Mỹ có đang đánh mất lợi thế trong lĩnh vực AI không?

Trong các báo cáo gửi lên chính phủ Mỹ, các công ty cảnh báo rằng lợi thế của Mỹ trong lĩnh vực AI đang dần thu hẹp khi những mô hình tiên tiến như DeepSeek R1 của Trung Quốc ngày càng phát triển.

Những báo cáo này được đệ trình vào tháng 3 năm 2025 nhằm phản hồi lời kêu gọi đóng góp ý kiến cho Kế hoạch hành động AI của chính phủ.

Sự hiện diện ngày càng tăng của AI tại Trung Quốc

DeepSeek R1, một mô hình AI đến từ Trung Quốc, đã thu hút sự chú ý của các nhà phát triển Mỹ. OpenAI coi DeepSeek là minh chứng cho thấy khoảng cách công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc đang dần thu hẹp.

Công ty này mô tả DeepSeek là "được nhà nước trợ cấp, kiểm soát và cung cấp miễn phí", đồng thời bày tỏ lo ngại về khả năng Trung Quốc định hình sự phát triển của AI toàn cầu.

OpenAI thậm chí so sánh DeepSeek với tập đoàn viễn thông Trung Quốc Huawei, cảnh báo rằng các quy định của Bắc Kinh có thể cho phép chính phủ ép buộc DeepSeek can thiệp vào các hệ thống nhạy cảm hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng.

Ngoài ra, OpenAI cũng bày tỏ quan ngại về quyền riêng tư dữ liệu, lưu ý rằng yêu cầu chia sẻ thông tin với chính phủ Trung Quốc có thể tăng cường năng lực giám sát của nhà nước.

Anthropic, một công ty AI khác của Mỹ, tập trung vào khía cạnh an ninh sinh học, nhấn mạnh rằng DeepSeek R1 "có thể trả lời hầu hết các câu hỏi về vũ khí sinh học, ngay cả khi nó được thiết kế để tránh những nội dung nguy hiểm". Điều này trái ngược với các giao thức an toàn nghiêm ngặt được áp dụng trong các mô hình AI do Mỹ phát triển.

Tuy nhiên, cạnh tranh không chỉ xoay quanh DeepSeek. Baidu, gã khổng lồ công cụ tìm kiếm của Trung Quốc, gần đây đã ra mắt hai mô hình AI mạnh mẽ Ernie X1 và Ernie 4.5 nhằm thách thức những hệ thống tiên tiến nhất của phương Tây.

Theo Baidu, Ernie X1, một mô hình lý luận, có hiệu suất ngang bằng DeepSeek R1 nhưng với chi phí chỉ bằng một nửa. Trong khi đó, Ernie 4.5 có giá chỉ bằng 1% so với GPT-4.5 của OpenAI nhưng đã vượt trội hơn trên một số tiêu chí đánh giá.

Cả OpenAI và Anthropic đều coi cuộc đua này không chỉ là công nghệ mà còn mang tính ý thức hệ, một cuộc cạnh tranh giữa "AI dân chủ" dựa trên các giá trị phương Tây và "AI độc đoán" chịu sự kiểm soát của nhà nước.

Tuy nhiên, những thành công gần đây của Baidu và DeepSeek cho thấy rằng chi phí và khả năng tiếp cận có thể đóng vai trò quyết định trong việc phổ biến AI trên toàn cầu, vượt lên trên những khác biệt về ý thức hệ.

Mối quan ngại về an ninh và cơ sở hạ tầng AI của Mỹ

Các công ty công nghệ Mỹ cũng bày tỏ lo ngại về những thách thức an ninh và cơ sở hạ tầng liên quan đến sự phát triển AI.

Trong báo cáo gửi chính phủ, OpenAI tập trung vào nguy cơ từ ảnh hưởng của chính phủ Trung Quốc đối với các mô hình như DeepSeek, trong khi Anthropic nhấn mạnh mối đe dọa an ninh sinh học do năng lực ngày càng tiên tiến của AI.

Anthropic tiết lộ rằng, mô hình Claude 3.7 Sonnet của họ đã cho thấy những cải tiến đáng kể trong việc hỗ trợ phát triển vũ khí sinh học, làm nổi bật tính chất hai mặt của các hệ thống AI tiên tiến.

Đồng thời, công ty cũng chỉ ra những lỗ hổng trong chính sách kiểm soát xuất khẩu của Mỹ. Mặc dù chip H20 của Nvidia vẫn tuân thủ các quy định xuất khẩu, chúng vẫn có hiệu suất mạnh mẽ trong việc tạo văn bản, một yếu tố quan trọng trong quá trình học tăng cường.

Do đó, Anthropic kêu gọi chính phủ thắt chặt hơn nữa các biện pháp kiểm soát để ngăn Trung Quốc giành lợi thế công nghệ.

Trong khi đó, Google đưa ra quan điểm cân bằng hơn. Công ty này thừa nhận những rủi ro về an ninh nhưng cảnh báo về nguy cơ quản lý quá mức.

Theo Google, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu quá chặt chẽ có thể làm suy yếu khả năng cạnh tranh của Mỹ, đặc biệt là đối với các nhà cung cấp dịch vụ đám mây và các công ty phát triển AI trong nước.

Thay vì áp đặt các lệnh hạn chế rộng rãi, Google đề xuất các biện pháp kiểm soát có mục tiêu nhằm bảo vệ an ninh quốc gia mà không cản trở sự phát triển của ngành.

