Nhiều chính sách khen thưởng, hỗ trợ tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số

Chính sách giảm sinh ở những vùng có mức sinh cao

Một trong những mục tiêu của Thông tư 01 đó là khuyến khích duy trì vững chắc mức sinh thay thế. Tuy nhiên so với nhiều tỉnh, thành khác, Nghệ An vẫn là 1 trong 10 tỉnh có mức sinh cao nhất cả nước và chưa đạt những mức sinh thay thế. Chính vì vậy, chính sách mới kỳ vọng sẽ tạo cơ sở để khuyến khích các địa phương làm tốt công tác dân số và tác động đến từng người dân trong quá trình thực hiện.

Một tiểu phẩm truyền thông về dân số. Ảnh: MH

Một trong những chính sách mới nhận được sự quan tâm, đó là với những tỉnh có mức sinh cao nhà nước có chính sách khuyến khích, hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật với phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ; đã có đủ 2 con và tự nguyện sử dụng biện pháp tránh thai dài hạn như triệt sản, đặt dụng cụ tử cung, cấy thuốc tránh thai.

Đón nhận thông tin này, chị Lê Thị Trinh ở huyện Đô Lương cho biết: “Tôi năm nay 30 tuổi và đã có một cháu. Vợ chồng cũng xác định chỉ dừng lại 2 con để có điều kiện chăm sóc các cháu, sau đó sẽ dùng các biện pháp phòng tránh thai. Tôi cũng hy vọng gia đình sẽ có cháu thứ 2 trước 35 tuổi để có thể được hưởng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước”.

Mỗi một năm, Nghệ An có hơn 45.000 trẻ sinh ra, trong đó trẻ sinh ra là con thứ 3 trở lên chiếm đến hơn 12.000 trẻ (tỷ lệ trên 28%). Đây là một thách thức đối với công tác dân số Nghệ An. Trong đó, ngoài việc giảm tỷ lệ sinh thì việc giảm sinh con thứ 3 là một điều hết sức khó khăn.

“Đến thời điểm này, Hưng Nguyên là một trong những địa phương sớm đạt được mức sinh thay thế. Tuy nhiên, để duy trì được điều này không đơn giản, nhất là từ 3 năm trở lại đây các chính sách hỗ trợ thôn, xóm, hỗ trợ các đơn vị làm tốt công tác dân số đã tạm thời hết hiệu lực. Điều này, cũng đã tác động tới nhiều địa phương. Như xóm 2, xã Hưng Tân đã từng có 22 năm không có gia đình sinh con thứ 3 nhưng 2 năm trở lại đây thì lại tái diễn tình trạng vi phạm chính sách dân số.

Tôi cũng cho rằng, nếu không có chính sách dân số thì không thể thúc đẩy được phong trào và điều này sẽ khiến cho cơ sở gặp nhiều khó khăn trong quá trình tuyên truyền, vận động”.

Bà Cao Thị Nhung - Trưởng phòng Dân số - Trung tâm Y tế huyện Hưng Nguyên

Liên quan đến Thông tư 01, Bộ Y tế cũng quy định cộng tác viên dân số, nhân viên y tế thôn bản đạt và vượt các chỉ tiêu về vận động phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đã có đủ 2 con, tự nguyện sử dụng biện pháp tránh thai dài hạn được khuyến khích, hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật. Khi chính sách đi vào thực hiện sẽ góp phần quan trọng để kịp thời động viên đội ngũ cộng tác viên dân số làm tốt nhiệm vụ bởi đây là công việc lặng thầm, đòi hỏi sự kiên trì, tận tụy.

Tư vấn về chính sách dân số cho địa phương có mức sinh cao, Ảnh: PV

Chị Trần Nhã Sinh - viên chức dân số phường Lê Mao (TP. Vinh) cho biết: “Lâu nay, CTV dân số chỉ có một mức trợ cấp rất nhỏ và hầu hết họ đều làm bằng trách nhiệm vì yêu nghề. Thực tế lâu nay, CTV làm tốt công tác dân số cũng ít khi được khen thưởng cá nhân, do đó tôi tin rằng, khi chính sách đi vào thực hiện sẽ là nguồn động viên to lớn để họ yên tâm công tác và gắn bó hơn với công việc đã được giao”.

Góp phần nâng cao hiệu quả công tác dân số

Một trong những khó khăn của Nghệ An hiện nay đó là vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh bởi hiện tại, tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh ở tỉnh ta đang ở mức rất cao với 114 bé trai/100 bé gái.

