Nhà văn quê Nghệ - một góc nhìn

Thật vui và may mắn khi mới đây, biết tôi có võ vẽ chút văn thơ, một người bạn ở Hà Nội là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam tặng tôi cuốn sách dày Nhà văn Việt Nam hiện đại do Nhà xuất bản Hội Nhà văn xuất bản trong dịp Đại hội VIII của Hội (08.2010). Cầm trên tay cuốn sách, tôi háo hức tìm những trang có các hội viên quê Nghệ An, những người tôi thường gặp ở các buổi sinh hoạt Hội VHNT Nghệ An và nhất là những người nổi tiếng, đọc thơ, đọc văn của họ mà chưa một lần gặp mặt.

Và tôi đã nắn nót tỉ mẩn từng trang, đọc và đếm để thông báo cho mọi người yêu văn học ở quê nhà rằng, cho đến năm 2011 này, số người Nghệ An được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam ở trong và ngoài tỉnh là 97 người, trong đó hiện sinh hoạt tại Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Nghệ An là 12 người. Những nhà văn thuộc thế hệ sáng lập Hội là người Nghệ An gồm có: Đặng Thai Mai, Hoàng Trung Thông, Hoàng Trung Nho, Hồ Khải Đại, Bùi Hiển, Trần Hữu Thung, Minh Huệ, Phan Khắc Khoan, Hoài Thanh.

Những người cao tuổi nhất tham gia Hội là: Phạm Thiều (1904-1986) quê Diễn Châu; Lan Sơn (1912-1974) quê Anh Sơn, Nguyễn Tất Thứ (1912-2007) quê Nam Đàn, Thanh Châu (1912-2007) quê Diễn Châu, Phan Khắc Khoan (1916-1998) quê Yên Thành. Người trẻ nhất tham gia Hội là nhà văn Bùi Sim Sim, sinh năm 1969 tại Quỳnh Lưu, vào Hội năm 2005, hiện sống và làm việc tại Hà Nội. Người trẻ nhất ở Chi hội Nghệ An là nhà văn Đàm Quỳnh Ngọc, sinh năm 1967 cũng tại Quỳnh Lưu, vào Hội năm 2000; người mới nhất là nhà văn Nguyễn Ngọc Lợi, kết nạp đầu năm 2011 ( chưa có tên trong sách trên).

Có 3 nhà văn vinh dự được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh là: Đặng Thai Mai, đợt 1-1996, Nguyễn Minh Châu và Hoài Thanh, đợt 2-2000. Có 9 nhà văn vinh dự được nhận Giải thưởng Nhà nước là: Bùi Hiển, Nguyễn Trọng Oánh, Hoàng Trung Thông, Trần Hữu Thung (đợt 1-2001), Phan Cự Đệ, Nam Hà, Minh Huệ, Vương Trọng, Đặng Thanh Hương (đợt 2-2007).
 
Nghệ An, quê hương của một vùng văn hoá đặc sắc, là nơi nuôi dưỡng và sinh thành những công trình văn hoá vật thể và phi vật thể có giá trị muôn đời. Đất Nghệ nghèo khó, càng nghèo khó con người càng biết vươn lên chiến thắng đói nghèo, làm giàu cho cuộc sống của mình không chỉ những giá trị vật chất mà còn cả những giá trị tinh thần. "Người Nghệ hay chữ lại hay nghĩa" (Huy Cận) là nói theo nghĩa đó. Người Nghệ có quyền tự hào đã sản sinh ra những nhà văn hoá kiệt xuất của dân tộc như Nhà văn hoá Hồ Chí Minh. Có những người Nghệ không biết chữ nhưng thuộc Kiều, Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm khúc... là chuyện bình thường. Người Nghệ sinh hoạt văn hoá truyền thống với hát dặm, hát ví... nên dễ hiểu vì sao những bài thơ hay nhất của Trần Hữu Thung (Thăm lúa, Anh vẫn hành quân...), Minh Huệ (Đêm nay Bác không ngủ...) Thạch Quỳ (Cỏ...) đều được viết bằng thể thơ 5 chữ hết sức điêu luyện và tinh xảo.

