Nắng nóng gay gắt sau mưa lũ, cây trồng chết rũ do sốc nhiệt, nông dân Nghệ An gồng mình khắc phục

Những ngày đầu tháng 8, khi nước lũ vừa rút khỏi các vùng bãi ven sông Lam ở xã Nhân Hòa (Anh Sơn), nắng nóng cực đoan ập đến, để lại trên cánh đồng một bức tranh úa vàng, xơ xác. Từng luống rau xanh mướt, những ruộng ngô đang kỳ trổ cờ, những vườn cam trĩu quả hay đồi chè xanh bát ngát nay héo rũ, cháy lá, chết đứng do bị “sốc nhiệt”.

Cây trồng vừa trải qua ngập úng kéo dài, nước rút, rễ non yếu ớt chưa kịp phục hồi thì đã phải oằn mình dưới cái nắng như thiêu, nền nhiệt sát đất lên đến gần 40 độ C, khiến cây nhanh chóng suy kiệt, chết rũ.

Ông Nguyễn Văn Quế - Phó Chủ tịch UBND xã Nhân Hòa, cho hay: “Chúng tôi có 162ha lúa, 232ha ngô, 435ha mía, 30ha chè công nghiệp, 230ha rau màu cùng nhiều cây trồng khác bị ngập úng. Cây ngâm nước lâu, bộ rễ yếu, gặp nắng nóng gay gắt, nền nhiệt cao, chỉ sau vài ngày là thối rễ, cháy lá, héo rũ. Nhiều diện tích không thể cứu vãn, đành nhổ bỏ”.

Tình trạng thiệt hại nặng nề không chỉ xảy ra ở xã Nhân Hòa mà còn lan rộng trên khắp các vùng chuyên canh rau màu của xã Quỳnh Anh (Quỳnh Lưu cũ), Quỳnh Mai (thuộc Thị xã Hoàng Mai cũ), Đại Huệ (Nam Đàn cũ)… Những cánh đồng hành hoa, loại cây vốn chịu hạn tốt nhưng cực kỳ mẫn cảm với mưa lũ nay đã bị thối rễ, ngã đổ hàng loạt.

Bà Bùi Thị Khâm (xã Quỳnh Lương) nhìn về ruộng hành 5 sào của gia đình, xót xa: “Còn gần một tháng nữa mới đến kỳ thu hoạch, nhưng sau lũ, hành bị ngập sâu, rễ chưa kịp bén đất đã bị thối. Nắng lên, cây không trụ nổi, tôi đành phải cắt non để vớt vát, sản lượng giảm chỉ còn 1/3, giá bán cũng lao dốc xuống còn 4.000 đồng/kg, coi như thua lỗ nặng”.

Không riêng gì hành hoa, những diện tích trồng vừng ở Quỳnh Anh cũng rơi vào cảnh “mất trắng”. Bà Hoàng Thị Hạnh kể: “Tôi gieo 3 sào vừng đã được 1,5 tháng, cây đang ra hoa, hứa hẹn vụ mùa khá thì lũ về, nước ngập kéo dài. Đến khi nắng lên, toàn bộ vừng chết rũ phải nhổ bỏ hoàn toàn”.

Theo thông tin từ UBND xã Quỳnh Anh, toàn xã hiện có khoảng 700ha rau màu, phần lớn là hành hoa ngập sâu trong đợt mưa bão vừa qua. Do đặc điểm đất cát nên bộ rễ nông, nước vừa rút thì nắng nóng cực đoan ập đến, cây bị sốc nhiệt, thối rễ, chết hàng loạt. Nhiều diện tích coi như mất trắng.

Trong cái nắng gay gắt gần 40 độ C, nông dân các địa phương đang gồng mình xoay xở cứu cây trồng. Từ sáng sớm, trên các cánh đồng bà con nông dân đang dồn sức thu hoạch vớt, xới đất, tưới phun sương giữ ẩm cho cây. Nhiều hộ tranh thủ gieo gối vụ rau ngắn ngày để kịp thời gian vụ đông, dù biết chi phí giống, vật tư, nhân công sẽ càng thêm gánh nặng.

Bà Nguyễn Thị Lành (phường Quỳnh Mai) chia sẻ: “Giờ thu hoạch non cũng lỗ nặng, nhưng bỏ mặc thì cây cũng chết ngoài đồng. Còn đất thì còn làm ăn, chỉ mong thời tiết bớt khắc nghiệt để kịp vụ mới”.

Chính quyền các xã cũng đang khẩn trương phối hợp với các hợp tác xã, tổ dịch vụ nông nghiệp để hướng dẫn kỹ thuật phục hồi cây trồng sau thiên tai. Ông Hồ Quang Tuấn - Phó Chủ tịch UBND xã Quỳnh Anh cho biết: “Chúng tôi đang vận động bà con dọn dẹp tàn dư, khử phèn, cải tạo đất, đồng thời chuẩn bị nguồn giống rau ngắn ngày để kịp thời xuống giống ngay khi điều kiện cho phép. Đồng thời, thống kê, đánh giá mức độ thiệt hại, kiến nghị lên cấp trên hỗ trợ vật tư, giống để giảm bớt chi phí cho nông dân”.

Tuy nhiên, việc khôi phục sản xuất trong bối cảnh cây trồng bị sốc nhiệt sau mưa lũ là vô cùng khó khăn. Ông Nguyễn Trọng Sơn - Trưởng trạm Dịch vụ Nông nghiệp Anh Sơn khuyến cáo: “Người dân tuyệt đối không được bón đạm hoặc phân vô cơ trực tiếp vào gốc cây lúc này, vì rễ cây đang tổn thương, rất dễ bị cháy rễ, chết nhanh hơn.

Biện pháp hiệu quả nhất hiện nay là dùng phân hữu cơ hoai mục, chế phẩm sinh học để kích thích rễ hồi phục; đồng thời tưới phun sương nhẹ, che phủ đất bằng rơm rạ, bạt nông nghiệp để giảm nhiệt độ sát gốc”.

Ông Sơn cũng cho biết, tình trạng nấm bệnh, sâu hại có nguy cơ bùng phát mạnh sau mưa lũ. Nếu không xử lý triệt để sẽ khiến những diện tích còn hy vọng phục hồi cũng bị phá hủy. Do đó, ngành nông nghiệp đang tích cực phối hợp với các địa phương kiểm tra, hướng dẫn bà con biện pháp phòng trừ sâu bệnh, đồng thời kiến nghị tỉnh sớm có chính sách hỗ trợ giống, vật tư sản xuất và khoanh nợ ngân hàng cho các hộ dân bị thiệt hại nặng.