Cả OpenAI, Anthropic và Google đều nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường giám sát chính phủ đối với an ninh AI. Anthropic kêu gọi mở rộng quy mô của Viện An toàn AI cũng như tăng cường vai trò của Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia (NIST) trong việc đánh giá và giảm thiểu các mối đe dọa liên quan đến AI.

Khả năng cạnh tranh kinh tế và nhu cầu năng lượng

Các báo cáo gửi lên chính phủ Mỹ cũng nhấn mạnh vai trò của các yếu tố kinh tế trong sự phát triển của AI. Anthropic cảnh báo về những thách thức hạ tầng khi dự đoán rằng đến năm 2027, chỉ riêng việc đào tạo một mô hình AI tiên tiến có thể tiêu tốn tới 5 gigawatt điện.

Để đối phó với vấn đề này, công ty đề xuất xây dựng 50 gigawatt công suất điện chuyên dụng cho AI và đẩy nhanh quy trình phê duyệt đường dây truyền tải.

Trong khi đó, các tuyên bố gần đây từ Baidu nhấn mạnh tầm quan trọng của AI tiết kiệm chi phí. Các mô hình như Ernie 4.5 và X1 được cho là chỉ tốn một phần nhỏ so với những đối thủ phương Tây, với chi phí xử lý mã thông báo thấp hơn đáng kể so với các mô hình hiện tại của OpenAI.

Chiến lược định giá này có thể tạo áp lực buộc các công ty AI của Mỹ phải giảm chi phí để duy trì lợi thế cạnh tranh. OpenAI mô tả đây là một cuộc cạnh tranh mang tính ý thức hệ giữa AI phương Tây và Trung Quốc, đồng thời lập luận rằng cách tiếp cận dựa trên thị trường tự do sẽ thúc đẩy đổi mới và mang lại lợi ích lớn hơn cho người tiêu dùng.

Google, trong các báo cáo của mình, tập trung vào các khuyến nghị chính sách thực tiễn hơn. Công ty kêu gọi chính phủ liên bang tăng cường đầu tư vào nghiên cứu AI, mở rộng cơ hội tiếp cận hợp đồng chính phủ cho các công ty công nghệ và đơn giản hóa các biện pháp kiểm soát xuất khẩu để hỗ trợ sự phát triển của ngành.

Các chiến lược quản lý AI

Một chiến lược thống nhất trong quản lý AI đã trở thành điểm chung trong cả 3 bản đệ trình. OpenAI đề xuất một khung pháp lý do Bộ Thương mại giám sát, cảnh báo rằng các quy định phân mảnh giữa các tiểu bang có thể đẩy nhanh xu hướng phát triển AI ra nước ngoài.

Công ty này cũng ủng hộ mô hình kiểm soát xuất khẩu theo từng cấp độ, cho phép các quốc gia dân chủ tiếp cận rộng rãi hơn với công nghệ AI của Mỹ trong khi hạn chế quyền truy cập đối với các chế độ khác.

Trong khi đó, Anthropic kêu gọi siết chặt kiểm soát xuất khẩu đối với phần cứng AI và dữ liệu đào tạo, nhấn mạnh rằng ngay cả những cải tiến nhỏ trong hiệu suất mô hình cũng có thể mang lại lợi thế chiến lược đáng kể cho Trung Quốc.

Google có cách tiếp cận khác, tập trung vào vấn đề bản quyền và quyền sở hữu trí tuệ. Công ty lập luận rằng, chính sách hiện tại, dựa trên nguyên tắc "sử dụng hợp lý", là nền tảng cho sự phát triển AI và cảnh báo rằng các quy định bản quyền quá nghiêm ngặt có thể làm suy yếu năng lực cạnh tranh của các công ty Mỹ so với đối thủ Trung Quốc.

Cả 3 công ty đều nhấn mạnh sự cần thiết của việc triển khai AI nhanh hơn trong khu vực công. OpenAI đề xuất loại bỏ những rào cản hành chính trong thử nghiệm và mua sắm AI, đồng thời ủng hộ chiến dịch của Anthropic nhằm đơn giản hóa quy trình mua sắm công nghệ từ các cơ quan liên bang.

Google cũng đồng tình với các cải cách này, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải thiện khả năng tương tác trong cơ sở hạ tầng đám mây của chính phủ để thúc đẩy sự phát triển AI một cách hiệu quả hơn.

Duy trì lợi thế cạnh tranh

Các bản đệ trình từ OpenAI, Anthropic và Google đều phản ánh mối lo ngại chung về việc bảo vệ vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực AI, đặc biệt khi Trung Quốc đang gia tăng sức ép cạnh tranh.

Sự trỗi dậy của DeepSeek R1 cùng với các mô hình tiên tiến từ Baidu không chỉ đặt ra thách thức về mặt công nghệ mà còn tạo áp lực về chi phí và khả năng tiếp cận.

Khi AI tiếp tục phát triển với tốc độ chóng mặt, chính phủ Mỹ sẽ phải đối mặt với bài toán cân bằng giữa an ninh quốc gia, tăng trưởng kinh tế và duy trì vị thế dẫn đầu trong cuộc đua công nghệ toàn cầu. Đây có thể sẽ vẫn là một trong những thách thức chính sách quan trọng nhất trong những năm tới.