Mạng xã hội ảnh hưởng đến thanh, thiếu niên như thế nào?

Mạng xã hội mở ra không gian để thanh, thiếu niên kết nối, thể hiện bản thân và chia sẻ những khoảnh khắc đời thường. Thế nhưng, đằng sau những lượt thích và dòng trạng thái là áp lực âm thầm của sự so sánh, căng thẳng tâm lý và những kỳ vọng đôi khi vượt quá giới hạn.

Các khảo sát gần đây tại Mỹ cho thấy, mạng xã hội đang gây hại cho thanh, thiếu niên, ảnh hưởng rõ rệt đến tâm trạng, giấc ngủ và khả năng tập trung hàng ngày. Bên cạnh đó, sức ảnh hưởng của mạng xã hội đến sức khỏe tinh thần thanh, thiếu niên đang ngày càng rõ nét, cả tích cực lẫn tiêu cực.

Mặc dù đã có sự thay đổi trong nhận thức nhưng thời gian sử dụng mạng xã hội vẫn cao

Tại Mỹ, phần lớn thanh, thiếu niên sử dụng mạng xã hội mỗi ngày, từ cập nhật tin tức, trò chuyện với bạn bè cho đến giết thời gian bằng cách cuộn xem vô thức. Nhưng điều đáng chú ý là ngày càng nhiều em nhận ra mình đã dành quá nhiều thời gian trên các nền tảng này.

Theo số liệu khảo sát năm 2024 từ Trung tâm Nghiên cứu Pew (Mỹ), 45% thanh, thiếu niên thừa nhận sử dụng mạng xã hội nhiều hơn mức họ mong muốn, tăng đáng kể so với 27% vào năm 2023.

Mạng xã hội giờ đây gần như là một phần không thể thiếu trong cuộc sống thường nhật, đặc biệt trong những khoảng thời gian nghỉ giữa giờ học hoặc vào ban đêm. Tuy nhiên, trong khi tần suất sử dụng vẫn cao, một số thanh, thiếu niên đã bắt đầu thay đổi thói quen.

Cụ thể, 44% cho biết họ đã giảm thời gian dùng mạng xã hội, và tỷ lệ tương tự cũng đang cố gắng hạn chế việc sử dụng điện thoại thông minh. So với năm 2023, tỷ lệ này tương ứng là 39% và 36%, đây là một tín hiệu tích cực.

Đáng chú ý, các bé gái có xu hướng điều chỉnh hành vi nhiều hơn, với 48% nói rằng, họ đang rút lui khỏi mạng xã hội, so với 40% ở các bé trai.

Sự thay đổi này phần nào phản ánh nhận thức ngày càng rõ ràng của thanh, thiếu niên về những tác động tiêu cực từ mạng xã hội như tâm trạng bị xáo trộn, khả năng tập trung giảm sút và giấc ngủ bị gián đoạn.

Ở tuổi đang hình thành bản sắc cá nhân, nhiều em bắt đầu suy nghĩ nghiêm túc về “chứng nghiện mạng xã hội”, một trạng thái không dễ thoát ra trong thời đại kỹ thuật số.

Mạng xã hội ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của thanh, thiếu niên như thế nào?

Dù phần lớn thanh, thiếu niên thừa nhận mạng xã hội có ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần, điều thú vị là nhiều em lại cho rằng tác động đó xảy ra với người khác chứ không phải chính mình.

Theo số liệu mới nhất, 48% thanh, thiếu niên Mỹ tin rằng, mạng xã hội gây hại chủ yếu cho những người cùng trang lứa, một mức tăng đáng kể so với 32% vào năm 2022. Con số này cho thấy nhận thức về những rủi ro tâm lý do mạng xã hội mang lại đang gia tăng nhanh chóng.

Tuy nhiên, khi được hỏi về tác động trực tiếp đến bản thân, chỉ 14% thanh, thiếu niên mô tả trải nghiệm của mình trên mạng xã hội là “phần lớn tiêu cực”. Phần đông cho rằng các nền tảng này không mang lại lợi ích rõ rệt, nhưng cũng không gây tổn hại nghiêm trọng đến cuộc sống của họ.

Sự chênh lệch giữa cảm nhận cá nhân và quan sát xã hội cho thấy một điều là nhiều thanh, thiếu niên có thể đang đánh giá thấp những tác động âm thầm của mạng xã hội lên chính mình, từ tâm trạng, lòng tự trọng đến cách họ nhìn nhận thế giới xung quanh.

Vì sao mạng xã hội có thể gây hại cho thanh, thiếu niên?

Ngay cả khi bản thân thanh, thiếu niên không cảm nhận rõ rệt những tác động của mạng xã hội, các con số cho thấy vẫn tồn tại những dấu hiệu căng thẳng, đặc biệt ở một số nhóm dễ tổn thương hơn.

Khoảng 31% thanh, thiếu niên Mỹ cho biết họ cảm thấy áp lực phải đăng tải nội dung để thu hút lượt thích hoặc sự chú ý. Cảm giác này đặc biệt rõ nét ở các bé gái (36%) so với các bé trai (26%).

Giấc ngủ cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, theo đó 45% thanh, thiếu niên thừa nhận việc sử dụng mạng xã hội vào ban đêm khiến họ ngủ không ngon.

Những con số này phác họa một bức tranh tinh tế nhưng đáng lo ngại rằng, tác động của mạng xã hội không phải lúc nào cũng là những cú sốc rõ ràng hay khủng hoảng lớn. Đôi khi, chính những ảnh hưởng âm thầm như cảm giác luôn bị so sánh, lo lắng bị bỏ lại phía sau, hay thiếu ngủ triền miên mới là thứ bào mòn sức khỏe tâm thần của giới trẻ từng chút một.

Vậy mạng xã hội ảnh hưởng đến thanh, thiếu niên ra sao? Câu trả lời phụ thuộc vào cách mỗi em sử dụng và cảm nhận về nó. Với một số người, đó là nơi để kết nối bạn bè, thể hiện bản thân và tìm kiếm sự hỗ trợ trong những thời điểm khó khăn.

Nhưng với người khác, mạng xã hội lại là nguồn gốc của sự căng thẳng và mất ngủ. Dù sử dụng mạng xã hội hàng ngày như một phần tất yếu của cuộc sống, ngày càng nhiều thanh, thiếu niên bắt đầu nhìn nhận nghiêm túc hơn về tác động của nó, và chủ động điều chỉnh để bảo vệ sức khỏe tinh thần của mình./.