Mường Quạ Thu này

(Baonghean) - Tháng Tám này về Mường Quạ, những người dân các vùng bản Thái, Đan Lai... vẫn tự hào giới thiệu với khách xa về thăm vùng quê giàu truyền thống cách mạng của mình nay đã thay da đổi thịt...

Ký ức buồn

Vượt hơn 150 cây số từ Thành phố Vinh về vùng quê nổi tiếng với câu thành ngữ “Cơm Mường Quạ, cá sông Giăng”, thuộc xã Môn Sơn, huyện Con Cuông, trên con đường không còn trắc trở gập ghềnh. Từ Quốc lộ 7 rẽ vào trung tâm xã gần 20 km, con đường đã được rải nhựa. Con dốc hiểm có cái tên "Mụ, Ông" rợn người, thót tim cánh tài xế năm nào giờ đã được hạ thấp. Từ bến xe Vinh, ngồi xe khách 24 chỗ lên đây bấm đồng hồ mất chưa đầy 3 tiếng.

Ông Vi Văn Nam, bản Thái Sơn (xã Môn Sơn) mãi không quên câu chuyện ông cha mình kể cho nghe những ngày sống tủi nhục dưới ách cai trị của phìa, tạo, thực dân khi chưa có cách mạng. Chuyện nghe đến bây giờ ai cũng ứa nước mắt: Gia đình Mỗ Quể, ông nội ông Nam, không có ruộng nương, không có nhà ở và không mảnh vải che thân, cả nhà chỉ có một tấm vải thu bố thay nhau. Người trên bờ lấy tấm thu bố che thân đi đào của mài, củ nâu, lấy củi trong rừng thì người ở nhà, mùa nắng nóng cũng như ngày đông tháng giá phải ngâm mình dưới nước che mình nấp dưới mảng bè nứa.

Gia đình ông Lô Văn Thiếu cũng chưa nguôi quên câu chuyện ngày trước khi chưa có cách mạng, không có một mảnh đất căm dùi. Hồi đó, hễ đặt chân vào rừng phát cây tra hạt, ra vùng đất mới vỡ hoang làm ruộng đều bị xua đuổi đây là đất của nhà lý trưởng. Túng bấn, đói khát, đêm đi đặt trộm trúm bắt lươn ở chân ruộng thì bị người nhà lý trưởng bắt được đánh thừa sống thiếu chết. Cũng như nhiều người dân người Thái các vùng bản ở xã Môn Sơn, gia đình ông Nam, ông Thiếu... giờ đã có đất rừng, trâu, bò, có ruộng, có ao, làm được nhà sàn kê to lợp ngói, con cháu được học chữ và thành đạt.

Đến với bà con người Đan Lai tái định cư ở bản Tân Sơn, gia đình nào cũng khang trang, có đường, điện, trường học... cuộc sống no ấm văn minh. Không còn phải "Theo dấu chân nai bỏ vào hạt lúa/ Theo dấu chân cọp cắm vào hạt ngô/ Lang thang đầu núi/ Bâng khuâng lưng đèo..." trước đây. Có được như hôm nay, chắc họ vẫn chưa quên câu chuyện truyền thuyết buồn thương xưa ở miền Hoa Quân thuộc huyện Thanh Chương bây giờ phải chạy vào nơi "sơn cùng thủy tận" để trốn khỏi đòn roi vọt chết chóc của tên "trùm làng" gian ác bắt họ phải tìm cho được "cái thuyền liền chèo và trăm cây nứa vàng".

Gia đình ông La Văn Mày, xưa lạt muối, đói cơm chỉ ăn củ nâu, củ mài... Nhờ cách mạng về giải phóng ách nô lệ của thực dân, phong kiến đã thoát khỏi cuộc sống lầm than, tăm tối. Nay con cháu ông La Văn Mày được học hành, người trở thành công nhân lái xe, cán bộ, giáo viên, y sĩ... là gia đình Đan Lai tiêu biểu.

Đổi thay những vùng bản

Tháng Tám này về Mường Quạ, những người dân vùng bản Thái, Đan Lai... nơi đây vẫn luôn tự hào giới thiệu với khách xa về vùng quê giàu truyền thống cách mạng của mình: Tháng 4/1931, Chi bộ Đảng Môn Sơn được thành lập gồm 5 đảng viên, cũng là chi bộ miền Tây đầu tiên ở Nghệ An được thành lập. Đây là một dấu son đỏ chói lọi trong lịch sử Đảng bộ huyện Con Cuông, là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc miền Tây Nghệ An. Sau khi Chi bộ ở Môn Sơn ra đời, các tổ chức quần chúng như Nông Hội đỏ, Phụ nữ đoàn, Tự vệ đỏ lần lượt được hình thành và hoạt động có hiệu quả. Phong trào cách mạng lan rộng trong quần chúng nhân dân. Cuộc biểu tình của quần chúng cách mạng đêm 9/8/1931 đã biểu lộ tình đoàn kết sắt son của đồng bào Thượng và Kinh trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Bản mới của người Đan Lai.

Tháng 8/1945, từ xã Môn Sơn, chi bộ lãnh đạo nhân dân cướp chính quyền, sau đó kéo ra huyện tham gia giành chính quyền về tay nhân dân. Về bước phát triển của xã Môn Sơn, Bí thư Đảng ủy Vi Văn Nam cho biết: Trải qua 82 năm, từ khi thành lập, từ chi bộ chỉ có 5 đảng viên, đến nay Đảng bộ xã Môn Sơn đã có 22 chi bộ với hơn 289 đảng viên. Từ vùng sâu, biên giới sau 78 năm chính quyền về tay nhân dân, bộ mặt nông thôn miền núi đã nhiều thay đổi, khởi sắc.

Nhiều năm qua phát huy truyền thống "cơm Mường Quạ", Môn Sơn đã cơ cấu thành công thâm canh ba vụ trên đất hai lúa, áp dụng giống mới, đưa khoa học công nghệ mới vào sản xuất để năng suất lúa đạt 54-55 tạ/ha, lương thực bình quân đạt gần 500 kg/người/năm. Sau hơn 20 năm đổi mới, 20 km đường nhựa từ Quốc lộ 7 đã nối thông vào Môn Sơn, tạo giao thông thuận lợi cho vùng du lịch vào Vườn quốc gia Pù Mát; đập Pha Lài với tổng kinh phí 26 tỷ đồng đã trị thuỷ sông Giăng, ngăn nước tưới cho 300 ha lúa, màu, tạo nên khu du lịch lòng hồ hấp dẫn cuốn hút du khách. Hệ thống trường học, trạm y tế của xã Môn Sơn đã được cao tầng hoá, kiên cố hoá...

Ngày 5/9/2012, Đảng bộ và nhân dân xã Môn Sơn vinh dự được đón đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Đoàn công tác của Trung ương đến thăm và làm việc. Đây một lần nữa thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào các dân tộc xã Môn Sơn và huyện Con Cuông. Về thăm làm việc tại xã Môn Sơn, Tổng Bí thư vui mừng ghi nhận trước những thành tựu, kết quả mà Đảng bộ, chính quyền, nhân dân xã Môn Sơn đã đạt được.

Đảng bộ và nhân dân xã Môn Sơn sẽ ghi nhớ và quyết tâm thực hiện tốt lời căn dặn của Tổng Bí thư là mong muốn Đảng bộ, chính quyền, nhân dân xã Môn Sơn trong thời gian tới phát huy mạnh mẽ hơn nữa truyền thống anh hùng cách mạng, phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương, triển khai thực hiện tốt các nghị quyết của Trung ương và của địa phương, phấn đấu giảm nghèo, xóa nghèo bền vững, tăng hơn nữa tỷ lệ hộ giàu, hình thành các vùng sản xuất chuyên canh, quyết tâm xây dựng nông thôn mới.

Bên cạnh đó, Môn Sơn cần hết sức quan tâm củng cố và giữ vững quốc phòng an ninh, góp phần phát triển quan hệ đối ngoại, đấu tranh phòng chống các tệ nạn xã hội, không ngừng chăm lo đời sống đồng bào các dân tộc, các đối tượng chính sách, người có công, bảo đảm an sinh xã hội...; phải làm thật tốt công tác xây dựng Đảng, gắn với công tác quần chúng, công tác dân vận, công tác dân tộc và tôn giáo, đi sâu đánh giá thực chất vai trò, chức năng, nhiệm vụ của tổ chức đảng, nhất là ở cơ sở, triển khai các biện pháp thiết thực, hiệu quả, nhằm không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên...

Minh Thư