Tại huyện Quỳnh Lưu, xã Quỳnh Văn là một trong những địa phương có tỷ lệ mất cân bằng giới tính cao với 158 bé trai/100 bé gái. Để hạn chế tình trạng này quả thực không đơn giản, bởi theo chị Hoàng Thị Hoa - viên chức dân số xã Quỳnh Văn cho biết: “Từ năm 2009 đến nay, chênh lệch giới tính khi sinh ở Quỳnh Văn từ 135 - 175 bé trai/100 bé gái. Địa phương cũng đã thực hiện một số giải pháp nhưng do phong tục tập quán và nhiều gia đình vẫn có quan điểm phải có con trai nối dõi tông đường nên việc vận động rất khó khăn. Đây cũng là hệ lụy dẫn đến tỷ lệ sinh con thứ 3 tăng cao. Cá biệt có những gia đình đã có 7 đến 8 người con vẫn tiếp tục sinh”.

Người dân huyện Quỳnh Lưu tìm hiểu về các biện pháp tránh thai. Ảnh: MH

Trong bối cảnh trên, để hạn chế tình trạng này, lần đầu tiên, một số nội dung khuyến khích kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đã được ban hành. Cụ thể, nếu xã đạt 100% thôn đã có nội dung về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh trong hương ước, quy ước được đề xuất ủy ban nhân dân cấp huyện khen thưởng một lần kèm theo hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật.

Ngoài ra, để kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, địa phương có thể lựa chọn, quyết định một số nội dung cụ thể để khuyến khích, hỗ trợ cho cặp vợ chồng sinh 2 con một bề cam kết không sinh thêm con như: Tôn vinh, biểu dương việc nuôi con khỏe, dạy con ngoan, con học giỏi, thành đạt; miễn, giảm học phí, hỗ trợ mua bảo hiểm y tế học sinh; hỗ trợ sữa học đường và các nội dung, hình thức phù hợp khác.

“Trong những năm qua, tỷ lệ sinh con thứ 3 ở huyện Quỳnh Lưu rất cao với trên 40%. Tuy nhiên, so với cả tỉnh thì tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh còn khá thấp với tỷ lệ 110 bé trai/100 bé gái. Để có được kết quả này là một sự nỗ lực của toàn ngành và của chính quyền địa phương. Tuy vậy, để việc triển khai hiệu quả hơn, tôi cho rằng nên có chính sách khuyến khích, động viên cả đối tượng tuyên truyền và cả những người thực hiện tốt chính sách dân số”.

Ông Hoàng Đình Tùng - Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Quỳnh Lưu

Để nâng cao hiệu quả chính sách dân số, Bộ Y tế cũng đã triển khai một số nội dung khuyến khích góp phần nâng cao chất lượng dân số.

Theo quy định, thông tư này có hiệu lực từ tháng 3/2021. Tuy nhiên, trên thực tế tại Nghệ An trong 5 năm trở lại đây chính sách dân số đã có những điều chỉnh để góp phần nâng cao hiệu quả, công tác dân số trên tỉnh nhà. Gần đây nhất, vào cuối năm 2020, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 15/NQ-HĐND quy định về một số chính sách dân số trên địa bàn tỉnh Nghệ An, với nhiều thay đổi về chính sách và công tác thi đua khen thưởng, cơ chế đã tác động khá nhiều đến công tác dân số trong những năm tới.

Một buổi truyền thông về dân số cho học sinh huyện Thanh Chương. Ảnh: PV

Ông Nguyễn Bá Tân - Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ cho biết: “Với đặc thù của một địa phương còn nhiều khó khăn như Nghệ An thì việc ban hành các chính sách dân số là một điều hết sức quan trọng. Qua đó, vừa động viên, khuyến khích nhưng cũng kịp thời răn đe những trường hợp vi phạm chính sách. Chúng tôi cũng mong rằng, trên cơ sở các văn bản của Trung ương và địa phương, tỉnh và các ban ngành liên quan sẽ tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện để các chính sách sớm đi vào cuộc sống và góp phần nâng cao hiệu quả công tác dân số ở tỉnh nhà”.

Theo đó, phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh thuộc hộ nghèo, cận nghèo, đối tượng bảo trợ xã hội; sống tại vùng nhiễm chất độc dioxin, vùng núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn được hỗ trợ thực hiện tầm soát trước sinh (sàng lọc trước sinh), tầm soát sơ sinh (sàng lọc sơ sinh) và hỗ trợ bằng tiền (nếu có).

Cộng tác viên dân số, nhân viên y tế thôn đạt và vượt các chỉ tiêu về vận động đối tượng tham gia thực hiện tầm soát trước sinh, tầm soát sơ sinh được khen thưởng, hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật. Đối với người cao tuổi, nếu đã đạt 100% người cao tuổi có thẻ bảo hiểm y tế, được lập hồ sơ theo dõi sức khỏe và khám sức khỏe định kỳ được đề xuất ủy ban nhân dân cấp huyện khen thưởng một lần kèm theo hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật…