Nhức nhối nạn khai thác khoáng sản trái phép ở xã Quỳnh Tân (Quỳnh Lưu)

Phớt lờ chỉ đạo dừng hoạt động

Nhiều năm nay, các tuyến đường nhựa vốn đã xuống cấp nghiêm trọng ở xóm 6 (xã Quỳnh Tân, huyện Quỳnh Lưu), lại phải oằn mình gồng gánh thêm những đoàn xe tải nối đuôi nhau qua lại. Đặc biệt là con đường từ xóm 6 đi qua xã Ngọc Sơn cạnh đó. Những chiếc xe tải cỡ lớn này hầu hết xuất phát từ lèn Thung Buồng, trên xe tải ngoài chở đá còn có cả đất để san lấp công trình.

Các đoàn xe tải rầm rộ ngày đêm suốt thời gian dài như càng thách thức sự kiên nhẫn của người dân. Một năm trước, quá bức xúc, người dân địa phương đã lập barie để hy vọng hạn chế được phần nào, nhưng vẫn bất lực. “Họ chạy không có giờ giấc cụ thể gì cả, bất kể ngày đêm. Đường thì đã xấu nhưng xe vẫn chạy tốc độ cao, rất nguy hiểm. Ngày nắng thì bụi bay mù mịt, mưa thì đường sá đầy rẫy hố sâu”, một người đàn ông ở xóm 6 xin được giấu tên cho hay.

Những chiếc xe tải chở đất len lỏi vào các tuyến đường ở xóm 6, xã Quỳnh Tân. Ảnh: T.H

Điều đáng nói, ở lèn Thung Buồng chỉ có 1 mỏ đá được cấp phép nhưng đã bị UBND tỉnh Nghệ An thu hồi giấy phép, yêu cầu dừng hoạt động khai thác từ gần 3 năm nay. Cụ thể, năm 2009, Công ty Cổ phần Thương mại và Xây dựng Bình An được UBND tỉnh Nghệ An cấp phép khai thác khoáng sản tại mỏ đá lèn Thung Buồng, xóm 6, xã Quỳnh Tân, với diện tích 8,6 ha. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động khai thác mỏ, công ty chấp hành không nghiêm túc theo quy hoạch, vị trí khai thác mỏ như thiết kế ban đầu. Khi khai thác hết phần đất, đá trong phạm vi mỏ thì công ty có các hành vi lợi dụng khai thác lấn chiếm qua đất rừng sản xuất lâm nghiệp của các hộ gia đình liền kề.

Vì vậy mà ngày 24/12/2019, UBND tỉnh Nghệ An đã có quyết định về việc thu hồi, chấm dứt hiệu lực giấy phép khai thác khoáng sản của Công ty Cổ phần Thương mại và Xây dựng Bình An. Chính quyền địa phương sau đó đã thông báo cho công ty này tiến hành đóng cửa mỏ, cấm khai thác ở khu vực lèn Thung Buồng, đồng thời chỉ đạo đưa các phương tiện như máy múc, xe tải ra khỏi hiện trường.

Đoàn xe tải nối đuôi nhau vào mỏ đất trái phép ở lèn Thung Buồng. Ảnh: T.H

Tuy nhiên, công ty này sau đó vẫn lén lút khai thác khoáng sản chở đi bán. Đặc biệt là kể từ đầu năm 2021. Theo ông Nguyễn Thành Tâm - Chủ tịch UBND xã Quỳnh Tân, thời điểm đó, chính quyền đang phải tập trung phòng chống đại dịch Covid-19, chuẩn bị bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp… Lợi dụng điều đó, một số công nhân của Công ty Cổ phần Thương mại và Xây dựng Bình An đã thỏa thuận với một số hộ có đất rừng sản xuất liền kề để hạ độ cao thửa đất, chuyển nhượng chui nhằm khai thác khoáng sản trái phép, vận chuyển ra ngoài địa bàn tiêu thụ. Việc khai thác chủ yếu diễn ra vào ban đêm và các ngày nghỉ (thứ Bảy, Chủ nhật).

“Dù rất bận rộn cho nhiều công việc, nhưng trong thời gian ngắn giai đoạn đầu năm 2021, chúng tôi cũng đã kiểm tra và xử phạt nhiều lần vì hành vi khai thác khoáng sản trái phép tại đây. Nhưng sau mỗi lần như thế, họ vẫn cứ ngang nhiên tái diễn”, Chủ tịch UBND xã Quỳnh Tân nói và cho hay, mỗi lần đến kiểm tra xử lý, người của công ty này thường không hợp tác, thậm chí có thái độ thách thức.

