Nhà đài đối mặt rủi ro khi chi triệu USD mua bản quyền Asiad

Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) vừa thông báo nắm bản quyền phát sóng Asiad 2018 và phát trên kênh VTC3 của truyền hình kỹ thuật số VTC, dù giải đấu này đã đi được một phần ba chặng đường. Trước đó, theo thông tin từ ban tổ chức, tại châu Á, Việt Nam là quốc gia duy nhất không mua bản quyền phát sóng, trong đó lý do chủ yếu là giá quá cao.

Lãnh đạo VOV cho biết mức chi cho bản quyền khoảng 1,2 triệu USD, và phải nhờ đến sự giúp đỡ của hai doanh nghiệp lớn. Không riêng Asiad 2018, trước đó, World Cup 2018 vừa diễn ra cách đây vài tháng, Đài Truyền hình Việt Nam cũng phải có sự trợ giúp về tài chính của các doanh nghiệp để sở hữu được bản quyền phát sóng 64 trận đấu, và việc đàm phán chỉ hoàn tất vào phút chót.

Một chuyên gia trong lĩnh vực này cho rằng điều đó cũng dễ hiểu trong bối cảnh hiện tại, bởi việc nhà đài sở hữu bản quyền với mức giá cao (gói độc quyền Asiad 2014 là 400.000 USD) chứa đựng khá nhiều rủi ro về mặt kinh doanh. Riêng trường hợp mua bản quyền muộn như VOV, rủi ro lại càng lớn hơn.

Hiện các nhà đài có 2 nguồn thu chính để bù vào chi phí mua bản quyền là khai thác tài trợ, quảng cáo và thu phí dịch vụ người xem.

Với những giải đấu như Asiad 2018 thì việc phát sóng không trông chờ vào thu phí người dùng, mà chỉ có nhà tài trợ và quảng cáo. "Tuy nhiên, những giải đấu như Asiad nếu đội tuyển bóng đá nước nhà không vào được vòng trong thì coi như giải đấu kết thúc, người xem sẽ không quan tâm đến kết quả các môn thi đấu khác. Khi đó, nhà đài sẽ đối mặt với việc không đủ chỗ để trả quyền lợi quảng cáo, các nhà tài trợ và phải cân đối để bù bằng cả những chương trình khác", một chuyên gia từ VTC cho hay.

Ông cũng cho rằng, việc "nâng lên đặt xuống" khi đưa ra quyết định mua bản quyền trong những năm gần đây càng chứng tỏ việc hoàn chi phí đầu tư mua bản quyền không dễ dàng. Theo chuyên gia này, giá bản quyền phát sóng các chương trình thể thao như vài năm trước rất "vừa miếng". Do đó, tuy có thể lãi không lớn, song bản quyền thể thao có thể mang đến cho nhà đài thương hiệu tốt.

"Nếu giá mua tăng mạnh như thời gian gần đây thì việc đảm bảo nguồn thu quảng cáo sẽ không dễ dàng. Bởi thực tế, các nhà đài thường đàm phán được bản quyền xong mới có thể xây dựng phương án kinh doanh, mời chào nhà tài trợ, quảng cáo. Nếu chi phí mua bản quyền lớn, rất khó xây dựng phương án kinh doanh", vị này nói.

Ngoài lý do giá bản quyền liên tục đội cao, theo đại diện VTC, tình trạng phát sóng lậu tràn lan có thể khiến các nhà đài đổ vỡ kế hoạch kinh doanh.

Để chứng minh cho vấn nạn vi phạm bản quyền, một chuyên gia thuộc Bộ Thông tin & Truyền thông dẫn chứng ngay câu chuyện một trang web phát sóng trực tuyến "lậu" những trận bóng đá mà Việt Nam thi đấu tại Asiad trước khi VOV đàm phán mua được bản quyền cách đây ít ngày. Thậm chí, đơn vị này còn khai thác quảng cáo trên đó.

Tình trạng vi phạm bản quyền phát sóng thể thao đang diễn ra rất phổ biến tại Việt Nam. VTVcab từng chi một số tiền rất lớn để mua bản quyền C1 phải đối mặt phát sóng lậu trong suốt nhiều năm mà không thể kiểm soát. Nhà đài này thậm chí phải chịu mức phạt rất lớn và bị đối tác nước ngoài yêu cầu ngừng phát sóng, gây tổn thất nặng về quảng cáo, uy tín với khán giả, đối tác.

Cùng với bản quyền các chương trình thể thao, gần đây bản quyền của bộ phim "Diên Hy công lược" cũng gây không ít sóng gió cho các nhà đài. Trong khi các đơn vị sở hữu bản quyền là FPT Play, HTV7... còn đang đàm phán về tiến độ phát sóng thì trên một số trang web, thậm chí fanpage nhiều cá nhân, hàng chục tập của bộ phim đã được đăng tải với đầy đủ phụ đề. Dù không tiết lộ những phiền phức gặp phải từ phía đối tác nhưng các nhà đài đều từng phải ra thông báo tạm ngừng phát sóng bộ phim để đàm phán với đơn vị cung cấp bản quyền mà lý do là tình trạng phát lậu bộ phim có diễn biến phức tạp.

"Thói quen xem miễn phí của công chúng Việt Nam vẫn tồn tại, nên nếu thu phí thì người xem sẽ ít đi. Trong khi đó, một kế hoạch kinh doanh, khai thác quảng cáo có thể đổ vỡ khiến nhà đài thiệt hại hàng triệu USD nếu gặp tình trạng phát sóng lậu", chuyên gia thuộc VTC cho hay.