Nhìn lại 2024: Những sự kiện công nghệ thông tin tiêu biểu

Tắt sóng 2G

Theo chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng xã hội số và thu hẹp khoảng cách số bằng cách phổ cập dịch vụ mạng di động 4G/5G và điện thoại thông minh vào năm 2025, tiến tới phổ cập dịch vụ mạng di động 5G vào năm 2030.

Vào 0h ngày 16/10, các nhà mạng tại Việt Nam đã hoàn tất việc tắt sóng 2G, chuyển toàn bộ thiết bị di động sang hoạt động trên nền 4G. Trong vòng 10 tháng đầu năm 2024, đã có xấp xỉ 18 triệu thuê bao 2G được chuyển đổi lên 4G, với tỷ lệ lớn chuyển sang sử dụng smartphone1. Điều này giúp người dân triển khai sử dụng các dịch vụ số, trở thành những công dân số thời đại mới.

Những con số này cho thấy sự thành công trong triển khai Lộ trình tắt sóng 2G của Bộ TT&TT, các địa phương và doanh nghiệp viễn thông. Đây là cột mốc quan trọng để Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu phổ cập 4G, 5G, thúc đẩy kinh tế số và đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình chuyển đổi số quốc gia

Quốc hội thông qua Luật Dữ liệu

Ngày 30/11, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật Dữ liệu với 94,15% đại biểu tán thành; luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Luật này quy định việc thiết lập và vận hành Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia thông qua Trung tâm Dữ liệu Quốc gia, đặt dưới sự quản lý của Bộ Công an. Luật cũng quy định về việc chuyển, xử lý dữ liệu xuyên biên giới.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân được tự do chuyển dữ liệu từ nước ngoài về Việt Nam và xử lý dữ liệu của nước ngoài tại Việt Nam, được Nhà nước bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, việc chuyển dữ liệu từ Việt Nam ra nước ngoài, đặc biệt là dữ liệu cốt lõi và dữ liệu quan trọng, sẽ được thắt chặt hơn và cần sự chấp thuận của các cơ quan có thẩm quyền.

Ngoài ra, Luật Dữ liệu còn quy định về việc cung cấp dữ liệu cho cơ quan Nhà nước trong các trường hợp như ứng phó với tình trạng khẩn cấp, thảm họa, phòng chống bạo loạn, khủng bố. Tổ chức, cá nhân phải cung cấp dữ liệu khi có yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền mà không cần sự đồng ý của chủ thể dữ liệu.

Luật Dữ liệu được kỳ vọng sẽ thiết lập thị trường dữ liệu, thúc đẩy chuyển đổi số trong các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế, và thay đổi phương thức giao tiếp giữa cơ quan nhà nước với tổ chức, cá nhân trên môi trường số.

Sinh trắc học để chống lừa đảo trực tuyến

Năm 2024, xác thực sinh trắc học trở thành giải pháp quan trọng trong ngành ngân hàng để chống lừa đảo online. Sau nửa năm triển khai, kết quả của việc xác thực sinh trắc học đã khởi đầu cho chiến lược dài hạn đảm bảo an toàn và bảo mật trong thanh toán trực tuyến và thẻ ngân hàng.

Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, từ 1/7, các giao dịch điện tử của cá nhân có giá trị trên 10 triệu đồng hoặc tổng giá trị thanh toán trong ngày vượt 20 triệu đồng phải áp dụng biện pháp xác thực sinh trắc học. Đến đầu tháng 7-2024, đã có 16,6 triệu tài khoản khách hàng được đối chiếu với dữ liệu sinh trắc học của Bộ Công an.

Báo cáo từ các tổ chức tín dụng cho thấy, sau hơn 3 tháng triển khai xác thực sinh trắc học, số vụ lừa đảo giảm đến 50%, số tài khoản nhận tiền lừa đảo giảm trên 70% so với trung bình 7 tháng năm 2024. Đặc biệt, một số đơn vị không phát sinh vụ lừa đảo trong tháng 8 và tháng 9.

Từ đầu tháng 10-2024, nhiều ngân hàng như Agribank, Vietcombank, VietinBank, BIDV, VPBank, Sacombank, SHB, TPBank, Nam A Bank, VietBank, Oceanbank, Eximbank đã yêu cầu khách hàng cập nhật thông tin sinh trắc học và giấy tờ tùy thân để đảm bảo tính chính chủ của tài khoản. Một số ngân hàng còn mở cửa ngoài giờ hành chính để hỗ trợ việc cập nhật sinh trắc học.

Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, từ 01/01/2025, các chủ tài khoản chưa hoàn tất việc cập nhật thông tin sinh trắc học sẽ không thể thực hiện giao dịch trực tuyến; các tài khoản chưa được xác thực sinh trắc học sẽ chỉ được cung cấp dịch vụ tại quầy. Điều này không chỉ đảm bảo tính bảo mật mà còn củng cố sự tin tưởng của khách hàng đối với các giao dịch ngân hàng.

Thương mại hoá 5G

Ngày 15/10, Viettel đã chính thức thương mại hóa 5G, phủ sóng 100% thủ phủ của 63 tỉnh, thành phố, các khu công nghiệp, khu du lịch, cảng biển, sân bay, bệnh viện và đại học. Đến ngày 20/12, Tập đoàn VNPT cũng công bố cung cấp dịch vụ VinaPhone 5G với tốc độ siêu nhanh và trải nghiệm vượt trội, đặt mục tiêu phủ sóng rộng hơn trong năm 2025 và sớm đạt 85% dân số.

MobiFone dự kiến sẽ thương mại hóa 5G vào đầu năm 2025, với mục tiêu phủ sóng khắp các tỉnh thành trên cả nước. Cuối năm nay, đã có hai nhà mạng triển khai thương mại hóa 5G.

Trước đó, vào tháng 4/2024, Viettel đã đấu giá thành công và giành quyền sở hữu khối băng tần B1 (2.500-2.600 MHz), trong khi VNPT trúng đấu giá khối C2 (3.700-3.800 MHz). Đến tháng 7/2024, MobiFone cũng trúng đấu giá băng tần 3.800-3.900 MHz.

Việc thương mại hóa 5G trên toàn quốc giúp cụ thể hóa mục tiêu phổ cập hạ tầng số quốc gia, thúc đẩy phát triển các ứng dụng số và hệ sinh thái dịch vụ số, tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế và tăng năng suất lao động. Dự báo đến năm 2030, 5G sẽ mang lại cho các nhà mạng Việt Nam doanh thu 1,5 tỷ USD. Năm 2025, 5G có khả năng đóng góp vào tăng trưởng GDP của Việt Nam từ 7,3-7,4%.

Hợp nhất Bộ TT&TT và KH&CN

Việc hợp nhất Bộ Thông tin và Truyền thông với Bộ Khoa học và Công nghệ là một bước tiến quan trọng trong cuộc cách mạng chuyển đổi số và tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Mục tiêu của việc hợp nhất lần này là hoàn thiện mô hình tổ chức bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực theo Nghị quyết số 18-NQ/TW của Đảng, đồng thời điều chỉnh hợp lý về phân công quản lý nhà nước, khắc phục chồng chéo và giao thoa về chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ, cơ quan ngang bộ.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng việc hợp nhất hai bộ sẽ mang lại lợi ích cho đất nước và ngành. Hai bộ nhập vào nhau sẽ tạo thành một bộ máy mạnh hơn, thúc đẩy chuyển đổi số hiệu quả hơn. Sau khi hợp nhất, bộ mới và các sở mới sẽ có vị thế và vai trò tốt hơn, trở thành những cơ quan đa ngành quan trọng và không thể thiếu của đất nước.

Chiến lược dữ liệu quốc gia

Ngày 2/2, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang đã ký Quyết định số 142/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược dữ liệu quốc gia đến năm 2030. Chiến lược này đặt mục tiêu đến năm 2030 là 100% các Trung tâm dữ liệu quốc gia, vùng và khu vực, cũng như các Trung tâm cấp quốc gia về lưu trữ dữ liệu lớn và tính toán hiệu năng cao trên cả nước sẽ được kết nối thành công. Điều này sẽ tạo thành một mạng lưới chia sẻ năng lực tính toán và xử lý dữ liệu lớn, phục vụ cho phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa của đất nước.

Các nền tảng điện toán đám mây Chính phủ và các ứng dụng trên thiết bị di động Make in Viet Nam sẽ đảm bảo đáp ứng 100% nhu cầu lưu trữ, thu thập, kết nối và chia sẻ dữ liệu của Việt Nam. Đồng thời, chiến lược cũng đảm bảo an toàn thông tin, an ninh mạng và bảo mật thông tin theo quy định của Luật An toàn thông tin mạng.

Chiến lược còn đặt mục tiêu 100% các cơ sở dữ liệu quốc gia trong danh mục cần ưu tiên triển khai sẽ hoàn thành việc số hóa, cập nhật và đưa vào sử dụng hiệu quả. Các cơ sở dữ liệu này sẽ được kết nối và chia sẻ với kho dữ liệu tổng hợp tại Trung tâm dữ liệu quốc gia và trên phạm vi toàn quốc.

Chiến lược Hạ tầng số

Ngày 9/10, Thủ tướng đã phê duyệt Quyết định số 1132/QĐ-TTg về Chiến lược hạ tầng số đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030. Chiến lược này đặt mục tiêu phổ cập cáp quang đến các hộ gia đình; 100% các tỉnh, thành phố và khu công nghệ cao có dịch vụ di động 5G; triển khai ít nhất 2 tuyến cáp quang biển quốc tế mới; phát triển các trung tâm dữ liệu hỗ trợ Trí tuệ nhân tạo (AI); mỗi người dân sẽ có 1 kết nối IoT và 1 định danh số.