Chính quyền đã cắm biển cấm khai thác khoáng sản nhưng không có hiệu quả. Ảnh: T.H

Có thể kể đến như lần kiểm tra vào ngày 10/5/2021. Tại đây, đoàn kiểm tra của UBND xã do chính ông Nguyễn Thành Tâm dẫn đầu đã bắt quả tang một công nhân đang lái máy múc khai thác khoáng sản trái phép. Tại hiện trường lúc đó còn có 1 xe tải đang chở khoảng 10m³ đất. UBND xã đã yêu cầu tài xế máy múc và tài xế xe tải giữ nguyên hiện trường để lập biên bản. Tuy nhiên, trong quá trình làm việc, tài xế xe tải đã tự ý nổ máy đổ hết đất rồi phóng xe rời khỏi hiện trường trước sự bất lực của đoàn lãnh đạo xã. Còn với máy múc, UBND xã đã thông báo đề nghị đại diện Công ty Cổ phần Thương mại và Xây dựng Bình An là ông Lê Tiến Tình đưa phương tiện vi phạm về trụ sở UBND xã để thực hiện các bước tiếp theo đúng quy định của pháp luật, nhưng sau đó, ông Tình vẫn không chấp hành.

Ngày 10/3/2022, trong lần kiểm tra tiến độ hoàn thổ của mỏ đá, một vị cán bộ địa chính đã chụp ảnh hiện trường để có cơ sở báo cáo. Ngay trong trưa cùng ngày, nhà của vị cán bộ này lập tức bị khoảng 10 thanh niên với thái độ hùng hổ bao vây.

Thách thức chính quyền địa phương

Sau nhiều lần khai thác chui bị chính quyền địa phương lập biên bản xử phạt, Công ty Cổ phần Thương mại và Xây dựng Bình An sau đó đã lập Đề án đóng cửa mỏ đá Thung Buồng. Đề án này đã được UBND tỉnh phê duyệt ngày 26/7/2021. Trong quyết định phê duyệt đã nêu rõ, mục đích của đề án đóng cửa mỏ là để quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác, san gạt, cải tạo, đưa mỏ về trạng thái an toàn. Phục hồi môi trường xunh quanh khu vực mỏ, khu vực ảnh hưởng, bàn giao khu vực mỏ cho nhà nước quản lý.

UBND tỉnh yêu cầu Công ty Cổ phần Thương mại và Xây dựng Bình An trong thời gian 12,5 tháng kể từ ngày 26/7/2021 phải hoàn thành việc hoàn thổ. Trong đó phải đảm bảo bờ moong khai thác an toàn, không có đá treo, dọn sạch mặt bằng xung quanh và trong khu vực mỏ; san gạt, trồng cây phục hồi môi trường theo hiện trạng…

Tuy nhiên, trong gần 1 năm qua, tại mỏ đá này, tiến độ hoàn thổ rất ì ạch. Trong khi đó, theo người dân xe tải ra vào mỏ đá liên tục, máy móc vẫn hoạt động rầm rộ. Qua kiểm tra của UBND xã Quỳnh Tân, đến nay chỉ còn 1 tháng nữa, thời gian hoàn thổ sẽ kết thúc, nhưng phía công ty mới chỉ hoàn thành được khoảng 10% công việc trong kế hoạch đã được phê duyệt. Vì vậy mà người dân cho rằng, doanh nghiệp này hoàn thổ thì ít, nhưng lén lút khai thác khoáng sản mang đi bán thì nhiều.

Mỏ đất trái phép nằm sát bên cạnh mỏ đá. Khu vực này là đất rừng sản xuất, giao cho các hộ dân quản lý. Ảnh: T.H

Cũng tại khu vực này, thời gian gần đây còn hình thành một mỏ đất khai thác trái phép khác ngay sát bên mỏ đá Thung Buồng.

Cũng như với mỏ đá Thung Buồng của Công ty Cổ phần Thương mại và Xây dựng Bình An, chính quyền địa phương cũng bị nhóm người khai thác trái phép tại mỏ đất này tỏ thái độ thách thức.

Ngày 6/6, khi đoàn kiểm tra vào làm việc, đã bắt quả tang 2 máy múc đang khai thác đất trái phép cùng nhiều xe tải tại hiện trường. Tuy nhiên, khi đoàn kiểm tra yêu cầu tài xế xe tải dừng lại nhưng tài xế vẫn không chấp hành mà lái xe đi thẳng. Đoàn kiểm tra sau đó phải dùng xe máy chắn giữa đường thì xe tải mới chịu dừng.

