Nhiều hệ lụy vì mất cân bằng giới tính khi sinh

Lo lắng vì nhiều con trai

Ở tuổi ngoài 60 có đủ dâu, đủ rể, con cháu sum vầy nhưng bà Hoàng Thị Liên ở xóm 4, xã Nam Lĩnh, huyện Nam Đàn vẫn có những đêm mất ngủ vì lo lắng.

Chia sẻ về điều này, bà Liên nói rằng, gia đình có 3 con và đều đã lập gia đình. Tuy nhiên, trong khi chồng của bà là con “độc đinh” thì các con của bà sinh 6 đứa cháu thì có đến 5 đứa cháu là con trai. Việc nuôi dạy một đứa con trai so với con gái theo bà là vất vả gấp rất nhiều lần. "Cô cháu gái của tôi năm nay đã 13 tuổi và cháu ngoan, biết suy nghĩ, biết lo cho ông bà, bố mẹ. Nhưng con trai thì chắc chắn ngỗ nghịch hơn, gánh nặng nuôi con trai cũng lớn hơn vì còn phải lo học, lo công việc, lo nhà cửa nữa, thực sự vất vả", bà Liên chia sẻ.

Cùng xóm với bà Liên nhưng bà Hoàng Thị Mai lại có quan điểm khác, muốn có nhiều cháu trai để sau này đỡ đần, lo lắng cho gia đình. Tuy nhiên, vì các con đều đang đi làm công nhân xa, cuộc sống còn chưa ổn định nên bà ít khi nói về mong muốn của mình để các con đỡ bị áp lực. "Tất nhiên ai cũng có đủ cả trai, cả gái và nếu các con muốn sinh thêm 3 con hoặc nhiều hơn nữa tôi không thể can thiệp. Nhưng tôi vẫn nói với con, muốn sinh thêm thì kinh tế phải vững vàng để tránh sau này tội con, tội cháu, không có tiền để lo cho các con ăn học đầy đủ", bà Mai tâm sự.

Buổi tuyên truyền về mất cân bằng giới tính khi sinh vừa được Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh tổ chức tại xã Nam Lĩnh đã thu hút đông đảo người dân xã nhà tham gia.

Điều đặc biệt, đối tượng tuyên truyền trong dịp này không phải là chị em trong độ tuổi sinh đẻ mà chủ yếu là các bà, các mẹ - những người nay đã làm ông, làm bà. Dù thời gian tuyên truyền không dài nhưng trong buổi nói chuyện, những người làm công tác dân số đã cố gắng truyền tải nhiều thông tin về giới, bình đẳng giới, nhất là bình đẳng giới trong gia đình. Trên cơ sở đó, để người dân nhận thức được vai trò của phụ nữ và xóa bỏ các quan điểm lạc hậu như trọng nam khinh nữ.

“

Những quan điểm lạc hậu là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc vẫn còn nhiều gia đình muốn sinh con trai, không đề cao, tôn trọng con gái. Vì thế, chúng tôi mong qua cuộc trò chuyện này, những người bà, người mẹ hãy thay đổi nhận thức, suy nghĩ và từ đó có định hướng cho con cái trong gia đình, tránh tư tưởng nhất định phải sinh con trai.

Bà Thái Thị Tuyết - Trưởng phòng Dân số, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh

Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh là điều dễ nhận thấy ở nhiều làng quê hiện nay. Tại xã Nam Lĩnh, trong số hơn 67 trẻ đã sinh trong 10 tháng đầu năm 2024, thì có 40 trẻ là nam và 27 trẻ là nữ.

Chị Lê Thị Trâm – viên chức dân số xã cho biết: "Rất nhiều các cặp vợ chồng trẻ hiện nay đều sử dụng giải pháp, sàng lọc trước khi sinh để có con trai. Vì thế, tỷ lệ con trai trên địa bàn xã ngày một tăng. Bản thân chúng tôi dù đã cố gắng tuyên truyền, vận động nhưng để thay đổi nhận thức của người dân còn nhiều khó khăn. Gia đình nào cũng cố gắng để có 1 con trai hoặc nếu có con một bề là gái thì phải sinh thêm con, dù là con thứ 3, thứ 4".

Báo động mất cân bằng giới tính khi sinh

Việc mất cân bằng giới tính khi sinh đã được báo động nhiều năm nay tại Việt Nam. Riêng tại Nghệ An, đây là vấn đề luôn được quan tâm vì tình trạng mất cân bằng giới tính diễn ra ngày càng trầm trọng và nằm trong những tỉnh có tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh cao nhất cả nước.