Việt Nam sẽ phát triển các nền tảng công nghệ số như IoT, trí tuệ nhân tạo, chuỗi khối và dữ liệu lớn, đưa vào khai thác ít nhất hai tuyến cáp quang biển quốc tế mới. Đến năm 2030, mục tiêu là phủ sóng mạng di động 5G tới 99% dân số, triển khai thử nghiệm mạng 6G, phát triển 6 tuyến cáp quang biển quốc tế mới, nâng dung lượng cáp quang biển đạt tối thiểu 350 Tbps. Đồng thời, Việt Nam sẽ xây dựng các trung tâm dữ liệu siêu lớn (Hyperscale Data Center) và hỗ trợ phát triển các trung tâm dữ liệu khu vực, đưa số lượng kết nối IoT của Việt Nam đạt mức trung bình cao trên thế giới.

Nghị định về việc quản lý, sử dụng dịch vụ Internet

Ngày 09/11, Thủ tướng đã ký ban hành Nghị định số 147/2024/NĐ-CP về việc quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng, thay thế Nghị định số 72/2013/NĐ-CP và Nghị định 27/2018/NĐ-CP. Nghị định này áp dụng cho tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài có liên quan đến việc quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng.

Nghị định đặt ra các quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân tham gia cung cấp và sử dụng dịch vụ Internet. Đồng thời, nó thiết lập các biện pháp bảo vệ thông tin cá nhân, ngăn chặn thông tin xấu độc và xử lý hành vi vi phạm. Các nền tảng số trong và ngoài nước có trách nhiệm tuân thủ quy định của Việt Nam, bao gồm việc lưu trữ dữ liệu và cung cấp thông tin người dùng khi có yêu cầu hợp pháp.

Nghị định này cũng nhấn mạnh sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng trong việc đảm bảo môi trường Internet an toàn, lành mạnh, thúc đẩy phát triển kinh tế số. Việc ban hành nghị định được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch, đồng thời tăng cường năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế trong lĩnh vực công nghệ thông tin.

Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn

Ngày 21/9, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 1018/QĐ-TTg ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050. Trong giai đoạn 1 (2024 – 2030), Việt Nam đặt mục tiêu trở thành một trong các trung tâm về nhân lực bán dẫn toàn cầu, hình thành năng lực cơ bản trong tất cả các công đoạn từ nghiên cứu, thiết kế, sản xuất, đóng gói và kiểm thử của công nghiệp bán dẫn. Quy mô doanh thu công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam dự kiến đạt trên 25 tỷ USD/năm.

Trong giai đoạn 2 (2030 - 2040), Việt Nam sẽ trở thành một trong các trung tâm về công nghiệp bán dẫn và điện tử toàn cầu, phát triển công nghiệp bán dẫn và điện tử kết hợp giữa tự cường và FDI. Quy mô doanh thu công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam dự kiến đạt trên 50 tỷ USD/năm.

Đến giai đoạn 3 (2040 - 2050), Việt Nam sẽ trở thành quốc gia thuộc nhóm các quốc gia đi đầu trên thế giới về công nghiệp bán dẫn và điện tử, làm chủ nghiên cứu và phát triển trong lĩnh vực bán dẫn và điện tử. Đến năm 2050, quy mô doanh thu công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam dự kiến đạt trên 100 tỷ USD/năm; quy mô doanh thu công nghiệp điện tử tại Việt Nam dự kiến đạt trên 1.045 tỷ USD/năm.

NVIDIA mở 2 trung tâm nghiên cứu AI

Ngày 5/12/2024, Tập đoàn NVIDIA đã ký thỏa thuận hợp tác với Chính phủ Việt Nam để thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển (VRDC) và Trung tâm Dữ liệu AI tại Việt Nam. VRDC sẽ là một trong ba trung tâm nghiên cứu phát triển AI lớn trên thế giới, bên cạnh Thung lũng Silicon của Mỹ và một trung tâm khác ở Đài Loan (Trung Quốc). Đồng thời, NVIDIA cũng mua lại VinBrain (Vingroup) để phát triển một trung tâm thiết kế tại Việt Nam.

NVIDIA cũng đã ký thỏa thuận với một số đối tác về việc dịch chuyển chuỗi sản xuất từ các nước khác sang Việt Nam, với cam kết đầu tư từ 4-4.5 tỷ USD trong vòng 4 năm tới. Việc này sẽ tạo thêm khoảng 4.000 việc làm trực tiếp và khoảng 40.000-50.000 việc làm gián tiếp trong những năm tới.

Đây là "cú hích" quan trọng giúp Việt Nam có bước nhảy vọt về công nghệ, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư công nghệ cao khác trên thế giới, đặc biệt trong lĩnh vực AI và bán dẫn. Đồng thời, nó cũng giúp thu hút và giữ chân nhiều nhân tài trong lĩnh vực này.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam hiện có 174 dự án FDI trong lĩnh vực bán dẫn với tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD.