Kinh tế tuần hoàn - chìa khóa chiến lược trong thời kỳ biến đổi khí hậu- Bài 3: Vai trò của tín dụng xanh trong phát triển kinh tế tuần hoàn

Nhận thức rõ vai trò sống còn của phát triển xanh, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách lớn nhằm thúc đẩy tín dụng xanh và ngân hàng xanh, coi đây là một cấu phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế bền vững.

Ngay từ năm 2012, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh tại Quyết định số 1393/QĐ-TTg, sau đó được cập nhật và thay thế bằng Quyết định số 1658/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050. Tiếp đó, Chính phủ ban hành Quyết định 986/QĐ-TTg về Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, đặt ra mục tiêu thúc đẩy phát triển tín dụng xanh và ngân hàng xanh trong toàn hệ thống tài chính.

Đặc biệt, ngày 4/7/2025, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg quy định tiêu chí môi trường và việc xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh - một bước ngoặt lớn giúp chuẩn hóa khung pháp lý về tín dụng xanh, tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn xanh minh bạch, đúng định hướng.

Cụ thể hóa các chủ trương đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã triển khai đồng bộ nhiều văn bản quan trọng như Chỉ thị số 03/CT-NHNN về thúc đẩy tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường, xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; Quyết định 1408/QĐ-NHNN phê duyệt Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030… Những định hướng đó thể hiện tư duy chiến lược của Đảng và Nhà nước - coi phát triển xanh không chỉ là vấn đề kinh tế, mà còn là nhiệm vụ chính trị gắn liền với mục tiêu phát triển con người, bảo vệ môi trường và an ninh quốc gia.

Trên tinh thần đó, Ngân hàng Trung ương (NHNN) đã triển khai tín dụng xanh bằng cách ban hành khuôn khổ pháp lý, khuyến khích các ngân hàng thương mại (NHTM) chủ động cho vay dự án xanh, và thúc đẩy huy động vốn cho các dự án này. Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Khu vực 8 đã chủ động, quyết liệt trong công tác chỉ đạo, điều hành các tổ chức tín dụng triển khai tín dụng xanh. Các chỉ thị, hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được phổ biến kịp thời, đồng bộ, gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Theo đó, các ngân hàng thương mại, chi nhánh tổ chức tín dụng trên địa bàn được chỉ đạo xanh hóa hoạt động ngân hàng, tăng cường đánh giá rủi ro môi trường - xã hội, và hướng dòng vốn vào dự án thân thiện với môi trường, tiết kiệm năng lượng, năng lượng tái tạo, sản xuất sạch hơn.

Bà Nguyễn Thị Thu Thu - Quyền Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Khu vực 8 cho biết: Đến nay, tính riêng địa bàn Nghệ An có 12 tổ chức tín dụng phát sinh cho vay tín dụng xanh, với dư nợ đạt hơn 21.710 tỷ đồng, chiếm 7% tổng dư nợ toàn tỉnh. Trong đó, dư nợ trung và dài hạn chiếm 75%, phản ánh xu hướng đầu tư vào các dự án có tính ổn định và tác động bền vững.

Cụ thể: Đến ngày 30/8/2025, một số dự án xanh đã hoàn thành và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tín dụng; dư nợ còn 3.116 tỷ đồng, chiếm 1% tổng dư nợ toàn tỉnh. Dòng vốn này tập trung vào các lĩnh vực: Nông nghiệp xanh chiếm tỷ trọng lớn nhất, 2.110 tỷ đồng (68%), bao gồm các dự án như Nhà máy nước tinh khiết và nước hoa quả Núi Tiên (dư nợ 577 tỷ đồng) cùng nhiều dự án trồng trọt, chăn nuôi ứng dụng công nghệ cao, hữu cơ. Lĩnh vực lâm nghiệp bền vững cho vay 112 tỷ đồng (3,6%), chủ yếu đầu tư các dự án trồng rừng kinh tế, phát triển vùng nguyên liệu, góp phần tăng độ che phủ rừng, bảo vệ sinh thái. Năng lượng sạch và năng lượng tái tạo chiếm 28% dư nợ lĩnh vực xanh (882 tỷ đồng), hỗ trợ vay vốn đối với các dự án Thủy điện Bản Ang, Thủy điện Nậm Nơn, các dự án điện mặt trời mái nhà tại KCN WHA, Nghi Lộc, Nhà máy Granite Trung Đô và Khu liên hợp vật liệu xây dựng Trung Đô. Lĩnh vực xử lý chất thải, tái chế, tái sử dụng tài nguyên đạt 10 tỷ đồng (0,3%), tập trung cho các dự án của Công ty CP Đầu tư và Phát triển môi trường đô thị Hoàng Mai, Quỳnh Lưu, Yên Thành, góp phần xử lý rác thải, bảo vệ môi trường đô thị và nông thôn.

Đến nay, 100% tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh đã ban hành quy định quản lý rủi ro môi trường, trong đó 60% thành lập Ban chỉ đạo xanh. Đây là minh chứng rõ nét cho sự chuyển biến về nhận thức và hành động, thể hiện tinh thần đồng hành cùng chủ trương của Đảng, Nhà nước trong thực hiện tăng trưởng xanh, bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu. Không chỉ dừng lại ở cấp tín dụng, các ngân hàng trên địa bàn còn tích cực triển khai các mô hình ngân hàng số, ngân hàng xanh, nhằm tiết giảm chi phí vận hành, giảm tiêu thụ giấy và năng lượng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn nhanh chóng, minh bạch.