(Baonghean) - Cục Hải quan Nghệ An được thành lập ngày 19/5/1956 theo Nghị định số 161/BTN-NĐ-TC của Bộ trưởng Bộ Thương nghiệp với tên gọi ban đầu là Chi sở Hải quan Nghệ An. Trải qua 59 năm xây dựng và phát triển đồng hành cùng với sự lớn mạnh của ngành Hải quan Việt Nam, Cục Hải quan Nghệ An không ngừng phát triển về mọi mặt, luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, đáp ứng các yêu cầu về nhiệm vụ chính trị, góp phần vào sự nghiệp bảo vệ lợi ích, chủ quyền và an ninh quốc gia.
Khi mới thành lập, Hải quan Nghệ An chỉ có 25 người, hoạt động tại địa bàn Nghệ An và Hà Tĩnh với nhiệm vụ làm thủ tục cho hàng hóa xuất, nhập khẩu qua Cảng Bến Thủy, phòng Hải quan Mường Xén, tích cực đấu tranh chống buôn lậu qua biên giới và trong nội địa. Trong thời kỳ chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, cán bộ, chiến sỹ Hải quan Nghệ An đã thực hiện chủ trương "quân sự hóa" của ngành, mỗi cán bộ công chức Hải quan là một chiến sỹ, với khẩu hiệu "Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược", vượt qua mưa bom, bão đạn, "bám tàu, bám hàng, bám cửa khẩu" để làm thủ tục cho hàng hóa xuất nhập khẩu qua Cảng Bến Thủy, Ga Vinh và Cửa khẩu Nậm Cắn để chi viện cho chiến trường.
Trong khói lửa của chiến tranh, cán bộ, nhân viên Hải quan Nghệ An đã không quản ngại gian khổ, hy sinh vươn lên hoàn thành nhiệm vụ được giao và phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cấp, làm tốt thủ tục và bảo vệ an toàn cho hàng hóa qua các cửa khẩu, đồng thời kiểm tra, xử lý hàng trăm vụ buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa. Với những thành tích đó, Hải quan Nghệ An nhiều năm liền được Bộ Ngoại thương, Ủy ban Hành chính tỉnh Nghệ An và Cục Hải quan Trung ương tặng Cờ thi đua xuất sắc và Bằng khen, Trạm Hải quan Cảng Bến Thủy được Chủ tịch nước tặng Huân chương Chiến công hạng Nhì, 57 lượt cán bộ, nhân viên được tặng thưởng Huân, Huy chương Kháng chiến các hạng.
 |
| Trụ sở làm việc Cục Hải quan Nghệ An. |
Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Hải quan Nghệ An được đổi tên thành Chi cục Hải quan Nghệ - Tĩnh. Ngành được bổ sung lực lượng từ các nguồn quân đội, công an chuyển ngành, tăng cường cho các cửa khẩu, các đội kiểm soát chống buôn lậu. Nhờ đó, trong thời gian này, hàng vạn tấn hàng hóa mậu dịch đã được làm thủ tục thông qua Cửa khẩu Nậm Cắn để chi viện cho nước bạn Lào. Các máy móc, thiết bị, vật tư phân bón, xăng, dầu, lương thực đã được làm thủ tục tại Cảng Bến Thủy và Cảng Cửa Lò để phục vụ phát triển kinh tế và đời sống của nhân dân. Đồng thời làm thủ tục xuất khẩu cho các hàng hóa nông sản của Nghệ An.
Bước sang thời kỳ đổi mới, Hải quan Nghệ - Tĩnh nhanh chóng chuyển biến cả về nhận thức và hành động, không ngừng nâng cao ý thức về chính trị, trình độ nghiệp vụ, kiến thức về pháp luật, ngoại ngữ cho đội ngũ cán bộ, công chức, nhằm đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý về hải quan, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Tháng 6/1992, Tổng cục Hải quan ra Quyết định số 107/TCHQ-TCCB, về việc tách Hải quan Nghệ Tĩnh thành Hải quan Nghệ An và Hải quan Hà Tĩnh. Đến năm 1994, chính thức ngành được đổi tên thành Cục Hải quan Nghệ An. Trong thời gian này, ngành Hải quan triển khai thực hiện Pháp lệnh Hải quan do Hội đồng Nhà nước ban hành ngày 20/2/1990. Pháp lệnh Hải quan xác định chức năng của Hải quan Việt Nam là: "Quản lý nhà nước về hải quan đối với hoạt động xuất, nhập khẩu, xuất, nhập cảnh, quá cảnh Việt Nam, thi hành chính sách thuế xuất, nhập khẩu (XNK) và đấu tranh chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, ngoại hối, tiền Việt Nam qua biên giới".