Tại huyện Nam Đàn, 10 tháng đầu năm 2024, tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh được tạm tính là 117% và có nhiều xã cao hơn mức bình quân toàn huyện như các xã: Nam Lĩnh, Hồng Long, Nam Xuân, Khánh Sơn. Điều này cũng là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ sinh con thứ 3 trên địa bàn huyện vẫn đang cao với hơn 21%. Rất nhiều trường hợp sinh con thứ 3 trở lên với mục đích để có con trai.

“

Truyền thông về mất cân bằng giới tính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành Y tế huyện Nam Đàn và có sự phối hợp với các ban, ngành liên quan. Tuy nhiên, việc tuyên truyền vẫn rất khó khăn vì quan niệm có con trai đã “ăn sâu bám chắc” vào tiềm thức người dân và ở trong nhiều dòng họ.

Để người dân nâng cao nhận thức, chúng tôi xác định đây là công việc lâu dài, cần “mưa dầm thấm lâu” để người dân từng bước thấy được những hệ lụy và không can thiệp quá nhiều vào việc mang thai, sinh con".

Bà Lê Thị Lài - Trưởng phòng Dân số, Trung tâm Y tế huyện Nam Đàn

Trên toàn tỉnh, qua báo cáo, trong 3 quý đầu tiên của năm 2024, tỷ lệ sinh con thứ 3 của tỉnh vẫn còn cao và cao hơn cùng kỳ năm ngoái. Bên cạnh đó, tỷ số mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn ở mức cao 116,39 bé trai/100 bé gái, trong khi tỷ số giới tính khi sinh tự nhiên là 104 - 106 bé trai/100 bé gái.

Ngoài huyện Nam Đàn, có nhiều địa phương cũng có mức mất cân bằng cao hơn số liệu chung của tỉnh như huyện Anh Sơn là 117,37 nam/100 nữ, huyện Diễn Châu 119,66 nam/100 nữ, huyện Đô Lương 133 nam/100 nữ, huyện Quế Phong 136 nam/100 nữ, thành phố Vinh 128.77 nam/100 nữ, huyện Thanh Chương, huyện Tân Kỳ 119 nam/100 nữ.

Đây đều là những con số đáng báo động và nếu không hạn chế được tình trạng này sẽ dẫn đến rất nhiều những hệ quả như vài chục năm nữa sẽ có tình trạng nam giới đến tuổi kết hôn nhưng không lấy được vợ vì thiếu phụ nữ, dễ dẫn đến gia tăng tội phạm về tình dục, lừa đảo, bắt cóc, buôn bán phụ nữ; tăng tệ nạn mại dâm, hiếp dâm phụ nữ…

Với thực trạng về mức sinh cơ cấu dân số cũng như tỷ số giới tính khi sinh cao như hiện nay, cơ cấu dân số trong tương lai sẽ có sự thay đổi theo hướng già hóa và thiếu hụt nam giới ở một số nhóm tuổi...

Cùng với các địa phương, thời gian qua Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh đã tích cực tham mưu UBND tỉnh, Sở Y tế ban hành văn bản chỉ đạo về công tác dân số, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh; phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tổ chức phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về dân số, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh và thực hiện thanh, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về chẩn đoán xác định giới tính thai nhi tại cơ sở y tế công lập và ngoài công lập.

Trao đổi với ông Hoàng Đình Tùng - Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh, ông cũng khẳng định hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh đã được dự báo là rất lớn. Vì thế, để đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên cần những hành động quyết liệt, sự nỗ lực hơn nữa của các cấp, ngành, địa phương và mỗi cá nhân, gia đình.

“

Thời gian tới, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh sẽ tiếp tục tuyên truyền, phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân số trong tình hình mới. Phối hợp với các ngành, địa phương, đơn vị đẩy mạnh việc tuyên truyền Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Bình đẳng giới; thực trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, nguyên nhân, hệ lụy và giải pháp.

Bên cạnh đó, sẽ đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao vai trò, vị thế của phụ nữ và trẻ em gái; giáo dục kỹ năng sống, giáo dục giới tính toàn diện, chú trọng bình đẳng giới để trẻ em gái được sống trong môi trường an toàn và phát triển đầy đủ về thể chất và trí tuệ...

Ông Hoàng Đình Tùng - Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh