Nghệ An đẩy nhanh tiến độ sửa chữa, nâng cấp các trạm bơm, hồ chứa

Tập trung bơm tưới vụ hè thu

Giữa tháng 6/2025, Trạm bơm chợ Cầu, xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc thi công gần xong, đã triển khai bơm tưới cho vụ lúa hè thu. Theo ông Đặng Xuân Duyệt - Giám đốc Xí nghiệp Thủy lợi Nghi Lộc, công trình hiện đã đạt gần 100% khối lượng, sẵn sàng đưa vào khai thác với hiệu suất cao. Trạm bơm chợ Cầu trước đây vốn lấy nước từ kênh Gai để tưới cho khoảng 290 ha đất nông nghiệp của xã Nghi Diên, song do thiết bị lạc hậu, nhà trạm hư hỏng nặng, hiệu quả vận hành thấp, hao tổn điện lớn nên năng suất chỉ đạt khoảng 70%.

Từ năm 2024, Trạm bơm chợ Cầu đã được đầu tư nâng cấp toàn diện với 5 tổ máy hiện đại, xây dựng mới nhà trạm, nhà vận hành và hơn 1 km kênh mương kiên cố. Từ đầu tháng 6/2025, trạm đã vận hành ổn định với công suất đạt 1.300 m³/giờ/5 máy, đảm bảo cung cấp đầy đủ nước tưới cho toàn bộ diện tích sản xuất vụ hè thu của xã.

Ông Trần Văn Tình, một nông dân ở xã Nghi Diên phấn khởi chia sẻ: “Trước đây cứ đến vụ hè thu là lo vì nước về nhỏ giọt, nay nhờ trạm bơm mới, nước về tận chân ruộng, cây lúa sinh trưởng tốt, bà con rất yên tâm”.

Hiện tại, Xí nghiệp Thủy lợi Nghi Lộc đang quản lý 5 trạm bơm phục vụ tưới tiêu cho khoảng 1.200 ha lúa. Tuy nhiên, nhiều trạm đã xuống cấp trầm trọng như Trạm bơm 18 ở xã Nghi Mỹ, Trạm bơm chợ Quán ở xã Nghi Hoa và Trạm bơm Hà Thanh thuộc xã Nghi Phương, rất cần được sớm đầu tư nâng cấp để đảm bảo sản xuất ổn định.

Tại huyện Hưng Nguyên, Trạm bơm sông Rum - xã Châu Nhân cũng đang được đẩy nhanh tiến độ xây dựng nhằm thay thế 5 trạm bơm dã chiến đã cũ, không còn đáp ứng nhu cầu tưới tiêu cho vùng sản xuất. Ông Phạm Thế Phi - Trưởng phòng Kỹ thuật, Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam cho biết: “Từ năm 2024, Trạm bơm sông Rum được đầu tư đồng bộ với bể hút, bể xả, nhà trạm và 3 tổ máy có công suất 1.700 m³/giờ/tổ. Đến nay, công trình đã hoàn thành khoảng 80% khối lượng và dự kiến sẽ đưa vào sử dụng từ tháng 7/2025, phục vụ tưới cho hơn 500 ha tại các xã Hưng Lợi, Hưng Phúc, Hưng Nghĩa”.

Không chỉ có các trạm bơm, các hồ chứa cũng được quan tâm nâng cấp nhằm tăng khả năng trữ và điều tiết nước. Điển hình như hồ chứa Khe Xiêm tại xã Nghi Đồng, huyện Nghi Lộc vừa được hoàn thành, bảo đảm tưới cho hơn 200 ha lúa. Hồ đã được gia cố mái thượng lưu, hạ lưu, nâng cấp đập và kênh dẫn nhằm vận hành an toàn và hiệu quả hơn.

Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam - đơn vị trực tiếp quản lý và vận hành hệ thống thủy lợi rộng lớn tại Nghệ An, hiện đang quản lý 42 trạm bơm phục vụ tưới tiêu cho 27.000 ha lúa, trong đó, 85% diện tích sử dụng bơm điện. Tuy nhiên, phần lớn các trạm bơm này đã vận hành lâu năm, nhiều thiết bị xuống cấp nghiêm trọng. Trong thời gian qua, nhờ sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, nhiều công trình đã được cải tạo và nâng cấp, tiêu biểu như các dự án Trạm bơm Thọ Sơn, Trạm bơm Thanh Phong, Trạm bơm chợ Cầu, hồ chứa nước Khe Xiêm, nạo vét kênh Nhà Lê, sửa chữa kênh 9A, Trạm bơm 4AC… Các dự án đều đang được thi công đúng tiến độ, đảm bảo khối lượng, chất lượng và giải ngân theo đúng kế hoạch đề ra.

Tiếp tục đầu tư, nâng cấp các trạm bơm

Dù vậy, thực tế cho thấy vẫn còn hàng loạt trạm bơm tại các huyện như Anh Sơn, Tân Kỳ, Thanh Chương, Đô Lương… đang rơi vào tình trạng hư hỏng nặng. Nhiều trạm được đặt dọc theo sông Con, sông Lam bị hoen rỉ, bể xả có dấu hiệu nứt vỡ, các thiết bị đo đạc như đồng hồ, công tắc, rơle… bị ăn mòn, không còn giá trị sử dụng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về đầu tư, bảo dưỡng, tránh để mất khả năng phục vụ tưới tiêu trong những năm tới.

Toàn tỉnh Nghệ An hiện có hơn 500 trạm bơm, chủ yếu do các hợp tác xã nông nghiệp và đơn vị thủy lợi quản lý. Từ năm 2020 đến nay, bằng việc lồng ghép các nguồn vốn hỗ trợ từ Trung ương và địa phương, tỉnh đã tiến hành nâng cấp được khoảng hơn 50 trạm bơm, tập trung chủ yếu tại các huyện Đô Lương, Yên Thành, Nghĩa Đàn… Trong thời gian tới, các địa phương như Nghi Lộc, Thanh Chương, Nam Đàn, Yên Thành sẽ tiếp tục được bố trí vốn để cải tạo, lắp đặt máy bơm mới, nâng cao năng lực phục vụ.

Nhằm tiếp tục hoàn thiện hệ thống thủy lợi trên địa bàn, UBND tỉnh Nghệ An đang xây dựng đề án vay vốn từ Quỹ Phát triển nông nghiệp quốc tế (IFAD) với tổng số vốn hơn 593 tỷ đồng. Dự án nhằm nâng cấp 60/74 trạm bơm dọc sông Lam thuộc các huyện Anh Sơn, Thanh Chương, Đô Lương, Hưng Nguyên và Nam Đàn, dự kiến triển khai trong giai đoạn 2025-2028, và đưa vào sử dụng trong năm 2029.

Theo đại diện ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An, để triển khai có hiệu quả các dự án trên, các địa phương cần chủ động rà soát thực trạng hệ thống trạm bơm, lập hồ sơ báo cáo đề xuất đầu tư gửi lên các sở, ngành liên quan. Đồng thời, kêu gọi các nguồn vốn hợp pháp, xã hội hóa để đầu tư, sửa chữa, bảo trì định kỳ, tránh để hệ thống xuống cấp trầm trọng, ảnh hưởng đến năng suất và sản lượng cây trồng.