Lò ngói '3 không' mọc lên hàng loạt ở Tân Kỳ

Xưởng ngói “3 không”

Có mặt tại xã Nghĩa Hoàn, chúng tôi ghi nhận một thực trạng hết sức “rối ren” tại địa phương này khi một loạt xưởng sản xuất ngói màu không nung được xây dựng không phép; không có hợp đồng thuê đất; không có báo cáo đánh giá tác động môi trường. Mặc dù các cơ sở sản xuất này “mọc” lên từ 5 năm lại đây nhưng cho đến bây giờ chính quyền địa phương vẫn chưa giải quyết được dứt điểm.

Thời điểm chúng tôi đến thực tế vào lúc trời có mưa, con đường dẫn đến khu sản xuất ngói Cừa cũ trở nên lầy lội. Một số xưởng sản xuất ngói màu không nung được xây dựng ngay trên nền lò ngói thủ công cũ. Thậm chí nhiều dấu tích của việc tháo dỡ lò ngói thủ công cũ đang còn và rất ngổn ngang.

Qua tìm hiểu được biết, xã Nghĩa Hoàn huyện Tân Kỳ hiện nay có 10 cơ sở sản xuất ngói màu không nung. Các cơ sở sản xuất nằm rải rác trong các khu dân cư và tại khu sản xuất gạch ngói Cừa cũ của người dân xã Nghĩa Hoàn. Đặc điểm nhận dạng dễ thấy nhất tại các cơ sở này là đều có 1 phễu cấp liệu giống như một trạm trộn bê tông mini, dùng làm trộn vữa để đúc ra viên ngói. Do xây dựng không phép nên các bể để chứa nước thải ở các cơ sở sản xuất này cũng được xây dựng rất sơ sài, tạm bợ. Nước thải từ việc sản xuất ngói không nung, trong đó phần lớn là nước xi măng chảy ra môi trường, ra mương nội đồng.

Ngày 27/12/2022, UBND xã Nghĩa Hoàn đã tiến hành kiểm tra cơ sở sản xuất ngói màu không nung của ông Võ Văn Phúc, trú tại xóm Cừa. Trong biên bản làm việc, UBND xã Nghĩa Hoàn cũng yêu cầu chủ cơ sở đôn đốc đơn vị tư vấn tiến hành các thủ tục xin cấp phép. Khắc phục phần bờ bao, không để nước thải tràn ra ngoài mương thoát nước nội đồng. UBND xã Nghĩa Hoàn đã kết luận rằng, cơ sở sản xuất phải tiến hành các thủ tục xin cấp phép xây dựng trước ngày 30/6/2023. Nếu sau thời điểm đó mà không hoàn thành thì phải tạm dừng sản xuất.

Cũng trong năm 2022, UBND xã Nghĩa Hoàn đã lập một loạt biên bản với các chủ cơ sở sản xuất. Tại các biên bản này, chủ cơ sở sản xuất đều thừa nhận những vi phạm mà chính quyền địa phương chỉ ra, như: Chưa hoàn tất các thủ tục thuê đất, không có giấy phép xây dựng, một số cơ sở còn để nước thải tràn ra ngoài mương thoát nước nội đồng… Đồng thời ký vào biên bản, và có ý kiến rằng, hiện tại đang thuê đơn vị tư vấn làm hồ sơ khảo sát lựa chọn địa điểm, các thủ tục cấp phép đầu tư.

Ông Nguyễn Đình Hưng - Chủ tịch UBND xã Nghĩa Hoàn cho biết: Sau khi UBND xã lập biên bản đã yêu cầu các cơ sở sản xuất nhanh chóng hoàn tất các thủ tục, tuy nhiên đến thời điểm này vẫn chưa hoàn thành. Và địa phương cũng mới chỉ dừng lại ở lập biên bản làm việc chứ chưa xử phạt hay đình chỉ hoạt động trường hợp nào.

Liên quan đến việc một loạt xưởng sản xuất ngói màu không nung, không phép mọc lên trong những năm qua và không xử lý được dứt điểm, ông Hưng cho rằng: Theo quy định thì các cơ sở sản xuất muốn hoạt động phải trải qua quy trình thủ tục cấp phép 7 bước từ việc thuê đất, giấy phép xây dựng… Tuy nhiên thời điểm năm 2018, khi thực hiện chủ trương xoá bỏ lò gạch, ngói thủ công, một số hộ không có công ăn việc làm, các hộ đã quen với việc sản xuất gạch ngói nên đã đầu tư dây chuyền thiết bị và chuyển sang sản xuất ngói màu không nung mà chưa hoàn tất bất cứ thủ tục nào. Hiện tại khu vực các hộ mở xưởng sản xuất đã có quy hoạch xây dựng vùng sản xuất ngói màu không nung, quy hoạch sử dụng đất đến năm 2030 cũng đã được phê duyệt, nhưng quy hoạch và giấy phép xây dựng thì chưa có. Quy hoạch xây dựng đang chờ được Hội đồng nhân dân huyện thông qua.