Để hoàn thành nhiệm vụ được giao, Cục Hải quan Nghệ An đã tổ chức cho cán bộ, công chức học tập, quán triệt Pháp lệnh và các văn bản hướng dẫn thi hành, với phương châm đổi mới một cách căn bản triệt để, chống bảo thủ, trì trệ, tạo bước chuyển biến trong công tác nghiệp vụ và xây dựng lực lượng. Kết quả trong 10 năm đổi mới tiếp theo, từ 1991 - 2000, Cục Hải quan Nghệ An đã đạt được những thành tích nổi bật: Tổ chức bộ máy được củng cố và hoàn thiện, số lượng và chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức được tăng lên. Nhờ đổi mới phương thức hoạt động, kim ngạch và thuế XNK do Cục Hải quan Nghệ An làm thủ tục năm 2000 đã tăng lên gấp 10 lần so với năm 1991.
Ghi nhận những thành tích đạt được, Đảng, Nhà nước đã tặng thưởng Cục Hải quan Nghệ An Huân chương Lao động hạng Ba, nhiều tập thể và cá nhân được Nhà nước tặng thưởng huân chương và bằng khen các loại.
 |
| Đồng chí Chu Quang Luân, Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Hải quan trao Bằng khen cho các doanh nghiệp có thành tích xuất sắc trong XNK. |
Năm 2001, cùng với toàn ngành, Cục Hải quan Nghệ An tổ chức triển khai thực hiện Luật Hải quan được Quốc hội thông qua. Để đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ mới, đơn vị đã kiện toàn, sắp xếp lại tổ chức bộ máy và cán bộ, hình thành các tổ chức mới như: Chi cục Hải quan Vinh, Chi cục Kiểm tra sau thông quan, Phòng Tài vụ quản trị, Đội kiểm soát ma túy, phòng Thanh tra, Ban Công nghệ thông tin. Bên cạnh đó, chú trọng nâng cao kỹ thuật nghiệp vụ hải quan, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong hoạt động XNK. Nhờ đó, kim ngạch XNK của tỉnh tăng nhanh.
Qua 59 năm xây dựng và trưởng thành, đến nay tổ chức bộ máy của Cục Hải quan Nghệ An phát triển gồm 14 đơn vị trực thuộc, trong đó có 6 Phòng tham mưu, 5 chi cục, 3 đội kiểm soát hải quan. Đội ngũ cán bộ Hải quan lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng. Chất lượng cán bộ, công chức không ngừng được nâng lên, 100% cán bộ quản lý được đào tạo có hệ thống, có trình độ, có kỹ năng vận hành công nghệ quản lý hiện đại; Đội ngũ cán bộ quản lý liên tục được trẻ hóa, đã và đang tiếp nối, phát huy truyền thống của các thế hệ cán bộ lớp trước, góp phần quan trọng vào thành công của Cục Hải quan tỉnh Nghệ An và sẵn sàng đón nhận nhiệm vụ khó khăn hơn trong thời gian tới.
Công tác xây dựng tổ chức Đảng, đoàn thể ngày càng được tăng cường. Đảng bộ nhiều năm liền được công nhận là Đảng bộ trong sạch vững mạnh. Kỹ thuật nghiệp vụ hải quan ngày càng được hoàn thiện, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ của công tác hải quan, trong đó đã có bước chuyển mạnh mẽ về khâu thủ tục hải quan, với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin; áp dụng quản lý rủi ro trong khâu thông quan. Do đó, thời gian thông quan đối với hàng hóa XNK đã giảm đáng kể, tạo thuận lợi cho hoạt động XNK. Trong cải cách thủ tục hành chính, đơn vị đã dựa vào vận hành chương trình Net.office, hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO phục vụ công tác điều hành quản lý, được lãnh đạo các cấp và cộng đồng các doanh nghiệp đánh giá cao.
