Lúng túng trong khởi kiện nợ BHXH của tổ chức công đoàn

(Baonghean) - Từ năm 2016, vai trò của tổ chức Công đoàn khi theo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi 2014) và Luật Công đoàn, việc khởi kiện doanh nghiệp nợ đọng BHXH được chuyển cho tổ chức công đoàn (trước đây đơn vị khởi kiện là BHXH). Tuy nhiên, qua hơn 9 tháng kể từ khi quy định này có hiệu lực, Nghệ An vẫn không có doanh nghiệp trốn đóng BHXH nào bị kiện ra tòa.

Hiện nay, tình trạng doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) khá phổ biến với tính chất ngày càng phức tạp, tình trạng nợ đọng kéo dài, có xu hướng tăng nhanh. Những năm qua, BHXH tỉnh đã áp dụng nhiều biện pháp để thu hồi nợ, bảo vệ quyền lợi cho người lao động, trong đó có việc khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH ra tòa.

Ông Ngô Ngọc Thanh - Trưởng phòng Khai thác và Thu hồi nợ (BHXH Nghệ An) cho biết: “Kể từ khi Luật BHXH cho phép cơ quan BHXH được quyền khởi kiện các đơn vị nợ BHXH ra tòa, có thể nói tình hình nợ đọng BHXH chuyển biến khả quan. Quy định về khởi kiện có tác dụng răn đe rất lớn, nhiều doanh nghiệp sợ bị khởi kiện sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh của công ty nên tích cực hơn trong việc thực hiện quy định của pháp luật về BHXH, BHYT.

Cán bô công đoàn tư vấn pháp luật cho công nhân, người lao động ở khu công nghiệp Bắc Vinh.

Ngoài việc khởi kiện các doanh nghiệp vi phạm về BHXH, thì các biện pháp khác đều không mấy hiệu quả. Đơn cử, việc phạt doanh nghiệp vi phạm hành chính mức phạt tối đa cũng chỉ 75 triệu đồng. Với mức phạt này, các doanh nghiệp thường chọn cách nộp phạt, bởi mức phạt quá thấp so với khoản tiền nợ BHXH phải nộp, thậm chí chây ỳ không thực hiện quyết định xử phạt hành chính”.

Tuy nhiên, từ 1/1/2016, Luật BHXH 2014 và Luật Công đoàn có hiệu lực thi hành, tổ chức công đoàn được trao quyền đại diện cho người lao động để khởi kiện ra toà án đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN. Từ tháng 4/2016, tòa án nhân dân các cấp đã không thụ lý đơn khởi kiện của cơ quan BHXH, đồng thời ra quyết định đình chỉ các vụ án nợ đọng BHXH.

Cán bộ BHXH tỉnh đối thoại với công nhân về chính sách BHXH, BHYT tại Công ty Điện tử BSE.

Tuy nhiên, từ khi vai trò khởi kiện được chuyển giao, LĐLĐ tỉnh chưa khởi kiện được đơn vị nợ quỹ BHXH nào ra tòa. Giải thích về điều này, ông Nguyễn Chí Công - Trưởng Ban Chính sách pháp luật LĐLĐ tỉnh cho biết: “Để tổ chức công đoàn “danh chính ngôn thuận” đứng ra khởi kiện đơn vị nợ BHXH cần có quy trình chặt chẽ mới triển khai được. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn thi hành cụ thể từ Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nên chưa triển khai được.

Bên cạnh đó, Luật Tố tụng dân sự có hiệu lực từ ngày 1/7/2016 có những quy định về vai trò của tổ chức công đoàn trong việc khởi kiện, nhưng đến nay TAND Tối cao cũng chưa có văn bản hướng dẫn việc tiếp nhận vụ án kiện đòi BHXH từ tổ chức công đoàn”.

Cũng theo ông Công, với khối lượng đơn vị cần khởi kiện do nợ BHXH quá lớn, thời gian theo đuổi các vụ kiện kéo dài và tốn kém, nếu dồn hết về cho tổ chức công đoàn thì sẽ rất khó.

Hơn nữa, lực lượng cán bộ công đoàn hiện cũng ít người nắm chắc quy định pháp luật liên quan đến thủ tục tố tụng, khởi kiện nên rất khó khăn khi chuẩn bị hồ sơ khởi kiện doanh nghiệp.

Thêm vào đó, trước đây, khi cơ quan BHXH kiện doanh nghiệp chỉ cần dựa vào số nợ, thời gian nợ còn hiện nay khi tổ chức công đoàn kiện doanh nghiệp nợ BHXH lại cần phải được người lao động ủy quyền. Nếu người lao động không biết về tình trạng nợ BHXH của doanh nghiệp, không ủy quyền, công đoàn cấp trên không nắm rõ về tình hình nợ BHXH của doanh nghiệp sẽ dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp nợ BHXH với số tiền lớn nhưng không ai đứng ra khởi kiện.

Trước những bất cập trong thực hiện quy định mới của Luật BHXH, các cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh cần có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người lao động./.

Minh Quân