Nghệ An và tiềm năng sản xuất năng lượng sạch

Kết quả bước đầu

Trước yêu cầu cấp thiết về giảm phát thải khí nhà kính, phát triển kinh tế carbon thấp và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, việc chuyển dịch sang các nguồn năng lượng sạch, năng lượng tái tạo đang trở thành xu thế tất yếu trên toàn cầu. Việt Nam, với cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị COP26, đang có những bước đi cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu này.

Trong đó, Nghệ An có điều kiện tự nhiên rất thuận lợi để phát triển các loại hình năng lượng tái tạo. Với số giờ nắng trung bình khoảng 1.800 - 2.000 giờ mỗi năm, đặc biệt, tại các vùng thuộc các huyện, thị cũ ven biển như Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Nghi Lộc, Hoàng Mai rất phù hợp để phát triển các dự án điện mặt trời, một số khu vực trên địa bàn với địa hình đồi núi, thung lũng rộng và khu vực ven biển có lượng gió ổn định cũng mở ra cơ hội đầu tư các dự án điện gió. Không những thế, Nghệ An có hệ thống sông ngòi phân bố trải dài, nổi bật là sông Cả, sông Hiếu.. có hệ thống suối dày đặc, do vậy, có thể khai thác nguồn thủy điện nhỏ một cách hiệu quả mà ít ảnh hưởng tới môi trường.

Ngoài ra, với thế mạnh trong sản xuất nông, lâm nghiệp, tỉnh cũng có tiềm năng lớn trong phát triển năng lượng sinh khối, điện từ rác thải và các dạng năng lượng sinh học khác.

Với tiềm năng đó, thời gian qua, Nghệ An đã tích cực thu hút đầu tư dự án sản xuất nguyên liệu đầu vào làm nền tảng cơ sở để phát triển nguồn điện sinh khối trong thời gian tới. Tại xã Yên Xuân, Công ty cổ phần Năng lượng xanh KA-Grimex - một đơn vị thuộc Tổng Công ty Vật tư nông nghiệp Nghệ An đang triển khai xây dựng Nhà máy Sản xuất viên nén sinh khối sử dụng công nghệ tiên tiến từ Đức.

Dự kiến đi vào hoạt động từ quý 3/2025, nhà máy được đầu tư hơn 400 tỷ đồng với công nghệ châu Âu sẽ tận dụng rừng trồng để sản xuất viên nén gỗ, cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy đốt sinh khối trong và ngoài nước trong tương lai. Đây không chỉ là giải pháp hiệu quả thay thế than đá trong các nhà máy nhiệt điện, mà còn góp phần nâng cao giá trị cho ngành lâm nghiệp địa phương.

Công ty TNHH Biomass Fuel Việt Nam (BMFV), nhà đầu tư Nhật Bản tại Khu công nghiệp VSIP Nghệ An, chuyên sản xuất viên nén gỗ sinh khối - nhiên liệu sạch và thân thiện với môi trường. Doanh nghiệp được thành lập năm 2016 và đi vào hoạt động từ năm 2018 với vốn đầu tư khoảng 24,4 triệu USD trên diện tích 5 ha. Hiện nhà máy có công suất 160.000 tấn viên nén mỗi năm, sử dụng khoảng 320.000 tấn nguyên liệu từ rừng trồng và phụ phẩm gỗ. BMFV đang hợp tác với Dự án Quản lý rừng bền vững do USAID tài trợ, triển khai chứng chỉ kép FSC FM và PEFC FM cho người trồng rừng tại Nghệ An giai đoạn 2021-2025. Viên nén sinh khối của công ty đạt chất lượng cao, xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc và EU.

Lãnh đạo tỉnh đánh giá cao nhà đầu tư Nhật Bản với dự án này và mong muốn thu hút thêm các dự án công nghiệp công nghệ cao, thân thiện môi trường. Dự án của BMFV thể hiện rõ hướng đi đầu tư xanh, bền vững, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế địa phương.

Một đơn vị nữa là Công ty cổ phần Sản xuất và Thương mại gỗ Thanh Chương đặt tại xã Hoa Quân (thuộc huyện Thanh Chương cũ), chuyên sản xuất viên nén sinh khối từ phụ phẩm gỗ và rừng trồng. Nhà máy có công suất khoảng 150.000 tấn/năm, áp dụng công nghệ hiện đại châu Âu, được tỉnh hỗ trợ đổi mới công nghệ. Sản phẩm chủ yếu xuất khẩu sang Hàn Quốc, hướng tới mở rộng thị trường Nhật Bản và châu Âu. Dự án góp phần phát triển năng lượng sạch, nâng cao giá trị kinh tế rừng và tạo việc làm cho lao động địa phương.

Một dự án khác là Nhà máy Sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời hiệu suất cao của Công ty TNHH Công nghệ năng lượng mới Hainan Drinda (Trung Quốc), với tổng vốn đầu tư lên tới 450 triệu USD, chuẩn bị triển khai xây dựng tại Khu công nghiệp Hoàng Mai II.

