UBND huyện Diễn Châu thì cho rằng, để việc chi trả đúng, đủ và đảm bảo không khiếu kiện kéo dài thì nên chăng UBND tỉnh thành lập một tổ, hoặc đoàn công tác để hướng dẫn các huyện xử lý, nhất là những trường hợp khiếu kiện kéo dài, đồng thời làm căn cứ để giải quyết các trường hợp bồi thường GPMB về sau.

Liên quan đến việc chi trả bồi thường GPMB Quốc lộ 1A, mới đây, vào ngày 3/4/2024, UBND tỉnh đã ban hành Văn bản số 2558/UBND-TD về việc đôn đốc, báo cáo tiến độ thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng Quốc lộ 1A. Theo đó, để thực hiện việc giải ngân kinh phí được Trung ương phân bổ phục vụ chi trả bồi thường giải phóng mặt bằng Quốc lộ 1A đảm bảo tiến độ, đúng quy định của pháp luật. Đối với các trường hợp đủ điều kiện nhưng chưa phê duyệt, các địa phương cần báo cáo cụ thể, làm rõ vướng mắc, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân, cam kết thời hạn phê duyệt phương án chậm nhất…Dù vậy, với những vướng mắc như đã nêu trên, việc thực hiện giải ngân số tiền 1.275 tỷ đồng được giao quả thực không phải là vấn đề đơn giản.