Công tác phối, kết hợp trong những năm qua được Cục Hải quan Nghệ An chú trọng, tranh thủ sự chỉ đạo, lãnh đạo trực tiếp của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, của Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh Nghệ An phối hợp tốt với các ngành trong khối nội chính, khối kinh tế, tài chính, hợp tác với Hải quan Xiêng Khoảng và Hải quan Vùng II của nước bạn Lào để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Với những thành tích đã đạt được (giai đoạn từ 2001 - 2010) Cục Hải quan Nghệ An đã được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì (năm 2001) và hạng Nhất (năm 2006) và nhiều phần thưởng cao quý khác. Đặc biệt, giai đoạn từ năm 2010 - 2015, Hải quan Nghệ An đã có những bước phát triển vượt bậc, trong đó công tác cải cách hành chính và hiện đại hóa hải quan đã tạo bước chuyển biến mạnh mẽ. Cùng với đó, ngành đã tập trung chỉ đạo thực hiện đúng các chế độ, chính sách của Nhà nước liên quan đến hoạt động xuất, nhập khẩu, xuất, nhập cảnh.
Thực hiện quy trình thủ tục hải quan đảm bảo chặt chẽ, thông quan hàng hoá nhanh và đã áp dụng hệ thống hải quan điện tử VNACCS/VIS… Với những đổi mới trong công tác quản lý nhà nước về hải quan, đã giúp kim ngạch XNK tăng nhanh. Năm 2011 kim ngạch XNK đạt 439,8 triệu USD, năm 2013 đạt 501,3 triệu USD, năm 2014 là gần 670 triệu USD và trong 4 tháng đầu năm 2015 gần 200 triệu USD. Cùng với đó, Hải quan Nghệ An đã tạo được nguồn thu lớn cho Nhà nước, năm 2012 đạt số thu 605 tỷ đồng, năm 2014 là hơn 1.184 tỷ đồng và trong 4 tháng đầu năm 2015 đạt gần 345 tỷ đồng. Với những thành tích xuất sắc trong giai đoạn 2010 - 2015, nhiều tập thể, cá nhân ngành Hải quan Nghệ An được Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành và tỉnh tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen, Huân chương Lao động hạng Ba…
Trong những năm sắp tới, triển khai thực hiện chiến lược phát triển hiện đại hóa hải quan đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Cục Hải quan Nghệ An xác định các nhiệm vụ trọng tâm: Tập trung xây dựng kế hoạch cải cách, phát triển và hiện đại hóa hải quan phù hợp với chiến lược phát triển của ngành Hải quan. Trong đó tập trung nghiên cứu xây dựng quy hoạch các đơn vị cửa khẩu, ngoài cửa khẩu để đáp ứng yêu cầu phát kinh tế của tỉnh để báo cáo Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan phê duyệt. Xây dựng Cục Hải quan Nghệ An trở thành một đơn vị lớn mạnh, có cơ sở vật chất hiện đại, kỹ thuật tiên tiến, đội ngũ cán bộ, công chức giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, có đạo đức phẩm chất chính trị đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác hải quan trên địa bàn.
Làm tốt công tác chính trị, tư tưởng cho cán bộ, công chức ,giữ vững được sự đoàn kết, ổn định và phát triển lâu dài cam kết thực hiện nghiêm túc "Tuyên ngôn phục vụ khách hàng" với phương châm "Chuyên nghiệp - minh bạch - hiệu quả" , nâng cao hình ảnh người cán bộ, công chức hải quan trước cộng đồng các doanh nghiệp, tạo được lòng tin đối với cấp ủy và chính quyền địa phương. Phấn đấu hoàn thành vượt mức chỉ tiêu thu thuế XNK được giao hàng năm.
Làm tốt công tác kiểm tra, giám sát về hải quan để phục vụ cho chủ trương thu hút, khuyến khích đầu tư của các nhà đầu tư trong và ngoài nước trên địa bàn tỉnh. Khó khăn phía trước còn nhiều, nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, sự quản lý điều hành trực tiếp của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Nghệ An, sự phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả của các cấp, các ngành và sự ủng hộ của nhân dân, của cộng đồng doanh nhân, doanh nghiệp, Hải quan Nghệ An sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Chu Quang Luân
(Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Hải quan)
