Mô hình cần nhân rộng

(Baonghean) - Hiện nay, toàn tỉnh mới chỉ có 3 HTX làm dịch vụ vệ sinh môi trường, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn nhưng các HTX không ngừng nỗ lực mở rộng quy mô hoạt động, làm cho môi trường địa phương ngày càng xanh - sạch - đẹp, được nhân dân đồng tình ủng hộ.

Bất kể trời mưa hay nắng, một ngày làm việc của chị Võ Thị Nhâm cũng như tất cả mọi thành viên trong Tổ Thu gom rác thải (HTX Dịch vụ nông nghiệp và môi trường Thị trấn Hưng Nguyên) bắt đầu từ hơn 5 giờ sáng. Khi màn sương còn bao trùm trên mỗi ngả đường, góc phố, chị Nhâm đã cần mẫn với công việc của mình. Cuộc sống được nâng cao, khối lượng thu gom rác càng lớn và vất vả hơn bội phần. Thế nhưng, tất cả đều được nhân viên vệ sinh môi trường của HTX thu gom sạch sẽ, đảm bảo mỹ quan môi trường thị trấn sạch đẹp.

Từ khi bàn giao dịch vụ điện năng cho ngành điện, hoạt động dịch vụ của HTX thu hẹp, nhận thấy vấn đề môi trường, rác thải trên địa bàn đang bức xúc, HTX đề nghị với UBND Thị trấn Hưng Nguyên cho HTX làm dịch vụ thu gom và xử lý rác thải. Tháng 10/2009, UBND Thị trấn Hưng Nguyên bàn giao công tác thu gom và xử lý rác thải trên địa bàn Thị trấn Hưng Nguyên cho HTX dịch vụ nông nghiệp và môi trường Thị trấn Hưng Nguyên quản lý, điều hành. Giao cho HTX tổ chức điều hành và xử lý môi trường, rác thải trên địa bàn toàn thị trấn gồm 17 khối dân cư, các cơ quan, trường học đóng trên địa bàn và những nơi công cộng.

Thời gian đầu làm thô sơ, HTX thuê xe công nông đi thu gom rác ở các khối xóm và các trục đường công cộng, đồng thời thuê xe san ủi lại bãi rác, mua thuốc phun xử lý khu vực bãi rác. Năm 2010, hoạt động thua lỗ, thu không đủ bù chi, dù vậy Ban quản lý HTX vẫn xác định công tác vệ sinh môi trường là dịch vụ tạo việc làm và đem lại nguồn thu cho người lao động cũng như HTX. Năm 2011, HTX vay 100 triệu đồng từ Quỹ hỗ trợ việc làm của Liên minh HTX Nghệ An để mua xe ô tô phục vụ thu gom rác ở các khối xóm về bãi tập kết. Từ khi có ô tô, công suất hoạt động lớn hơn, vòng quay nhanh, mỗi ngày thu gom 4 chuyến xe ô tô với 16 – 18 tấn rác/ngày, những ngày lễ, Tết lượng rác thải nhiều có khi lên tới 30 tấn/ngày, môi trường thị trấn vẫn được đảm bảo.

HTX Dịch vụ NN và MT Thị trấn Hưng Nguyên thu gom rác thải.

Ông Nguyễn Quốc Huệ - Chủ nhiệm HTX Dịch vụ nông nghiệp và môi trường Thị trấn Hưng Nguyên chia sẻ: xác định đây là dịch vụ làm trong sạch môi trường cho xã hội, bảo vệ đời sống dân sinh, được nhân dân đồng tình ủng hộ. Với ý nghĩa đó, nên trong điều kiện nguồn thu chưa đủ bù chi nhưng HTX vẫn quyết tâm làm bằng trách nhiệm của mình. Nếu đi tới các xã trong huyện đều thấy rác thải lác đác dọc đường, thì về đến Thị trấn Hưng Nguyên đường sạch đẹp, không có rác trên các trục đường chính cũng như môi trường chung. Song, hiện xe ô tô chở rác đã xuống cấp, thường xuyên hư hỏng phải sửa chữa rất tốn kém, cần thay thế để đáp ứng yêu cầu công việc, nhưng HTX khó khăn về nguồn vốn, rất cần sự hỗ trợ của cấp trên để cho vay các nguồn vốn ưu đãi bằng tín chấp, giúp HTX có vốn đầu tư hoạt động tốt hơn. Năm 2013, tổng thu phí dịch vụ rác thải đạt 185 triệu đồng, nguồn kinh phí này HTX dùng để chi trả lương cho 7 lao động mảng môi trường và tập trung đầu tư xử lý môi trường ở khu vực bãi rác, xây bờ bao cao, đảm bảo ngăn rác không trôi ra ngoài bãi vào mùa mưa lũ. Phân loại rác, rác chôn lấp, rác xử lý tái chế. Hiệu quả của công tác vệ sinh môi trường do HTX đảm nhiệm ngày càng tốt hơn.