Nhà văn Nghệ An, sống làm việc trong và ngoài tỉnh đều tỏ rõ bản lĩnh sáng tạo, đóng góp nhiều mặt cho văn học nước nhà. Về thơ, bạn đọc nhớ nhiều đến Trần Hữu Thung, Minh Huệ, Thạch Quỳ, Hoàng Trần Cương, Nguyễn Trọng Tạo, Vương Trọng.... Về văn xuôi, không thể không nhắc đến Bùi Hiển, Nguyễn Minh Châu, Đặng Văn Ký, Võ Thị Hảo, Nguyễn Thị Phước.... Về phê bình lý luận, cần phải kể tới Hoài Thanh, Đặng Thai Mai, Phan Cự Đệ, Nguyễn Đăng Điệp...

Có thể nói, Nghệ An là nơi phát huy rất tốt truyền thống văn chương của gia đình, dòng họ mà tiêu biểu là họ Nguyễn Đức ở Nghi Trung-Nghi Lộc với các nhà văn tên tuổi: Nguyễn Đức Nguyên-Hoài Thanh, Nguyễn Đức Nam-Vũ Đức Nam, Nguyễn Đức Dũng-Từ Sơn, Nguyễn Đức Ngọc-Anh Ngọc, Nguyễn Đức Đàn-Việt Trung Nguyên-Hoàng Nguyễn, Nguyễn Đức Hân-Phan Hồng Giang và Thúy Bắc. Nhiều người cũng biết tới dòng họ Vương ở Đô Lương với Vương Đình Huấn-Thạch Quỳ, Vương Trọng, dòng họ Hoàng ở Quỳnh Lưu với Hoàng Trung Nho, Hoàng Trung Thông... Đặc điểm đáng chú ý là nhà văn Nghệ An có nhiều người giỏi Toán như Vương Trọng, Thạch Quỳ, Nguyễn Thị Phước và không thể bỏ qua trường hợp Tiến sỹ Toán-Nhà thơ Lê Quốc Hán, quê Hà Tĩnh, sinh hoạt tại Chi hội Nghệ An. Nhà văn Nghệ An cũng có nhiều người đa tài với Nguyễn Trọng Tạo thơ-nhạc-họa, Nguyễn Thị Phước văn-thơ, Thái Bá Tân thơ-văn-dịch thuật, Phạm Quốc Ca thơ-lý luận-dịch thuật, chưa kể nhiều người là nhà văn-nhà báo như Hoàng Trần Cương, Bùi Sỹ Hoa, Dương Huy,...Đất Nghệ An cũng nuôi lớn rất nhiều nhà văn từ mọi miền trong nước như Quang Huy, Lê Quý Kỳ, Hồng Nhu...
  
Điều cần nói là danh sách hội viên của Hội Nhà văn Việt Nam không phản ánh đầy đủ những gương mặt sáng tạo, có nhiều đóng góp cho văn học nước nhà. Có thể kể những người có đủ tư cách là nhà văn, nhà thơ như Huy Huyền, Phan Văn Từ, Nguyễn Xuân Phầu, Ngô Đức Tiến, Tú Tâm, Trần Ngưỡng, Cao Bá Trang, Cao Xuân Thưởng, Nguyễn Văn Hùng, Vân Anh... Chính họ góp phần tạo nên diện mạo văn học địa phương, tạo nền móng cho sự phát triển vững chắc của văn học nước nhà nhưng vì nhiều lý do mà họ chưa có tên hoặc sẽ có trong thời gian tới...
 
