Lễ hội đầu xuân tại Di tích Quốc gia đặc biệt - Đền Vua Mai ( huyện Nam Đàn)
Với truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, Lễ hội Đền Vua Mai năm 2025 được huyện Nam Đàn tổ chức trong 4 ngày, từ ngày 9 - 12/2/2025 (tức các ngày 12 - 15 tháng Giêng năm Ất Tỵ) để tưởng nhớ, tri ân công đức Hoàng đế Mai Thúc Loan và cuộc khởi nghĩa Hoan Châu; đồng thời phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của quê hương, đất nước với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc thông qua lễ hội.
Mai Hoa • 10/02/2025
Với truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, Lễ hội Đền Vua Mai năm 2025 được huyện Nam Đàn tổ chức trong 4 ngày, từ ngày 9 - 12/2/2025 (tức các ngày 12 - 15 tháng Giêng năm Ất Tỵ) để tưởng nhớ, tri ân công đức Hoàng đế Mai Thúc Loan và cuộc khởi nghĩa Hoan Châu; đồng thời phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của quê hương, đất nước với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc thông qua lễ hội.
.png)
Mai Thúc Loan sinh năm Canh Ngọ (670), nguyên quán ở làng Mai Phụ, huyện Thiên Lộc (nay là xã Mai Phụ, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh). Sau khi mang thai, thân mẫu Mai Thúc Loan dời sang thôn Ngọc Trừng, xã Đông Liệt, huyện Nam Đường (nay là xã Nghĩa Thái, huyện Nam Đàn) sinh sống.
Chứng kiến cảnh nhân dân lầm than bởi các chính sách đô hộ hà khắc, bóc lột của nhà Đường, với khát vọng giành lại độc lập tự chủ cho dân tộc, năm Quý Sửu 713, Mai Thúc Loan đã dựng cờ khởi nghĩa để lật đổ bộ máy thống trị do nhà Đường thiết lập ở Hoan Châu; giải phóng toàn bộ Ái Châu (Thanh Hóa ngày nay) và hạ thành Tống Bình (nay là Thủ đô Hà Nội).
Đất nước sạch bóng ngoại xâm, Mai Thúc Loan lên ngôi Vua, xưng là Mai Hắc Đế và tiến hành xây dựng bộ máy chính quyền từ triều đình Trung ương đến địa phương, ban hành nhiều chính lệnh quan trọng: xóa bỏ tô, dung, điệu do nhà Đường áp đặt, cho nhân dân các châu, quận chấm dứt mọi lệ cống nạp, ruộng làng nào, làng đó cày, ai làm người ấy hưởng…
Cuộc khởi nghĩa Hoan Châu với 10 năm độc lập (713 - 723) có ý nghĩa vô cùng to lớn; là một mốc son quan trọng trên con đường đấu tranh giành độc lập dân tộc sau 1.000 năm Bắc thuộc; bằng chứng lịch sử hùng hồn, khẳng định khát vọng độc lập tự chủ của dân tộc ta trước sự xâm lược, thống trị ngoại bang, có tác dụng cổ vũ và tiếp thêm sức mạnh to lớn cho các thế hệ người dân xứ Nghệ và toàn thể dân tộc Việt Nam kế thừa và phát huy trong công cuộc đấu tranh bảo vệ, xây dựng và phát triển quê hương, đất nước hàng nghìn năm qua.
Di tích lịch sử Đền thờ Mai Hắc Đế là tên gọi chung cho các di tích hiện tọa lạc tại thị trấn Nam Đàn, gồm khu lăng miếu và đền thờ Mai Hắc Đế, Mai Thiếu Đế ở thung lũng Rậm, núi Hùng Sơn (tiếng địa phương gọi là núi Đụn) và đền thờ Mai Hắc Đế.