Cũng làm dịch vụ vệ sinh môi trường, nhưng HTX Dịch vụ và Môi trường Đô Lương có điều kiện hoạt động tốt hơn, đồng thời đây cũng là đơn vị đầu tiên làm dịch vụ môi trường trong khu vực HTX tỉnh nhà. Từ năm 2006, HTX đi vào hoạt động ở lĩnh vực này, lúc đó xã viên mới có 22 người. Đến nay HTX có 29 xã viên, trong đó 18 vệ sinh viên, 6 nhân viên chuyên nạo vét khơi thông các công trình. Từ năm 2006 đến hết năm 2013, HTX chỉ hoạt động tại khu vực Thị trấn Đô Lương. Năm 2014, huyện đã hình thành xong bãi xử lý rác thải tập trung tại xã Hồng Sơn, cách trung tâm thị trấn 15 km. HTX Dịch vụ và Môi trường Đô Lương được huyện chọn làm đơn vị chủ quản, chịu trách nhiệm thu gom, xử lý rác thải cho 10 xã phụ cận Thị trấn Đô Lương.

Từ thực tế hiệu quả hoạt động trong những năm qua, dù công việc thường xuyên tiếp xúc với rác thải bốc mùi hôi thối, ảnh hưởng tới sức khoẻ, song với tâm huyết và trách nhiệm trước công việc, Ban quản lý HTX cũng như mọi thành viên đều dốc sức tận tâm làm việc, đem lại môi trường sạch, đẹp cho cộng đồng xã hội, được nhân dân ghi nhận. Vượt qua nhiều khó khăn, thử thách của những tháng năm đầu hoạt động, HTX luôn làm tốt công tác vệ sinh môi trường trên địa bàn thị trấn gồm 10 khối dân cư và 60 cơ quan, trường học. Vừa qua, HTX đã vận động được doanh nghiệp là con em quê hương thành đạt ở TP. Hồ Chí Minh hỗ trợ cho HTX 1 xe chuyên dụng ép rác có trọng tải 7 m3, trị giá 1,1 tỷ đồng. Bên cạnh đó, được sự quan tâm của UBND huyện, sắp tới sẽ hỗ trợ thêm cho HTX 1 xe ép rác trọng tải khoảng 14 m3 để nâng năng lực cho HTX thực hiện tốt nhiệm vụ mới.

Ông Nguyễn Văn Hùng - Chủ nhiệm HTX Dịch vụ và Môi trường Đô Lương cho biết: Trong thời gian tới, khi có nguồn vốn khá hơn, HTX sẽ đầu tư thêm dây chuyền chế biến túi ni lông (nguyên liệu khai thác từ ni lông ở bãi rác) bán rẻ cho nhân dân để bà con phân loại rác ngay từ đầu, giúp HTX thuận lợi trong khâu xử lý rác tại bãi tập trung. Dự kiến đến năm 2016, HTX sẽ thành lập Công ty môi trường, nâng năng lực hoạt động quy mô lớn, thu gom xử lý toàn bộ lượng rác trong nhân dân.

Từ các mô hình HTX môi trường hiện nay, cho thấy đây là mô hình hoạt động có hiệu quả ở các vùng thị trấn. Khâu hoạt động chính là thu gom và xử lý tập trung rác thải theo quy trình hướng dẫn của ngành Tài nguyên & Môi trường. UBND tỉnh định hướng, khuyến khích và tạo điều kiện cho sự ra đời loại hình này ở tất cả các huyện, thị xã chưa có Công ty môi trường – đô thị. Các huyện lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt các quy định về vệ sinh môi trường và thu phí, giúp các HTX thực hiện thu phí đúng quy định; đồng thời dành một khoản kinh phí trong nguồn ngân sách thị chính hàng năm hỗ trợ cho HTX hoạt động; Quy hoạch nơi tập trung, xử lý rác thải giao cho HTX quản lý. Có chính sách hỗ trợ cho HTX về đầu tư phương tiện, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho hoạt động môi trường của HTX.

Quỳnh Lan