Nhà nông chống hạn vụ hè thu

(Baonghean.vn)-  Vụ hè thu đang trong thời kỳ tưới cao điểm phục vụ gieo mạ và làm đất gieo cấy. Bà con nông dân ở nhiều địa phương trong tỉnh đang gồng mình chống hạn, khắc phục nguồn nước để sản xuất... 

Về huyện Quỳnh Lưu những ngày nắng nóng đầu tháng 6, bà con nông dân ở các xã đang tập trung xuống đồng làm đất, chuẩn bị gieo cấy vụ hè thu 2015. Mấy tuần nay thời tiết liên tục nắng nóng 37⁰C - 38⁰C làm cho đất đai khô nứt, nhiều địa phương ở cuối hệ thống kênh tưới luôn trong tình trạng khô hạn, thiếu nước sản xuất trầm trọng. Gia đình anh Hồ Đức Hải, ở xóm 1 xã An Hòa là một trong những hộ dân ở cuối hệ thống kênh Đô Lương đang hàng ngày phải ra đồng để bơm nước từ hệ thống kênh tiêu vào ruộng để có nước làm đất. “Năm nào cũng vậy, cứ vào vụ gieo cấy vụ hè thu là chúng tôi lại vất vả vì thiếu nước. Do ở cuối kênh nên nguồn nước không đủ để bơm tràn vào ruộng, chúng tôi phải huy động máy móc bơm nước ở một số kênh, mương, ao, hồ vào ruộng để kịp sản xuất”. Anh Hải chia sẻ.

Nông dân xã An Hòa (Quỳnh Lưu) bơm nước từ sông vào ruộng để gieo cấy

An Hòa là địa phương nằm cuối hệ thống kênh Đô Lương nên vào vụ hè thu hàng năm thường thiếu nước trầm trọng. Ông Hoàng Văn Bình- Chủ nhiệm HTX Toàn Thắng (An Hòa) cho biết: trên địa bàn xã hiện có 2 hệ thống kênh là N26-6 và kênh 24-7 bắt nguồn từ hệ thống Para Đô Lương chảy về. Tuy nhiên, do nằm ở cuối hệ thống kênh nên nguồn nước về đến địa phương thường bị thất thoát, nước không có để xả bơm vào ruộng. Để chống hạn phục vụ sản xuất, HTX cùng với bà con liên tục dùng máy để bơm nước vào ruộng. Hiện tại, với biện pháp chống hạn thủ công dùng máy bơm nước từ dưới sông tưới vào ruộng thì bà con đã tiến hành gieo cấy khoảng 30% diện tích lúa. Tuy nhiên, nếu không có đủ nước tiếp ứng sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sự sinh trưởng của cây mạ. Do đó, HTX Toàn Thắng đang triển khai các biện pháp cần thiết để chống hạn trong thời điểm nắng nóng khốc liệt này, hy vọng sẽ đảm bảo an toàn cho mạ phát triển.

Không chỉ xã An Hòa, một số xã như Quỳnh Thanh, Quỳnh Bảng, Quỳnh Hoa... cũng trong tình trạng khô hạn vì thiếu nước. Tại xã Quỳnh Bảng, do thời tiết nắng nóng khắc nghiệt đồng thời địa phương nằm cuối hệ thống kênh N28 nên hiện nay bà con nông dân vẫn chưa thể tiến hành bắc mạ để gieo cấy. Toàn xã hiện có 390 ha diện tích đất sản xuất nông nghiệp, trong đó cơ cấu gieo trồng 62 ha diện tích lúa, còn lại rau màu và các loại cây trồng khác. Hiện tại, thời tiết nắng nóng đã khiến cho đất sản xuất nông nghiệp bị khô hạn, khoảng trên 50% hộ dân chưa thể bắc mạ, còn vùng trồng rau màu thì thiếu nước, mực nước ngầm tại các giếng khoan tụt xuống sâu, không thể bơm tưới cho rau màu làm ảnh hưởng đến năng suất cây trồng. Ông Vũ Văn Dương- Phó chủ tịch UBND xã cho biết: Để đối phó với tình trạng khô hạn, chính quyền địa phương đang tích cực chỉ đạo các HTX, người dân bơm, tát nước ở một số kênh rạch, ao hồ để bắc mạ, khuyến cáo bà con gieo cấy những loại giống lúa ngắn ngày có năng suất cao, kịp  thời vụ, tránh mưa lụt vào cuối vụ làm ảnh hưởng đến năng suất thu hoạch.

