Nhiều bất cập trong thanh toán qua thẻ

(Baonghean) - Đề án đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2011 - 2015 đã được Chính phủ phê duyệt ngày 27/12/2011 với mục tiêu đến cuối năm 2015 tỷ lệ tiền mặt trong tổng phương tiện thanh toán ở mức thấp hơn 11%, đồng thời tăng nhanh số người dân tiếp cận các dịch vụ thanh toán, nâng tỉ lệ người dân có tài khoản tại các ngân hàng lên mức 35 - 40% dân số. Tuy nhiên, thói quen tiêu dùng bằng tiền mặt của người dân vẫn chưa thay đổi nhiều. Tại Nghệ An, thẻ ATM phát triển rất mạnh song máy chấp nhận thanh toán thẻ POS lại rất ít.

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Nghệ An, đến nay, toàn địa bàn Nghệ An có 1.077 đơn vị trả lương qua tài khoản trong đó 878 đơn vị hưởng lương từ ngân sách. Trên địa bàn có 171 cây ATM, 344 điểm thanh toán POS. Doanh số thanh toán qua thẻ năm 2012 tăng 4,1%, trong đó riêng thanh toán qua POS tăng bình quân 4,2 tỷ đồng/tháng. Mặc dù vậy, thực tế thanh toán qua thẻ vẫn chưa đạt được như kỳ vọng. Ví như siêu thị Maximax - một trong những siêu thị có mặt đầu tiên tại Tp. Vinh, mặc dù quy mô nhỏ song ngay từ ngày đầu đi vào hoạt động, lãnh đạo ở đây đã ký hợp đồng với Vietcombank Vinh lắp đặt hệ thống thanh toán qua thẻ POS. Tuy nhiên, kể từ ngày siêu thị đi vào hoạt động đến nay, khách hàng chọn phương thức thanh toán này rất ít, doanh số thanh toán qua thẻ chỉ chiếm 2-3%, có những tháng thanh toán qua thẻ bằng không. "Hơn 3 tháng nay máy hỏng, chúng tôi đã cho đi sửa và nâng cấp máy nhưng cũng không thấy khách nào hỏi" - một nhân viên siêu thị cho biết.

Anh Nguyễn Viết Mạnh - Trưởng phòng kinh doanh siêu thị Maximax cho rằng nguyên nhân là thói quen tiêu dùng bằng tiền mặt của người dân vẫn chưa thay đổi nhiều. Mặt khác, trong khi thu nhập của người dân (được trả qua thẻ) thấp, hệ thống dịch vụ thanh toán chưa đồng bộ, chủ yếu vẫn là tiền mặt nên người dân chưa mặn mà với các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt. Chẳng hạn, tiền học cho con, tiền điện nước, rồi ra chợ mua cân thịt, bó rau đều trả tiền mặt. Do vậy, ATM chỉ đơn thuần là "chiếc ví lưu động" mà không phát huy được hiệu quả như kỳ vọng.



Khách hàng thanh toán qua thẻ tại BigC Vinh.

Còn tại siêu thị BigC, chị Quyên - Phòng Quản lý tiêu chuẩn và hệ thống cho biết mặc dù siêu thị có chương trình khuyến mãi dành cho khách hàng dùng thẻ tín dụng, thẻ thanh toán của Vietcombank, Vietinbank, như thứ 6 hàng tuần khách hàng dùng thẻ thanh toán được giảm 5-10% tổng giá trị hóa đơn nhưng doanh số thanh toán qua thẻ vẫn thấp, chỉ đạt từ 2-3% doanh số (từ 600 - 700 triệu đồng/tháng).

Dọc phố Nguyễn Minh Khai, hầu hết các cửa hàng không có điểm thanh toán qua thẻ. Rất hiếm hoi, tại một cửa hàng máy tính, sau khi chọn được sản phẩm là chiếc máy tính xách tay hiệu Acer, anh Hà (ở Diễn Châu) yêu cầu được thanh toán qua thẻ nhưng nhân viên cửa hàng cho hay phải mất phí quẹt thẻ. Cụ thể, Visacard, Mastercard 1,7%, JCB, Cup 2,2%, Connect 24 mức phí 0,33%, American Express 3,0%. Với chiếc máy tính xách tay gần 15 triệu đồng, anh Hà phải trả thêm khoản phí gần 300 nghìn đồng. Chủ cửa hàng giải thích là do ngân hàng lắp đặt thiết bị thanh toán (POS) yêu cầu chiết khấu trên giá trị hóa đơn mua hàng, dù việc tính phí này đã bị Hội thẻ Việt Nam cấm.

Còn nhân viên một ngân hàng lý giải đây là khoản phí mà cửa hàng phải trả cho tiện ích mà ngân hàng lắp đặt, giúp cửa hàng tăng doanh số khi khách hàng không mang theo tiền mặt vẫn có thể mua hàng. Tuy nhiên, đa phần các cửa hàng đều tính khoản phí này vào phần phải thanh toán cho khách hàng. Điều này, càng khiến khách hàng thêm xa lạ với việc thanh toán qua thẻ. Chính vì thế, từ giữa năm 2008, tuy mạng lưới ATM của toàn thị trường đã cơ bản liên thông, giúp cho chủ thẻ của các ngân hàng có thể thực hiện các giao dịch trên ATM của các ngân hàng khác thuận lợi hơn, nhưng điểm đặt POS thì vẫn rất hạn chế, thanh toán qua thẻ còn nhiều bất cập.

Nhằm đẩy mạnh thanh toán qua thẻ, các ngân hàng ra sức gia tăng các ưu đãi đối với các chủ thẻ như: Miễn phí phát hành thẻ, miễn phí thường niên trong năm đầu tiên, giảm giá khi thanh toán qua thẻ… Bên cạnh đó, người dùng còn được hưởng các ưu đãi từ nhiều đối tác của ngân hàng. Tuy nhiên, thời gian qua, số lượng thẻ phát hành của các ngân hàng tuy có tăng mạnh, nhưng rất ít trong số đó dùng để thanh toán mà do phần người dân vẫn có thói quen rút tiền mặt để chi tiêu. Bên cạnh đó, Thông tư quy định về phí dịch vụ thẻ ghi nợ nội địa có thời gian áp dụng từ ngày 1/3/2013 đang gây nên những phản ứng khá gay gắt từ phía khách hàng. Thậm chí có người còn cho rằng với việc thu phí này của ngân hàng, thẻ ATM sẽ biến mất khỏi giao dịch của người dân, bởi nó đi ngược với mục tiêu hạn chế giao dịch bằng tiền mặt!

Thu Huyền