Nhôn Mai: Hài hòa giữa phát triển kinh tế và gìn giữ bản sắc văn hóa

Xã biên giới đặc thù giàu bản sắc

Xã Nhôn Mai là một xã biên giới của tỉnh Nghệ An, được thành lập trên cơ sở sáp nhập 2 xã Nhôn Mai và Mai Sơn, thuộc huyện Tương Dương (cũ). Với diện tích tự nhiên lên đến 31.026 km², đây là một trong những xã có diện tích lớn của tỉnh. Hiện xã quản lý 21 thôn, bản với tổng số dân khoảng 6.890 người, tương ứng gần 1.465 hộ. Cư dân nơi đây chủ yếu là đồng bào các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Khơ Mú, chiếm tới 99,79% dân số, cùng với một bộ phận nhỏ người Kinh. Cấu trúc dân cư đa dạng này đã tạo nên một không gian văn hóa phong phú, góp phần hình thành bản sắc đặc trưng của vùng cao biên giới phía Tây Nghệ An.

Về vị trí địa lý, xã Nhôn Mai có đường biên giới tiếp giáp với nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, kéo dài hơn 28 km. Trên địa bàn xã có 5 bản giáp biên gồm: Huồi Cọ, Huồi Măn, Phá Mựt, Piềng Cọc và Phá Kháo, đồng thời, quản lý 9 mốc quốc giới (từ số 381 đến 389). Vị trí này mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong công tác bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, giữ vững an ninh - quốc phòng khu vực biên giới.

Địa hình xã chủ yếu là núi rừng đan xen các hệ thống suối, khe, tạo nên hệ sinh thái tự nhiên đa dạng và giàu tiềm năng phát triển nông, lâm nghiệp, cũng như du lịch sinh thái. Các bản làng dân tộc thường nằm rải rác dọc các triền núi, ven suối, vẫn giữ được nét nguyên sơ với kiến trúc nhà sàn truyền thống, mái lá hoặc mái gỗ pơ mu - đặc trưng của cộng đồng các dân tộc nơi đây.

Về văn hóa, xã Nhôn Mai là nơi lưu giữ nhiều giá trị truyền thống quý báu như lễ hội dân gian, phong tục, tập quán, trang phục, ẩm thực đặc sắc của người Thái, Mông, Khơ Mú. Đây không chỉ là tài sản văn hóa quý giá mà còn là nền tảng để xây dựng đời sống tinh thần phong phú và phát triển du lịch cộng đồng theo hướng bền vững.

Mặc dù còn nhiều khó khăn như địa hình chia cắt, hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, trình độ phát triển chưa đồng đều và tác động từ biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt, song với sự nỗ lực của Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân, cùng sự hỗ trợ từ các chính sách ưu tiên cho vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, xã Nhôn Mai đang từng bước chuyển mình, phát huy nội lực, khai thác hiệu quả tiềm năng sẵn có để hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, nâng cao đời sống nhân dân.

Bứt phá toàn diện trong nhiệm kỳ 2020-2025

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, xã Nhôn Mai đã có những chuyển biến mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, nâng cao đời sống Nhân dân.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình đạt 5,2%/năm, cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực: nông - lâm - ngư nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhưng giảm còn 74%; công nghiệp - xây dựng tăng lên 11%; dịch vụ - thương mại đạt 15%, tăng 6% so với đầu nhiệm kỳ. Thu nhập bình quân đầu người tăng lên 18,8 triệu đồng/năm; thu ngân sách trên địa bàn đạt 140 triệu đồng, tăng 40%.

Lĩnh vực nông nghiệp có nhiều khởi sắc, các mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như VAC, chăn nuôi bò nhốt, trồng chè hoa vàng, rễ hương… được nhân rộng, góp phần nâng cao thu nhập và bảo vệ môi trường. Đến nay, xã đã có 2 sản phẩm đạt OCOP 3 sao. Diện tích nuôi trồng thủy sản và số lượng lồng cá đều tăng mạnh, sản lượng đạt hơn 86 tấn, tăng 42,6%.

Ngành công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp cũng từng bước phát triển, khôi phục nghề truyền thống như dệt thổ cẩm, mây, tre đan, rèn dao…, tạo việc làm và thu nhập cho người dân. Dịch vụ - thương mại tăng trưởng bình quân 15,17%/năm, cơ sở hạ tầng thương mại, vận tải, dịch vụ tiêu dùng và du lịch sinh thái được mở rộng, trong đó nổi bật là du lịch thác Nha Vang.

Việc thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới đã đạt nhiều kết quả tích cực. Nhiều công trình hạ tầng được đầu tư với tổng kinh phí trên 44 tỷ đồng; hơn 12 km đường được nâng cấp; hệ thống điện, trường học, nhà văn hóa, trụ sở UBND được xây mới. Một số bản đã đạt chuẩn nông thôn mới, diện mạo nông thôn khởi sắc rõ nét.