Cần quyết liệt xử lý

Việc xoá bỏ các lò gạch, ngói thủ công chuyển sang sản xuất ngói màu không nung làm bằng xi măng của các cơ sở sản xuất trên địa bàn xã Nghĩa Hoàn được xem là chủ trương phù hợp. Tuy nhiên, quá trình triển khai còn nhiều vướng mắc. Từ trước tới nay, việc sử dụng đất của các hộ sản xuất tại khu vực này chưa thống nhất, có hộ thuê đất của địa phương, có hộ lại gom mua đất nông nghiệp của người dân rồi làm nhà xưởng sản xuất, gây nhiều hệ luỵ trong công tác quản lý đất đai.

Theo ý kiến của Sở Xây dựng Nghệ An tại công văn phúc đáp đề nghị của UBND huyện Tân Kỳ vào ngày 19/4/2018 thì căn cứ theo Luật Đầu tư năm 2014 và Quyết định 72/2017/QĐ-UBND ngày 28/11/2017 của UBND tỉnh Nghệ An về ban hành quy định trình tự thủ tục thực hiện dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh Nghệ An, thì hoạt động đầu tư kinh doanh này phải được UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư. Vì vậy UBND huyện Tân Kỳ cần căn cứ vào cơ sở pháp lý nêu trên để hướng dẫn các tổ chức, cá nhân sản xuất gạch, ngói thủ công trước đây, làm các thủ tục chuyển đổi sang sản xuất ngói màu không nung theo đúng quy định.

Ông Nguyễn Đình Hưng còn cho biết thêm rằng: Địa phương mong muốn các hộ sản xuất này hoàn tất được các thủ tục càng sớm càng tốt, có như vậy thì tư tưởng của hàng chục hộ dân sản xuất thủ công mới được đả thông, bởi từ khi có chủ trương xoá bỏ lò gạch, ngói thủ công, địa phương đã tốn rất nhiều công sức để vận động bà con thực hiện. Sau khi xoá bỏ lò gạch, ngói thủ công rồi thì cần sớm tạo điều kiện để cho người dân chuyển đổi và tiếp tục đầu tư các mô hình sản xuất phù hợp hơn. Chưa kể các cơ sở này sớm hoàn tất thủ tục pháp lý ngày nào thì thúc đẩy kinh tế của địa phương ngày đó, chứ trên thực tế, từ khi các xưởng sản xuất mở ra chưa đóng góp gì cho ngân sách cũng như hỗ trợ xây dựng địa phương. Vì nếu thu thì mặc nhiên thừa nhận cho sai phạm.

Ông Vi Văn Quang - Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Tân Kỳ cho biết: Huyện đã rất nhiều lần hướng dẫn, đôn đốc, nhắc nhở địa phương kiểm tra, rà soát và yêu cầu các cơ sở sản xuất hoàn thiện thủ tục pháp lý. Vào ngày 27/6/2022 UBND huyện cũng đã có Công văn số 1033/UBND-KTHT yêu cầu rà soát đất đai, tháo dỡ các lò gạch, ngói thủ công trên địa bàn xã Nghĩa Hoàn. Tại Công văn này, huyện đã yêu cầu các cơ sở sản xuất ngói màu, ngói xi măng thì phải thực hiện theo ý kiến hướng dẫn của Sở Xây dựng (tức là áp dụng theo Luật Đầu tư năm 2014 và Quyết định 72/2017/QĐ-UBND ngày 28/11/2017 của UBND tỉnh Nghệ An). Đồng thời khẳng định, hiện nay các cơ sở này đang vi phạm về đất đai, vi phạm về môi trường, vi phạm về đầu tư xây dựng. Nếu các cơ sở không thực hiện thủ tục đầu tư theo quy định, yêu cầu UBND xã lập biên bản vi phạm hành chính, đình chỉ hoạt động theo quy định pháp luật.

Rõ ràng, việc các cơ sở sản xuất ngói màu không nung tại địa bàn xã Nghĩa Hoàn dựng lên khi chưa hoàn thành thủ tục pháp lý là sai. Và để 10 cơ sở đồng loạt “mọc” lên cũng đã cho thấy sự thiếu quyết liệt từ đầu của chính quyền địa phương. Nếu vấn đề này không được xử lý dứt điểm thì sẽ làm ảnh hưởng đến tính nghiêm minh của pháp luật, gây lộn xộn, nhếch nhác, thậm chí dễ dẫn đến tình trạng “cái sảy nảy cái ung”, khi những sai phạm quy mô nhỏ ban đầu không được giải quyết kịp thời gây nên tình trạng phức tạp hơn.