Di tích Đền thờ Mai Hắc Đế được nhân dân lập nên từ nhiều thế kỷ trước để tưởng nhớ công lao to lớn của Vua Mai Hắc Đế (Mai Thúc Loan), Mai Thiếu Đế (Mai Thúc Huy - con trai của Mai Thúc Loan) và các tướng lĩnh có công đấu tranh giải phóng dân tộc, thoát khỏi ách thống trị của nhà Đường; xây dựng, bảo vệ nền độc lập tự chủ của dân tộc trong vòng 10 năm (713 -723).
Cùng với các di tích trên, với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, nhân dân đã xây dựng khu lăng mộ thân mẫu Vua Mai, tại núi Dẻ và đền thờ thân mẫu Vua Mai, tại động Cồn Chèn, xã Nam Thái (nay là xã Nghĩa Thái, huyện Nam Đàn), đã được UBND tỉnh Nghệ An xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh), cùng với đền thờ Đức Ông, tại thị trấn Nam Đàn, để thờ bá quan văn võ trong triều đình Vạn An, đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia.
Ngoài ra, trên địa bàn thị trấn Nam Đàn còn có đình Khả Lãm và Di tích Thành Vạn An. Các di tích tạo thành quần thể Di tích Đền thờ Mai Hắc Đế - nơi lưu giữ những chứng tích về những năm tháng rất đỗi hào hùng mà thấm đẫm máu xương của Vua Mai Hắc Đế và các tướng sĩ trong cuộc khởi nghĩa Hoan Châu cách đây hơn 13 thế kỷ.
Ông Nguyễn Văn Đường - Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Nam Đàn cho biết: Dù thời gian đã đi qua nhiều thế kỷ với nhiều biến cố, thăng trầm lịch sử, nhưng từ khi được lập đến nay, các di tích Đền thờ Mai Hắc Đế và thân mẫu, các bá quan văn võ trong triều đình Vạn An vẫn giữ nguyên vị trí và được chính quyền, nhân dân địa phương lưu giữ, trùng tu, sửa chữa nhiều lần. Đặc biệt, tại các di tích hiện đang lưu giữ 378 hiện vật bằng các chất liệu đá, gỗ, giấy, sứ…; trong đó có 34 cổ vật có giá trị, tiêu biểu là hệ thống sắc phong, tượng, long ngai, bài vị…
Đặc biệt, ngày 29/12/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1649/QĐ-TTg về việc xếp hạng Di tích Đền thờ Vua Mai Hắc Đế là Di tích Quốc gia đặc biệt. Đây là bằng chứng khẳng định những giá trị to lớn của di tích, không chỉ về lịch sử, văn hóa mà còn có tầm ảnh hưởng về chính trị sâu sắc cần bảo tồn, lưu giữ và phát huy cùng với sự trường tồn của dân tộc.
Theo tài liệu tiếng Pháp, nguyên xưa, tại đền thờ Vua Mai Hắc Đế diễn ra nhiều kỳ lễ như ngày giỗ Mai Hắc Đế (17/9 âm lịch), khai Xuân (Rằm tháng Giêng), Thanh Minh (trong tháng 3 âm lịch), Tết Đoan dương (5/5 âm lịch), Tết Trung nguyên (Rằm tháng Bảy), lễ Thường tân (trong tháng 10, bắt đầu mùa gặt), lễ Lạp nghi (25/12 âm lịch). Ngoài ra, vào những lúc hạn hán hoặc các kỳ thi 3 năm một khóa, đậu đạt hoặc thăng chức quan đều được lễ ở đền để trình lên thần tỏ lòng biết ơn.
Hiện nay, trong tâm thức của người dân Nam Đàn và nhiều du khách, đền Vua Mai là nơi linh thiêng, là chốn đi về trong các hoạt động sinh hoạt văn hóa tâm linh vào mùng 1 và ngày Rằm hàng tháng, hoặc đi xa mỗi lần trở về đều đến chiêm bái nhằm tưởng nhớ công đức Vua Mai, các tướng sĩ và cầu mong cho gia đình có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Cũng tại đền, hiện vẫn duy trì các kỳ lễ nêu trên, nhưng kỳ lễ được tổ chức quy mô nhất là Lễ hội Đền Vua Mai, diễn ra trong 3 ngày 13 - 15 tháng Giêng âm lịch hàng năm.