Lĩnh vực văn hóa - xã hội có bước phát triển đồng bộ. Chất lượng giáo dục nâng cao, 100% học sinh hoàn thành phổ cập; cơ sở vật chất trường học được đầu tư bài bản. Công tác y tế được chú trọng, trạm y tế xã đạt chuẩn, tỷ lệ người dân có BHYT đạt 100%. Các chương trình phòng, chống dịch bệnh, đặc biệt là dịch Covid-19, được triển khai hiệu quả. An sinh xã hội đảm bảo, hỗ trợ sửa chữa, làm mới 785 nhà ở cho hộ nghèo, tạo việc làm mới cho trên 960 lao động, xuất khẩu 12 lao động ra nước ngoài.

Công tác quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, cải cách hành chính có nhiều chuyển biến tích cực. Tỷ lệ hộ dân sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 99%; hơn 80% vụ tranh chấp đất đai được hòa giải thành. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong điều hành và dịch vụ công ngày càng hiệu quả, mức độ hài lòng của người dân được nâng cao.

Trên lĩnh vực quốc phòng - an ninh, xã đã thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng khu vực phòng thủ, tổ chức diễn tập KVPT, phối hợp tuần tra, bảo vệ đường biên mốc giới. An ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội cơ bản được giữ vững, không để phát sinh điểm nóng; công tác phòng, chống ma túy, quản lý cư trú, cấp CCCD được triển khai đồng bộ, hiệu quả.

Phát triển bền vững, giữ gìn bản sắc

Bước sang nhiệm kỳ 2025-2030, xã Nhôn Mai xác định mục tiêu tổng quát là ổn định tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp sau sáp nhập, tiếp tục xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, phát triển kinh tế bền vững và nâng cao toàn diện đời sống Nhân dân. Trong đó, phát triển kinh tế đi đôi với chuyển dịch cơ cấu hợp lý, hiện đại hóa hạ tầng, khắc phục hậu quả thiên tai, thực hiện chuyển đổi số mạnh mẽ, giữ gìn bản sắc văn hóa, bảo vệ môi trường sinh thái, đảm bảo quốc phòng - an ninh và giữ vững chủ quyền biên giới quốc gia. Xã Nhôn Mai hướng tới xây dựng một địa phương phát triển khá, bền vững, đậm đà bản sắc dân tộc.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, xã đề ra 22 chỉ tiêu chủ yếu trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội, môi trường, quốc phòng - an ninh và công tác xây dựng Đảng. Trên cơ sở đánh giá tình hình thực tiễn và những yêu cầu đặt ra trong giai đoạn mới, xã xác định 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm và 2 nhóm giải pháp then chốt, đồng thời, lựa chọn 3 khâu đột phá chiến lược làm điểm tựa để phát triển toàn diện.

Khâu đột phá đầu tiên là nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, phát huy vai trò nêu gương, trách nhiệm của người đứng đầu, từng bước xây dựng bộ máy hành chính liêm chính, hiệu lực, hiệu quả. Trong đó, cấp ủy, chính quyền các cấp sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, sàng lọc đội ngũ, thay thế những cán bộ yếu kém, không hoàn thành nhiệm vụ hoặc uy tín thấp, đồng thời, khuyến khích những cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Khâu đột phá thứ hai là đẩy mạnh ứng dụng khoa học- công nghệ và chuyển đổi số toàn diện trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Từ sản xuất nông nghiệp, giáo dục, y tế, đến hoạt động của chính quyền, các cơ quan hành chính sẽ tiếp tục cải cách theo hướng tinh gọn, hiệu quả, lấy sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp làm thước đo. Chính quyền điện tử sẽ từng bước chuyển sang chính quyền số, thúc đẩy minh bạch, nâng cao hiệu suất điều hành, góp phần xây dựng một nền hành chính công khai, hiện đại và phục vụ.

Khâu đột phá thứ ba là tập trung khắc phục hậu quả thiên tai, ổn định đời sống cho người dân vùng bị ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt là các hộ dân có nhà bị sạt lở, vùi lấp hoặc phải di dời tái định cư. Song song với đó là việc xây dựng môi trường sống “sáng - xanh - sạch - đẹp”, nâng cao ý thức cộng đồng về gìn giữ cảnh quan và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Nhân dân xã Nhôn Mai sẽ tiếp tục được bồi dưỡng, phát huy những phẩm chất tốt đẹp: yêu nước, cần cù, sáng tạo, đoàn kết, sống văn minh, trọng nghĩa tình, thượng tôn pháp luật và giữ gìn truyền thống văn hóa các dân tộc. Đây không chỉ là mục tiêu, mà còn là nền tảng để xã Nhôn Mai phát triển bền vững, vừa hiện đại, vừa đậm đà bản sắc riêng.