Nhiều năm qua, Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Nghệ An đã là nơi tập hợp đội ngũ sáng tác văn học của quê hương, đóng góp nhiều tác phẩm có giá trị cho văn học nước nhà. Chi hội cũng là nơi tập hợp những sáng tác của anh chị em chưa là hội viên, giới thiệu, cổ vũ phong trào sáng tạo từ khắp các hội cơ sở. Chi hội chú trọng việc tổ chức cho hội viên đi thâm nhập thực tế, đánh giá bình chọn giới thiệu tác phẩm qua Tạp chí Nhà văn Xứ Nghệ, tham gia tích cực các hoạt động của Hội VHNT và phân công từ Hội Nhà văn, như Ngày thơ Việt Nam, các hội thảo chuyên đề tác giả, tác phẩm tiêu biểu.

Tuy nhiên, còn nhiều công việc đặt ra đòi hỏi Chi hội phải thực sự ra tay mới mong có được kết quả tốt như xây dựng tuyển tập Nhà văn Xứ Nghệ hiện đại, ổn định tiến tới tăng kỳ cho Tạp chí Nhà văn Xứ Nghệ, tổ chức các cuộc thâm nhập thực tế sao cho hiệu quả...

Thực tế cho thấy việc kết nạp hội viên Hội Nhà văn Việt Nam ngày một khó vì nhiều lẽ, trong đó có vấn đề quan trọng nhất là tác phẩm của người làm đơn vào Hội còn chưa tạo được ấn tượng mạnh mẽ trong công chúng, trong khi việc đọc, tìm hiểu, giới thiệu, quảng bá văn học ở tỉnh ta cũng như nhiều nơi khác chưa được quan tâm đúng mức.

Những cây viết trẻ có triển vọng như Hồ Huy Sơn, Lê Thu Thủy, Dương Nữ Khánh Thương, Bùi Phú Châu...chưa được quan tâm dìu dắt cụ thể, dẫn đến tình trạng... không lớn hoặc rẽ ngang. Việc này, Chi hội phải lo, phải có cách làm để tập hợp, khuyến khích, bồi dưỡng các mầm non văn học, tạo nguồn kết nạp và tạo hướng đi lâu dài cho văn học quê nhà...!

P.T.V

tin mới

Lưu giữ điệu ru của người Thái cổ

Lưu giữ điệu ru của người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Để lưu giữ những làn điệu ru con của dân tộc Thái, các thành viên CLB Bảo tồn bản sắc văn hóa Thái tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu) đã thay nhau tìm hiểu, ghi chép lại các điệu hát ru, đồng thời tổ chức các lớp học để truyền dạy cho con cháu.

Điểm tựa của những người phụ nữ vùng biển

Điểm tựa của những người phụ nữ vùng biển

(Baonghean.vn) - Thấu hiểu nỗi đau của những người vợ mất chồng, của con mất cha nơi biển lớn, Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp tại vùng biển Quỳnh Lưu đã tích cực đồng hành với những người phụ nữ yếu thế, tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ, sẻ chia với những hoàn cảnh khó khăn.

Làng khoa bảng ở Nghệ An làm du lịch

Làng khoa bảng ở Nghệ An làm du lịch

(Baonghean.vn) - Hiếm có một vùng quê nào lại có nhiều người đỗ đạt thành danh và có nhiều di tích được xếp hạng như xã Quỳnh Đôi (Quỳnh Lưu). Nắm bắt lợi thế đó, gần đây địa phương này đã tiên phong phát triển du lịch, với những tour du lịch mang nhiều ý nghĩa.

Cùng Mường Chiêng Ngam vui hội Hang Bua

Cùng Mường Chiêng Ngam vui hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Lễ hội Hang Bua ở huyện Quỳ Châu là một sinh hoạt văn hóa tâm linh của cộng đồng người Thái phía Tây Bắc Nghệ An. Sinh hoạt văn hóa này cũng là không gian lưu giữ những nét truyền thống của cư dân bản địa vừa góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của người dân địa phương

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…