Nghịch lý giá dưa hấu

(Baonghean) - Có một nghịch lý khó chấp nhận, đó là khi ở nơi sản xuất, giá dưa hấu rất thấp, thậm chí bị ế thừa phải đổ bỏ nhưng khi đến tay người tiêu dùng giá đã bị đội 5 - 10 lần, thậm chí lên tới 15 lần. Dù bất cập này đã tồn tại nhiều năm, nhưng đến nay vẫn là vấn đề thời sự, do nguyên nhân như hệ thống phân phối, chuỗi cung ứng bị cắt đoạn bởi quá nhiều khâu trung gian.

Thông tin hàng nghìn tấn dưa hấu xuất sang Trung Quốc ùn ứ, ách tắc kéo dài từ Cao Lộc (Thành phố Lạng Sơn) đến Cửa khẩu Tân Thanh mà không lưu thông được đã trở thành câu chuyện thời sự trên các phương tiện thông tin đại chúng ở thời điểm đầu tháng 4/2014. Và hiện nay là từ 1.000 - 3.000 đồng/kg dưa hấu (tùy theo trọng lượng) là giá mà các thương lái trả cho người trồng dưa ở Mỹ Xuyên, Sóc Trăng, Quảng Ngãi, Bình Định... thậm chí nhiều nơi phải bỏ thối, làm thức ăn cho gia súc, gia cầm vì không có thương lái đến thu mua. Thế nhưng ở TP Vinh, người tiêu dùng vẫn phải mua dưa hấu với giá 15.000 - 20.000 đồng/kg (tùy theo từng loại). Chị Nguyễn Thị Hải, chuyên kinh doanh hàng hoa quả tại chợ Hưng Dũng (TP Vinh) cho biết: "Cứ nghe thông tin về giá dưa tại ruộng ở trong Nam giá rẻ như cho, nhưng ở đây chúng tôi vẫn phải mua buôn với giá trên 10.000 đồng/kg; hôm nào nắng to thì khoảng 12.000 đồng/kg. Vào những ngày rằm, mùng 1 thì giá nhập phải "nhích" hơn so với ngày thường một chút"...

Hiện giá dưa hấu miền Nam bán lẻ tại chợ đầu mối Vinh trung bình từ 13.000 - 17.000 đồng/kg.

Tại các siêu thị, giá dưa hấu ruột đỏ đang ổn định trong vài tháng gần đây. Dưa hấu dài miền Nam có giá từ 20.000 - 24.000 đồng/kg. Còn tại các chợ truyền thống, các chủ sạp cũng cho biết giá cả vẫn ổn định từ sau tết đến nay, không có biến động. Hiện tại giá dưa vẫn giữ mức từ 15.000 - 17.000 đồng/kg với loại dưa dài, dưa sọc không hạt 22.000 đồng/kg. Việc dưa hấu "giá rẻ như bèo" ở các tỉnh phía Nam và chuyện ách tắc trên Cửa khẩu Tân Thanh không ảnh hưởng gì đến thị trường tiêu dùng tại Nghệ An (!?).

Đi tìm câu trả lời cho câu hỏi vì sao giá dưa hấu ở TP Vinh lại được thổi lên mức cao đến vậy, chúng tôi đã tìm đến một chủ sạp kinh doanh hoa quả trên đường Đinh Công Tráng và được chị chủ cửa hàng lý giải: “Phải đổ tiền vào chi phí vận chuyển từ miền Nam ra, chi phí để thuê xe tải cỡ 10 tấn chở hàng từ miền Nam ra đến Nghệ An tính trên mỗi kg dưa khoảng 3.000 - 4.000 đồng. Đó là chưa kể đến các khoản phí khác như: thuê người bốc vác, địa điểm, tiền điện bán hàng đêm hôm… Hiện nay, dưa loại I chúng tôi bán ra cho các thương lái là 10.000 - 13.000 đồng/kg, loại II từ 8.000 - 9.000 đồng/kg. Mỗi ngày cửa hàng chúng tôi tiêu thụ khoảng 3 - 5 tấn dưa". Không chỉ riêng cửa hàng này mà ở hầu hết các cửa hàng khác trên địa bàn Thành phố Vinh đều bán giá chung như vậy. Nhẩm tính sơ qua, giá dưa tại ruộng và khi đến tay người dân đã được đội lên khoảng 10 - 12 lần.

Tại chợ đầu mối Vinh có tới hàng chục bãi dưa hấu chất đống la liệt. Vào ban đêm - thời gian chợ hoạt động mạnh nhất thì có tới hàng chục xe tải lớn nhỏ về đây "đổ" dưa. Giải thích nguyên nhân vì sao có sự chênh lệch lớn như vậy, anh Bùi Văn Sang, chủ một cửa hàng kinh doanh dưa hấu tại chợ Vinh cho biết: "Quả thực có thời điểm tôi nhập dưa trong miền Nam chỉ từ 2.000 - 3.000 nghìn đồng/kg, có những hôm giá còn xuống thấp hơn. Nhưng trước đây, nhà xe tính cước phí chở dưa hấu từ Tiền Giang đi Nghệ An chỉ có 2,4 - 2,5 triệu đồng/tấn, giờ tăng lên đến 5 triệu đồng/tấn do các xe tải bị kiểm soát tải trọng. Riêng các giống dưa mặt trời đỏ, dưa sọc Long An, giá mua ruộng khoảng 4.000 đồng/kg, khi đến đại lý trong đó giá đã lên đến 8.000 đồng/kg. Và khi chuyển hàng ra miền Bắc, giá dưa thường ở mức từ 15.000 - 17.000 đồng/kg, vào ngày rằm có thể lên tới 20.000 đồng/kg... Bởi vậy, cái giá mà người dân trả để mua 1 kg dưa hấu là giá đã qua tay trung gian mấy lần, nên không có gì là khó hiểu cả".

Từ thực trạng về câu chuyện giá dưa nơi mua rẻ - giá bán đắt, chúng ta không khỏi băn khoăn: Ai là người được lợi? Người nông dân, trực tiếp là người gieo trồng vẫn đi kèm với được mùa mất giá, mất mùa thì thất thu, đương nhiên thua thiệt và giá đến tay người tiêu dùng tăng cao. Còn được mùa, người dân vẫn chịu quy luật thị trường là rớt giá nhưng nghịch lý ở chỗ người tiêu dùng vẫn phải chịu giá cao hơn gấp nhiều lần tại ruộng. Qua thực tế, bài toán về điều tiết giá cả thị trường là câu hỏi cấp bách cần có lời giải đáp. Vậy, trong khi chờ có lời giải chính xác và sự vào cuộc của các cơ quan chức năng thì rất cần sự điều tiết của các địa phương cả về công tác quy hoạch vùng sản xuất và định hướng tiêu thụ, hạn chế thấp nhất về nghịch lý "được mùa mất giá" để giúp nông dân không bị thiệt thòi.

Bài, ảnh: Ngọc Anh