Ngọt thơm chả lam làng Bèo

(Baonghean) - Từ xưa, làng Bèo (Quỳnh Hậu) đã nổi tiếng là nơi có nền văn hóa ẩm thực phong phú với các món ăn dân dã, mang đậm hồn quê được người dân sáng tạo từ các nguyên liệu thiên nhiên có sẵn, trong đó, chả lam là một món đặc sản với hương vị riêng không nơi nào có được.

Tên gốc của chả lam vốn là “đông đính”, sau người địa phương đọc chệnh thành “đồng đính”, nhưng rồi có lẽ vì cách phát âm khó và đặc biệt của nó nên sau bao lần “thay họ, đổi tên” thì món quà quê này nghe đã mượt mà và dung dị hơn với tên gọi “chả lam”. Tìm về gốc tích từ “đông đính”, từ đông có nghĩa là đóng, từ đính tức là khuôn, “đông đính” tức là đóng thành khuôn.

Ảnh: Lê Gấm
Chả lam trở thành món quà quê được nhiều người ưa thích. Ảnh: Lê Gấm

Ngày nay, chả lam không chỉ có ở Quỳnh Hậu mà nó dễ dàng được tìm thấy ở nhiều nơi. Tuy nhiên, vẫn không nơi nào có được hương vị đặc biệt như chả lam Quỳnh Hậu. Để có được món chả lam “đúng điệu” cần sự khéo léo, kiên nhẫn trong quá trình chế biến và cả sự tỉ mỉ từ khâu chuẩn bị nguyên liệu.

Trước đây, vào vụ mùa tháng 10 âm lịch, lúa nếp vàng ngọn sẽ được thu hoạch về tuốt lấy hạt, sau đó hấp lên đem phơi rồi cất chờ đến tháng 12 âm lịch thì đưa ra, xay vỡ vỏ lấy gạo, rang lên và giã nhỏ thành bột. Đến 28, 29 Tết âm lịch, cùng với bột nếp, mật mía, gừng, vừng, lạc sẽ được chế biến.

Hiện nay, bột nếp được đập bằng máy qua hai công đoạn là gạo nếp đập nổ cho chín, rồi từ đó đập thành bột nhỏ mịn, trộn với lạc, vừng, gừng, dừa khô và mật. Các nguyên liệu như: lạc, vừng phải thơm, ngon và sạc sẽ. Gừng nên chọn gừng nhánh củ nhỏ, độ cay vừa phải và thơm nồng, sau đó giã nhỏ; Mật mía phải sánh vàng. Bột và mật trộn với tỉ lệ: 2 cân bột nếp- 1 lít mật, các nguyên liệu khác tùy vào công thức của mỗi người lúc chế biến.

Ảnh: Lê Gấm

Sau khi trộn đều, thành phẩm được cho vào khuôn gỗ chờ trong 8 tiếng cho nguội. Ảnh: Lê Gấm

Trong quá trình chế biến chả lam, công đoạn cô mật là quan trọng và cần tập trung nhất. Mật cùng với gừng đã đâm nhỏ cho vào nồi, sử dụng nồi gang dày để lúc nấu không bị cháy, dính. Đun lửa vừa đến khi mật sôi thì hãm lửa hết sức nhỏ và cô mật trong vòng 30 phút từ khi sôi đến khi trộn bột.

Trong quá trình cô mật thì chuẩn bị khuôn gỗ có lót lá chuối hoặc lớp ni lông sạch. Kiểm tra mật đạt chưa bằng cách nhỏ một giọt mật vào bát nước lạnh, thấy nó đông lại thì mật đã đạt, sau đó cho các nguyên liệu vào trong nồi rồi quấy đều tay sao cho các nguyên liệu và mật hòa vào nhau thành một hỗn hợp đồng nhất có màu vàng mật ong. Cô bánh xong đổ hỗn hợp vào khuôn, cố định trong 8 tiếng để chả lam đông lại, sau đó cắt thành khuôn to hay nhỏ theo sở thích từng người.

Ảnh: Lê Gấm

Lạc, vừng là nguyên liệu không thể thiếu để tạo nên vị thơm bùi của chả lam. Ảnh: Lê Gấm

Thành phẩm khi làm xong có màu vàng mật ong, ăn có độ dẻo ngọt của mật với nếp, có vị bùi bùi của lạc của vừng, có chút cay nồng của gừng và chút béo ngậy thơm của dừa khô. Theo “gu” của người Quỳnh Hậu, khi ăn chả lam phải có ấm nước chè đặc. Trời se lạnh thưởng thức chả lam tưởng không có thức món nào bằng.

Với những người con xa quê, chả lam chở cả hương vị quê hương. Nhớ lúc nhỏ, cả năm chỉ làm mỗi dịp tết hoặc nhà ai có giỗ hay dịp lễ người ta mới làm, bọn trẻ rủ nhau xúm lại đứng đợi người ta làm xong để được vét nồi, tranh nhau sung sướng cười híp cả mắt. Ngày nay, không chỉ có dịp tết mà những ngày bình thường người dân cũng làm nhiều.

Nếu như trước đây người ta làm chủ yếu để ăn trong gia đình, để biếu nhau dịp lễ Tết, để mang đi xa làm quà quê thì nay do nhu cầu của người dân nên chả lam còn được làm để bán. Được thưởng thức một lần, hai lần nhiều người không quên được hương vị ấy đã đặt mua với số lượng lớn, từ đó chả lam trở thành một mặt hàng kinh doanh mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân địa phương.

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.