Tỉnh Nghệ An đang từng bước đa dạng hóa các nguồn cung năng lượng, bên cạnh phát triển thủy điện là lĩnh vực tỉnh có tiềm năng, tỉnh đã quan tâm đề xuất đầu tư phát triển nguồn điện LNG, điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối tiến tới phát triển nguồn năng lượng tại địa phương một cách bền vững. Thực hiện đề xuất quy hoạch nguồn điện từ năng lượng tái tạo, năng lượng mới (thủy điện, gió, mặt trời, sinh khối) đáp ứng tiêu chí tại Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng Quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Hiện nay, UBND tỉnh Nghệ An đang chỉ đạo rà soát thủ tục đầu tư hai dự án điện mặt trời nổi hồ Vực Mấu với tổng công suất thiết kế 160MW và điện mặt trời hồ Khe Gỗ với công suất 200MW và khảo sát thực hiện dự án Nhà máy Điện gió Nam Đàn với công suất 200MW, Nhà máy Điện gió Quỳnh Lập với công suất 70MW. Các dự án đi vào hoạt động sẽ góp phần cung cấp nguồn điện sạch, ổn định cho khu vực.

Một hướng đi đang được Nghệ An chú trọng là phát triển điện mặt trời mái nhà, đặc biệt, tại các cơ sở sản xuất, doanh nghiệp, hộ dân có nhu cầu sử dụng điện lớn vào ban ngày. Việc tự sản xuất, tự tiêu thụ điện mặt trời không chỉ giúp người dân tiết kiệm chi phí điện năng, mà còn góp phần giảm tải cho hệ thống lưới điện quốc gia, giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy chuyển đổi xanh, yêu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế, tạo lợi thế cạnh tranh khi xuất khẩu. trong cộng đồng dân cư.

Bên cạnh điện mặt trời và sinh khối, một dự án lớn mang tính chất chiến lược đang được kỳ vọng góp phần chuyển dịch năng lượng tại Nghệ An là Dự án Nhà máy Điện khí LNG Quỳnh Lập. Đây là một trong những dự án nguồn điện trọng điểm, nằm trong danh mục ưu tiên thực hiện theo Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023 và Kế hoạch thực hiện theo Quyết định số 262/QĐ-TTg ngày 1/4/2024. Dự án có công suất thiết kế 1.500 MW, tổng mức đầu tư khoảng 2,15 tỷ USD, được triển khai tại phường Tân Mai (thuộc TX. Hoàng Mai cũ).

Khi hoàn thành, nhà máy sẽ sử dụng khoảng 1,15 triệu tấn khí LNG mỗi năm và dự kiến đưa vào vận hành thương mại trước năm 2030. Dù LNG vẫn là nhiên liệu hóa thạch, nhưng so với than đá, nó có mức phát thải CO₂ thấp hơn, là lựa chọn chuyển tiếp cần thiết trong giai đoạn chuyển đổi năng lượng. Phát triển nguồn điện LNG là lựa chọn chuyển tiếp cần thiết trong giai đoạn chuyển đổi năng lượng và phù hợp với Kế hoạch triển khai Tuyên bố toàn cầu về chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch theo Quyết định số 266/QĐ-TTg ngày 12/02/2025 của Thủ tướng Chính phủ.

Ngày 19/02/2025, UBND tỉnh đã ban hành Văn bản số 1157/UBND-CN, giao Sở Công Thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan thực hiện Kế hoạch triển khai Tuyên bố toàn cầu về chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch theo Quyết định số 266/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Trong lộ trình hiện thực hóa các mục tiêu trên, Nghệ An xác định rõ vai trò của doanh nghiệp, cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội. Tỉnh đang khuyến khích phát triển mô hình điện mặt trời cộng đồng, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch, đồng thời, thúc đẩy các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, sử dụng điện tiết kiệm – hiệu quả. Hệ thống cơ sở dữ liệu năng lượng, quy hoạch truyền tải và phân phối điện cũng đang được rà soát, cập nhật để đáp ứng yêu cầu phát triển năng lượng sạch một cách đồng bộ.

Cần những giải pháp rõ hơn

Ông Phạm Văn Hóa - Giám đốc Sở Công Thương Nghệ An cho biết: Để thúc đẩy phát triển các nguồn năng lượng sạch, năng lượng tái tạo chuyển dịch phát triển năng lượng xanh, thời gian tới Sở Công Thương sẽ tiếp tục tập trung công tác quy hoạch ưu tiên đề xuất các dự án năng lượng sạch, năng lượng tái tạo phù hợp với lợi thế của tỉnh; đẩy nhanh công tác triển khai đầu tư xây dựng các dự án đã được phê duyệt quy hoạch; tạo mọi điều kiện để các nhà đầu tư tiếp cận các dự án nhằm thuận lợi trong quá trình thực hiện; phối hợp chặt chẽ các sở, ngành, địa phương để tham mưu UBND tỉnh trong quá trình thực hiện đảm bảo đủ điều kiện triển khai dự án đạt tiến độ quy hoạch.

Tuy nhiên, để năng lượng sạch thực sự trở thành trụ cột trong cơ cấu năng lượng của tỉnh, Nghệ An vẫn còn không ít thách thức cần vượt qua. Đó là những khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng, thiếu nguồn nhân lực kỹ thuật chuyên sâu về năng lượng sạch. Mặt khác, việc xây dựng cơ chế chính sách ưu đãi riêng cho các dự án năng lượng sạch cũng cần được tháo gỡ đồng bộ.

Dù vậy, với quyết tâm chính trị cao, sự năng động trong điều hành của chính quyền địa phương và sự vào cuộc của doanh nghiệp, Nghệ An đang từng bước khẳng định vị thế là điểm đến hấp dẫn trong bản đồ năng lượng sạch quốc gia. Quá trình chuyển đổi năng lượng ở Nghệ An không chỉ là đáp ứng xu thế toàn cầu, mà còn để đảm bảo an ninh năng lượng, phục vụ các nhà đầu tư, bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế xanh.