Kỳ bí chiếc thẻ tre 'nối' thế giới tâm linh của thầy mo người Thái Nghệ An

(Baonghean) - Hầu như thầy mo nào cũng có một đôi thẻ tre. Đây là một trong những công cụ thực hành tâm linh của họ. Người ta tin rằng với những chiếc thẻ tre được vót, chuốt khá cẩn thận, thầy mo có thể liên lạc với thế giới tâm linh.

“Liên lạc” với đấng siêu nhiên

Cũng như nhiều thầy mo khác, thầy mo Cụt Thanh Hải trú ở bản Phà Khảo, xã Phà Đánh, huyện Kỳ Sơn luôn mang theo một đôi thẻ tre khi làm lễ. Đôi thẻ tre ấy có thể được ông mang từ nhà đi, hoặc cũng có khi đến nơi hành lễ mới chặt tre, nứa để làm bởi nó cực kỳ đơn giản.

Thầy mo Cụt Thanh Hải làm lễ cúng rẫy. Ảnh: Hữu Vi
Thầy mo Cụt Thanh Hải làm lễ cúng rẫy. Ảnh: Hữu Vi

Một ống tre hoặc ống nứa được chẻ làm đôi rồi vót cẩn thận. Người ta cũng có thể chẻ nhỏ và cắt ngắn đi nhưng không cạo bỏ phần vỏ xanh để phân biệt được hai mặt khác nhau, như khi đồng xu sấp hay ngửa vậy. Thẻ tre này liên quan đến việc thực hành tâm linh của các thầy mo nhưng khác về bản chất so với trò bói toán.         

Dù là với nghi lễ nào thì các thầy mo đều phải cúng thần. Nhưng người trần chẳng bao giờ nhìn thấy các thần linh. Thầy mo cũng chỉ là người trần nên không có ngoại lệ, nghĩa là họ cũng chẳng nhìn thấy thần linh. Vì thế, tín hiệu từ chiếc thẻ tre giúp họ liên lạc với các đấng siêu nhiên.

Theo quan niệm của các cộng đồng dân tộc thiểu số thì thế giới tâm linh có vô vàn các vị thần và hồn vía. Thầy mo thường bắt đầu buổi cúng bằng việc gọi tên những thần linh liên quan đến buổi lễ.

Để “kiểm tra” xem các vị thần đã đến đông đủ hay chưa, thầy mo gõ hai chiếc thẻ tre vào một khúc gỗ đã chuẩn bị sẵn, để cho chúng tung lên rồi rơi xuống. Nếu một chiếc sấp, một chiếc ngửa thì tất cả các vị thần đều đã đến đông đủ. Còn nếu chúng cùng sấp hoặc cùng ngửa thì vẫn chưa.

“Người với người thì dùng điện thoại để gọi nhau. Còn mo gọi thần linh bằng cái này” - ông Cụt Thanh Hải cầm chiếc thẻ tre lên và nói vẻ ví von.

Những tín hiệu từ chiếc thẻ tre 

Hai thẻ tre nằm ngửa, chứng tỏ thần linh chưa vừa lòng. Ảnh: Hữu Vi
Hai thẻ tre nằm ngửa, chứng tỏ thần linh chưa vừa lòng. Ảnh: Hữu Vi

Những chiếc thẻ tre thường được các thầy mo người Thái và Khơ mú dùng khi thực hành tâm linh. Quan niệm trong việc sử dụng cũng như những “tín hiệu” từ chiếc thẻ tre không mấy khác biệt. Điều này cũng dễ hiểu bởi hai cộng đồng này khá gần gũi trong việc giao thoa văn hóa.

Mặc dù vậy, thẻ tre không phải là "phương tiện liên lạc" duy nhất của thầy mo với thế giới tâm linh. Nhiều thầy mo còn sử dụng một bó đũa để làm nghi lễ “hỏi chuyện” ma nhà, ma rừng, núi hay thần thánh. Trong số này phải kể đến ông Lương Xeo Coóng, trú bản Kèo Lực 1, xã Phà Đánh, huyện Kỳ Sơn.

Thầy mo Lương Xeo Coóng với bó đũa được truyền lại từ người thầy quá cố. Ảnh: Hữu Vi
Thầy mo Lương Xeo Coóng với bó đũa được truyền lại từ người thầy quá cố. Ảnh: Hữu Vi

Trong một dịp tình cờ gặp mặt, ông Lương Xeo Coóng khoe với chúng tôi một ống đũa được truyền lại từ người thầy quá cố. Những chiếc đũa nhỏ vốn không bao giờ dùng gắp thức ăn đã lên nước bóng loáng.

Ông Coóng năm nay đã bước sang tuổi 85 cho hay đã dùng những chiếc đũa này khoảng nửa thế kỷ nay. Mỗi khi làm lễ, thầy mo Coóng cầm lấy một số que đũa rồi rút ra khỏi bó. Nếu số lượng đũa lẻ thì coi như thần linh đồng ý, còn số chẵn thì không đồng ý.

Những chiếc đũa đã được dùng nhiều năm của thầy mo
Những chiếc đũa đã được dùng hơn nửa thế kỷ hành nghề của thầy mo. Ảnh: Hữu Vi

Một số thầy mo ở huyện Con Cuông lại dùng tiền xu mạ đồng để tung trên chiếc đĩa mỗi khi làm lễ. Dù có chút thay đổi như vậy nhưng quan niệm về các “tín hiệu” của những công cụ như thẻ tre hay tiền xu thì không thay đổi.

Người Thái ở Con Cuông vẫn gọi việc tung đồng xu hay gõ thẻ tre là “thìm lé”. Dù là thẻ tre, đồng xu hay chiếc đũa thì đó đều là những cách để thầy mo liên lạc với thế giới tâm linh.

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.