Lễ hội Đền Vua Mai năm 2025 được huyện Nam Đàn tổ chức trong 4 ngày, từ ngày 9 đến ngày 12/2/2025 (tức các ngày 12 – 15 tháng Giêng năm Ất Tỵ). Lễ hội được tổ chức với các hoạt động nghi lễ truyền thống trang nghiêm, gồm lễ rước nước, lễ khai quang, lễ yết cáo, lễ đại tế, lễ khai hội và dâng hương tưởng niệm Vua Mai, lễ thả đèn hoa đăng và lễ tạ để tưởng nhớ, tri ân công đức Hoàng đế Mai Thúc Loan và cuộc khởi nghĩa Hoan Châu; đồng thời giáo dục tinh thần yêu nước, đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng, củng cố, duy trì nền độc lập trong các tầng lớp nhân dân.
Đồng chí Vương Hồng Thái - Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Đàn, Phó Trưởng ban Tổ chức Lễ hội Đền Vua Mai năm 2025 khẳng định: Ngoài tưởng nhớ, tri ân công đức Vua Mai, các tướng lĩnh và giáo dục tinh thần yêu nước, quật cường cho nhân dân để tiếp tục phát huy tinh thần tự lực, tự cường xây dựng gia đình, quê hương phát triển; việc tổ chức lễ hội năm nay cũng nhằm tạo ra không gian sinh hoạt văn hóa lành mạnh, bổ ích cho người dân, đồng thời tạo cơ hội để mọi người kết nối, mở rộng quan hệ giao lưu, hợp tác, học hỏi lẫn nhau, tăng cường tinh thần đoàn kết và gắn bó trong các tầng lớp nhân dân, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương thông qua du lịch và tiêu thụ sản phẩm. Mặt khác, thông qua tổ chức các hoạt động văn hóa cũng là cách để nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ và gìn giữ di sản văn hóa, từ đó tạo ra một môi trường sống tích cực và ý nghĩa hơn trong nhân dân.
Theo đó, lễ hội năm nay có nhiều hoạt động được tổ chức, gồm: Liên hoan văn nghệ Lễ hội Đền Vua Mai; tổ chức các trò chơi dân gian: cờ người, cờ thẻ, kéo co, chọi gà, đu quay…; tổ chức Giải Vật cổ truyền; Hội trại Thanh niên; Giải bóng chuyền nam mở rộng gồm 17 đội thuộc 17 xã, thị trấn trong toàn huyện; vật cổ truyền.
Nét mới năm nay, huyện Nam Đàn tổ chức lễ hội đua thuyền trên sông Lam với 6 đội đua; tổ chức đêm thơ Nguyên tiêu trên quê hương Bác với chủ đề “Việt Nam cất cánh” với hàng trăm bài thơ đã được gửi về ban tổ chức; tổ chức cuộc thi trực tuyến tìm hiểu về thân thế và sự nghiệp Vua Mai Thúc Loan…, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử và giáo dục truyền thống, tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ.
Huyện cũng chỉ đạo các ngành, đoàn thể cấp huyện phối hợp với các xã, thị trấn tổ chức các gian hàng trưng bày, giới thiệu, quảng bá các sản phẩm mang tính đặc sản của địa phương, tạo điều kiện cho du khách mua sắm, thưởng thức các sản vật quê hương Nam Đàn.
Để lan tỏa các giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc của dân tộc nói chung và Lễ hội Đền Vua Mai nói riêng, Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Đàn Vương Hồng Thái cũng cho biết: Lễ khai mạc và một số hoạt động tại lễ hội sẽ được livestream trên cổng thông tin điện tử huyện và các nền tảng mạng xã hội.