Xí nghiệp thủy lợi Quỳnh Lưu kiểm tra nguồn nước ở các kênh, hồ đập tại xã An Hòa

Qua tìm hiểu từ Xí nghiệp thủy lợi huyện Quỳnh Lưu, nguyên nhân dẫn đến tình trạng nước khô hạn do mực nước ở 3 hồ chứa gồm hồ Bà Tùy, hồ 32 và hồ Khe Thần đang xuống thấp. Do cuối mùa mưa năm 2014, lượng mưa ít, tích nước không đủ. Trong 3 hồ trên, thì hồ Bà Tùy tháo nước cạn để thi công, nâng cấp hồ đập nên không có nước phun tưới cho 145 ha diện tích đất sản xuất nông nghiệp của xã Quỳnh Tân. Để khắc phục trình trạng trên, xí nghiệp thủy lợi đã dùng máy bơm từ kênh chính của Hồ Vực Mấu để tưới cho 60 ha, còn lại sản xuất nhờ vào thời tiết. Về phương án, Xí nghiệp thủy lợi sẽ mở nước ở hồ Khe Thần sang hồ 32, đồng thời bơm các nguồn nước ở các kênh tiêu để phục vụ các xã thiếu nước. Ngoài ra, sẽ điều tiết các cống từ đầu kênh do xí nghiệp quản lý để dồn nước về vùng cuối của các xã. Tiến hành bơm nước từ các kênh tiêu, sông, rạch để lấy nước vào gieo cấy, chống hạn.

Tại thị xã Hoàng Mai, một số địa phương thu hoạch xong lúa xuân đang khẩn trương làm đất để gieo cấy vụ hè thu như: Quỳnh Xuân, Quỳnh Vinh, Quỳnh Trang; còn xã Quỳnh Lộc, Quỳnh Liên đang trông chờ vào nguồn nước tự nhiên mới có thể tiến hành bắc mạ, gieo cấy. Quỳnh Lộc là xã nằm ở khu vực đồi, đất cao khô hạn nên rất khó khăn về sản xuất nông nghiệp, nhất là vào vụ hè thu. Toàn xã có 490 ha đất sản xuất nông nghiệp, trong đó diện tích sản xuất lúa 250 ha, còn lại rau màu và các loại cây trồng khác. Toàn xã hiện có 6 hồ đập, trong đó đập lớn nhất chỉ khoảng 2,9 ha đủ tưới cho vụ Xuân, còn lại các hồ đập đều khô hạn. Do đó, vào vụ hè thu, người dân sản xuất nông nghiệp chỉ biết tận dụng nguồn nước tù đọng dưới các ao hồ, kênh rạch để bơm nước vào ruộng, còn lại đều phải trông chờ vào trời mưa mới có nước để canh tác.

Tại huyện miền núi Nghĩa Đàn, nắng nóng  kéo dài khiến nhiều diện tích bị khô hạn, tại xã Nghĩa Lâm 13,5 ha lúa vụ xuân bị cháy hỏng do thiếu nước. Còn ở xã Nghĩa Lạc một số diện tích vùng cao thiếu nước năng suất kém hơn so với các vụ khác. Đến nay toàn huyện đã thu hoạch lúa vụ xuân được 70% diện tích, thời tiết nắng nóng kéo dài, các hồ đập trên địa bàn đều cạn nước ảnh hưởng đến sản xuất vụ hè thu - mùa, khó đảm bảo kế hoạch sản xuất 3.500 ha lúa hè thu -mùa năm 2015. Cả huyện có hơn 200 hồ chứa nước lớn nhỏ phục vụ tưới cho toàn bộ diện tích lúa và hoa màu trên địa bàn.

