Một nguyên liệu bình dân từ Nhật Bản bỗng trở nên quý như vàng với giới trẻ

Nhu cầu matcha toàn cầu tăng vọt

Năm 2024 được ghi nhận là năm nóng nhất trong lịch sử Nhật Bản, và hậu quả của hiện tượng khí hậu cực đoan này đã ảnh hưởng trực tiếp đến ngành công nghiệp trà xanh của quốc gia này.

Vùng Kyoto, nơi được mệnh danh là thủ phủ của matcha với sản lượng chiếm khoảng 25% tổng sản lượng tencha toàn quốc, đã chịu thiệt hại nặng nề nhất.

Masahiro Yoshida, một nông dân trồng trà thế hệ thứ sáu tại Uji, phía nam Kyoto, đã chia sẻ về tình hình khó khăn mà gia đình ông phải đối mặt. Vụ thu hoạch năm nay của ông chỉ đạt 1,5 tấn tencha, giảm 25% so với mức sản lượng thông thường 2 tấn, một con số đáng báo động cho một gia đình có truyền thống trồng trà lâu đời.

Trong khi nguồn cung từ Nhật Bản đang gặp khó khăn, nhu cầu matcha toàn cầu lại tăng mạnh một cách bất ngờ. Hiện tượng này chủ yếu được thúc đẩy bởi thế hệ Millennials và Gen Z, những người tiêu dùng trẻ tuổi luôn tìm kiếm các lựa chọn đồ uống lành mạnh và có lợi cho sức khỏe.

Các quán cà phê thời thượng trên khắp thế giới đã nhanh chóng đưa matcha vào thực đơn của mình, từ matcha latte truyền thống đến các loại sinh tố và tráng miệng sáng tạo.

Sự xuất hiện của matcha không chỉ giới hạn trong ngành đồ uống mà còn lan rộng sang cả ngành tráng miệng, nhờ vào những ưu điểm vượt trội như hàm lượng chất chống oxy hóa cao và caffeine tự nhiên.

Cơn sốt matcha trên mạng xã hội vào mùa thu năm 2024 đã càng thúc đẩy nhu cầu tăng vọt. Những video về các món đồ uống và tráng miệng matcha được chia sẻ rộng rãi trên các nền tảng như TikTok và Instagram, tạo ra một làn sóng quan tâm mới đối với loại thức uống truyền thống này.

Khủng hoảng nguồn cung đẩy Matcha lên giá kỷ lục

Tình trạng khan hiếm matcha đã trở nên nghiêm trọng đến mức một số nhà bán buôn phải áp dụng các biện pháp giới hạn. Yuki Ishii, nhà sáng lập công ty Tealife tại Singapore, đã tiết lộ rằng nhu cầu matcha từ khách hàng của công ty đã tăng gấp 10 lần trong năm qua và vẫn đang tiếp tục tăng.

Sự mất cân bằng giữa cung và cầu đã đẩy giá tencha lên mức kỷ lục chưa từng thấy. Tại một phiên đấu giá ở Kyoto vào tháng 5 năm 2025, giá tencha đã chạm mức 8.235 yen/kg (khoảng 57 USD), tăng 170% so với năm trước và vượt xa mức kỷ lục trước đó là 4.862 yen/kg (khoảng 34 USD) được thiết lập vào năm 2016.

Bất chấp tình trạng khan hiếm, xuất khẩu trà xanh của Nhật Bản, bao gồm matcha, vẫn tăng 25% về giá trị trong năm 2024, đạt 36,4 tỷ yen (252 triệu USD). Con số này chủ yếu được thúc đẩy bởi nhu cầu ngày càng tăng đối với các loại trà bột như matcha từ thị trường quốc tế.

Theo Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản, về khối lượng, xuất khẩu trà xanh cũng tăng 16%, cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng của thị trường quốc tế đối với các sản phẩm trà chất lượng cao từ Nhật Bản. Điều này tạo ra một áp lực lớn lên nguồn cung trong nước, khi các nhà sản xuất phải cân bằng giữa nhu cầu xuất khẩu và tiêu thụ nội địa.

Theo số liệu từ Hiệp hội Trà Nhật Bản Toàn cầu, mức giá này phản ánh sự khan hiếm nghiêm trọng của nguyên liệu thô chất lượng cao. Việc tăng giá không chỉ ảnh hưởng đến thị trường nội địa mà còn tác động mạnh đến thị trường xuất khẩu, khi matcha Nhật Bản được coi là tiêu chuẩn vàng của ngành công nghiệp trà xanh toàn cầu.

Các nhà sản xuất Nhật Bản đang nỗ lực tăng sản lượng matcha, nhưng tình trạng khan hiếm hiện tại khó được giải quyết nhanh chóng. Theo chuyên gia Marc Falzon, những cánh đồng trà mới được trồng cần ít nhất 5 năm để có thể thu hoạch, điều này có nghĩa là nguồn cung sẽ tiếp tục khan hiếm trong thời gian dài.

Cuộc khủng hoảng matcha không chỉ ảnh hưởng đến Nhật Bản mà còn lan rộng ra toàn thế giới, đặc biệt là các thị trường tiêu thụ lớn như Mỹ, châu Âu và các nước châu Á. Nhiều quán cà phê và nhà hàng đã phải tăng giá các món đồ uống và tráng miệng có chứa matcha, trong khi một số cơ sở kinh doanh nhỏ buộc phải tạm thời gỡ bỏ các sản phẩm này khỏi thực đơn.

Tình trạng này cũng mở ra cơ hội cho các nhà sản xuất matcha từ các quốc gia khác như Trung Quốc và Hàn Quốc, mặc dù chất lượng của họ vẫn chưa thể sánh bằng với matcha truyền thống từ Nhật Bản. Điều này có thể dẫn đến sự thay đổi trong cấu trúc thị trường toàn cầu trong thời gian tới.