Nghệ An: Nhiều hồ khô cạn, nguy cơ thiếu nước sản xuất lúa

Thời điểm cuối tháng 4 này, một số khu vực hồ chứa Vệ Vừng ở xã Đồng Thành - hồ chứa lớn nhất huyện Yên Thành có nhiều khu vực đã cạn kiệt nước đến mức trâu, bò có thể ra tận giữa lòng hồ để ăn cỏ.

Ông Ngô Xuân Trang - Cụm trưởng Cụm hồ Nam (Xí nghiệp Thủy lợi Yên Thành) cho biết: Hồ chứa Vệ Vừng có dung tích 22 triệu m² nước, tưới cho trên 500 ha lúa của 7 xã thuộc huyện Yên Thành. Do năm 2020 tại khu vực này ít mưa nên mực nước ở lòng hồ Vệ Vừng chỉ đạt trên 28,6% dung tích. Vì vậy, trời nắng nóng một số diện tích lúa của vùng cuối kênh ở các xã Đồng Thành, Phúc Thành sẽ thiếu nước. Để giải quyết tình trạng này, hiện nay hồ Vệ Vừng mở nước theo đợt, dồn ép nước vùng xa tưới trước, vùng gần tưới sau, thực hiện bổ sung nước từ hồ Quản Hài sang để tưới lúa.

Địa bàn huyện Yên Thành có trên 154 hồ chứa lớn, hiện tại có 7 hồ chứa lớn do Công ty TNHH MTV Thủy lợi Bắc quản lý mực nước giảm nghiêm trọng.

Theo báo cáo của UBND huyện Yên Thành, 7 hồ chứa trên tưới cho trên 1.883 ha lúa vụ xuân. Hiện nay do nhiệt độ thấp, có một số đợt mưa nên nguồn nước tưới đang ổn định, tuy nhiên, nếu trời nắng nóng kéo dài cuối vụ sẽ thiếu khoảng trên 300 ha, tập trung ở các xã Đồng Thành, Hùng Thành, Phúc Thành… Do lượng nước thiếu hụt nghiêm trọng nên 7 hồ chứa trên chỉ đáp ứng tưới được 581 ha/1.883 ha vụ hè thu. Vì vậy, một số diện tích lúa thiếu nước sẽ được chuyển đổi sang trồng cây khác.

Còn hồ Khe Gang thuộc xã Ngọc Sơn, huyện Quỳnh Lưu tưới cho 158 ha lúa, nhưng hiện nay chỉ còn trên 30% dung tích nước. Đại diện Xí nghiệp thủy lợi Quỳnh Lưu cho biết: Với mực nước hiện tại chỉ đáp ứng tước được vụ xuân, đối với vụ hè thu sẽ thiếu nước, chính quyền địa phương đã có kế hoạch chuyển đổi 158 ha từ lúa sang cây màu.

Không chỉ huyện Yên Thành, huyện Tân Kỳ cũng có nhiều hồ chứa mực nước giảm sút. Theo báo cáo, toàn huyện có 130 hồ chứa lớn, nhỏ, hiện nay hầu hết các hồ chứa chỉ đạt mực nước từ 35 - 40%, trong đó có một số hồ chứa chỉ đạt từ 25 - 30% dung tích. 

Tận dụng hết các nguồn nước tưới lúa 

Để chủ động chống hạn, huyện Yên Thành đang phối hợp với đơn vị thủy lợi chuẩn bị các phương án đặt máy bơm dã chiến tại một số vùng khe, suối, sông cụt, bơm nước hồi quy lên để “cứu” lúa giai đoạn nắng nóng. Có kế hoạch bơm chuyền nước ở vùng lòng hồ Vệ Vừng ở xã Đồng Thành, hồ Đồn Húng ở xã Hùng Thành để tưới lúa, đảm bảo không để thiếu nước vụ xuân.
Còn ở huyện Tân Kỳ, huyện đã chỉ đạo các địa phương điều tiết nước hợp lý, để dành nước cho lúa hè thu. Tập trung, nạo vét, phát cây, dọn cỏ thông thoáng các tuyến kênh mương, khắc phục tổn thất nước trên các tuyến kênh do địa phương quản lý; Tiến hành đắp bờ vùng, bờ thửa, thực hiện tưới tiết kiệm, khoa học, đảm bảo nguồn nước được sử dụng đúng mục đích, tuyệt đối không sử dụng lãng phí nước.

Tại hồ chứa nước Khe Chung ở xã Tào Sơn (Anh Sơn) tưới cho 300 ha lúa, hiện đang còn 40% lượng nước tưới, đơn vị quản lý thủy lợi đã bơm bổ sung nước sông Lam lên tưới cho trên 100 ha, để dành nước lòng hồ cho vụ sản xuất hè thu. 

Ông Nguyễn Trường Thành - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Nghệ An cho biết, toàn tỉnh có 1.061 hồ chứa, trong đó, có 98 hồ chứa do doanh nghiệp Nhà nước quản lý, còn lại là do các địa phương huyện, xã quản lý. Thời điểm này có trên 30% số lượng hồ chứa do địa phương quản lý mực nước giảm, chỉ đạt từ 25 - 30%. Để đảm bảo nguồn nước tưới lúa vụ xuân, Chi cục Thủy lợi Nghệ An đưa ra các giải pháp như, tổ chức quản lý chặt chẽ nguồn nước, vận hành hợp lý các công trình, điều tiết nước theo từng giai đoạn phù hợp với yêu cầu cây trồng. Các địa phương cần tập trung triển khai nạo vét các kênh mương, bờ vùng, bờ thửa; gia cố các bờ đập, bơm tát, tiến hành kiểm tra và sửa chữa, tu bổ công trình. Các đơn vị thủy lợi phối hợp với chính quyền địa phương đặt các trạm bơm dã chiến để tận dụng hết các nguồn nước tưới lúa. Trường hợp thiếu nước thì dùng máy bơm dầu bơm nước từ lòng hồ ra, những vùng có nguồn nước khác bổ sung thì dùng máy bơm hỗ trợ vào vùng cuối kênh. 

Với thực trạng nhiều hồ chứa cạn khô, nguy cơ thiếu nước vụ hè thu sẽ hiện hữu. Chi cục Thủy lợi đã yêu cầu các địa phương phải cân đối nguồn nước; Đối với các hồ chứa không đảm bảo được nguồn nước tưới cần có phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng là việc làm rất cần thiết. Đôn đốc, đẩy nhanh tiến độ thi công các hồ chứa, kênh mương đang được nâng cấp trên địa bàn tỉnh để tích nước kịp thời cho vụ hè thu tới./.