Hiện nay chỉ còn khu vực thị trấn, Nghĩa Bình, Nghĩa Hội, Nghĩa Trung, Nghĩa Khánh, Nghĩa Đức, Nghĩa Lộc, Nghĩa Thắng đang có nước tưới. Còn lại khoảng 30% số xã trên địa bàn đang gặp khó khăn về nguồn nước phục vụ sản xuất vụ hè thu - mùa. Ông Trương Minh Hoài - Trưởng phòng nông nghiệp huyện Nghĩa Đàn cho biết: Trước tình hình căng thẳng về nguồn nước, huyện đang tập trung chỉ đạo các địa phương tích cực phòng, chống hạn với mọi phương tiện, vật chất kỹ thuật hiện có. Tu sửa bờ vùng, bờ thửa, nạo vét thông thoáng kênh mương, tận dụng lượng nước hồi quy, sử dụng nước tiết kiệm. Rà soát số lượng bơm điện, bơm dầu dã chiến, tu sửa các máy bơm để đảm bảo bơm nước chống hạn trên địa bàn.

 Theo báo cáo của Chi cục Thủy Lợi Nghệ An, đến hết tháng 5/2015 tình hình nguồn nước các hồ do doanh nghiệp quản lý mới có hồ của Tân Thắng (Quỳ Hợp) bị cạn, còn các hồ khác lượng nước đạt từ 30 -70% dung tích thiết kế. Còn lại  hệ thống công trình do xã, HTX quản lý đạt từ 20 - 40% so với dung tích thiết kế, chỉ đủ phục vụ tưới 1- 2 đợt nữa là hết nước. Trong khi tiến độ gieo cấy vụ hè thu từ ngày 25/5 đến 20/6 là bắt buộc phải xong. Nếu đến 20/6 trời không có mưa thì hạn hán xảy ra nghiêm trọng. 

Mới gieo cấy hè thu, một số diện tích ở xã Hưng Thắng (Hưng Nguyên) bị khô hạn nặng

Trước tình hình đó, để đảm bảo phục vụ nước cho sản xuất vụ hè thu, Sở Nông nghiệp & PTNT đề nghị UBND các huyện, thành phố, thị xã, các công ty TNHH thủy lợi rà soát, đánh giá cân đối khả năng nguồn nước để bố trí cây trồng vụ hè thu phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương, trên cơ sở đó chỉ đạo việc chuyển đổi cây trồng hợp lý, những diện tích không đảm bảo đủ nguồn nước tưới suốt vụ phải chuyển sang gieo trồng các loại cây khác nhằm đảm bảo gieo trồng hết diện tích và sản lượng lương thực đã đề ra.

Tập trung mọi biện pháp để cấp nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp; chủ động lực lượng, thiết bị, máy bơm để tận dụng các nguồn nước từ hồ đập, sông suối, sẵn sàng bơm chống hạn. Phòng Nông nghiệp, các tổ chức thủy nông cơ sở quản lý chặt chẽ nguồn nước, chống rò rỉ, thất thoát nước, phân phối nước hợp lý hiệu quả; có lịch tưới cụ thể và tổ chức tưới khoa học để tiết kiệm nước. Các công ty TNHH thủy lợi phối hợp chặt chẽ với các địa phương, chỉ đạo tưới, dồn ép nước để đảm bảo nước cho vùng cuối kênh; đối với vùng hồ chứa, tính toán cụ thể lượng nước, số lần tưới, trên cơ sở đó điều hành tưới đảm bảo cho cây trồng sinh trưởng phát triển, tiết kiệm nước và lưu ý cho thời kỳ lúa làm đòng, trổ bông...

Trạm bơm chuyền 12- 9 Hưng Nguyên bơm nước chống hạn

  Quỳnh Lan - Việt Hùng