Máy móc công khai múc khoáng sản trái phép. Ảnh: T.H

Trước thái độ quyết liệt của chính quyền xã, các đối tượng khai thác khoáng sản trái phép đã đối phó bằng cách cho người đứng cảnh giới tại đầu con đường dẫn vào khu mỏ. Khi phát hiện đoàn kiểm tra, hoặc có người lạ, tài xế xe tải đổ hết đất để phi tang rồi tháo chạy khỏi hiện trường, máy múc cũng di chuyển ra khỏi mỏ. Cũng trong ngày 6/6, đoàn kiểm tra đã bất ngờ “đột kích”, bắt quả tang hành vi khai thác khoáng sản tại đây, sau đó lập biên bản, tạm giữ 2 máy múc. Bẵng được một gian ngắn, nhóm người này lại điều thêm máy múc khác tiếp tục lên khai thác rầm rộ trở lại.

Đều đặn mỗi tháng, UBND xã Quỳnh Tân đều làm báo cáo về việc khai thác khoáng sản trái phép tại mỏ Thung Buồng gửi UBND huyện Quỳnh Lưu. Đến ngày 24/6, UBND huyện Quỳnh Lưu đã có văn bản về tăng cường công tác kiểm tra, xử lý hoạt động khai thác khoáng sản trái phép tại xã Quỳnh Tân.

Tại văn bản do Phó Chủ tịch UBND huyện Nguyễn Xuân Dinh ký có nêu “sau khi kiểm tra, xem xét, UBND huyện nhận thấy thời gian qua, tình trạng khai thác, vận chuyển khoáng sản trên địa bàn xã Quỳnh Tân diễn ra rất phức tạp. Các đối tượng tiến hành các hoạt động khai thác công khai, thách thức chính quyền địa phương… Quá trình khai thác làm thất thoát tài nguyên, ảnh hưởng xấu đến môi trường cảnh quan, hạ tầng giao thông, gây bức xúc dư luận nhân dân”.

Đoàn kiểm tra của xã Quỳnh Tân yêu cầu tài xế xe tải chở đất từ mỏ trái phép ra dừng lại nhưng tài xế không chấp hành, tiếp tục lao thẳng. Ảnh: T.H

Đoàn kiểm tra phải dựng xe máy chặn giữa đường thì xe tải mới chịu dừng lại. Ảnh: T.H

Vì thế, UBND huyện Quỳnh Lưu giao Công an huyện bố trí lực lượng tăng cường tuần tra, xử lý các đối tượng vi phạm theo quy định của pháp luật. Phối hợp với UBND xã Quỳnh Tân kiểm tra, bắt quả tang hoạt động khai thác khoáng sản trái phép… Tuy nhiên, theo lãnh đạo xã Quỳnh Tân, từ đó đến nay vẫn chưa thấy Công an huyện Quỳnh Lưu cử lực lượng về để phối hợp tuần tra, xử lý. Trong khi đó, những ngày gần đây tại mỏ này tình trạng khai thác khoáng sản trái phép vẫn tiếp diễn.

Trước đó, trong văn bản báo cáo UBND huyện hồi đầu tháng 6, xã Quỳnh Tân cũng nêu khó khăn của địa phương là lực lượng thực thi nhiệm vụ của xã mỏng. Xã đề nghị Công an huyện Quỳnh Lưu bố trí lực lượng khoảng 15 đến 20 người xuống để phối hợp, xử lý dứt điểm. Tuy nhiên, đề nghị của chính quyền xã sau đó không có kết quả.

Ngày 30/6, khi phóng viên vào khu vực mỏ đá Thung Buồng, ngay từ đầu tuyến đường dẫn vào mỏ, đã có một nam thanh niên luôn bám sát theo phía sau. Tại hiện trường, không có hoạt động khai thác, nhưng vẫn còn máy múc. Tại đây cho thấy, các dấu vết khai thác vẫn còn rất mới. Nhiều gốc cây thông khá lớn thuộc đất rừng sản xuất vẫn còn nằm ngổn ngang. Chính quyền địa phương cũng cho căng dây, cắm biển báo cấm khai thác khoáng sản. Tuy nhiên, các tấm biển cấm này dường như không mang lại hiệu quả.

Theo Chủ tịch UBND xã Quỳnh Tân thì việc khai thác chui diễn ra mới nhất là rạng sáng 29/6. “Hôm đó khoảng 4h sáng thì tôi nhận được tin báo của người dân về việc tại khu vực này đang có hoạt động khai thác khoáng sản trái phép. Tôi lập tức cùng một số cán bộ xã khác lên hiện trường, tuy nhiên khi tới nơi thì tài xế xe tải đã kịp phi tang rời khỏi hiện trường, máy múc cũng đã được di chuyển ra khỏi đó. Người dân có quay được video cảnh khai thác, nhưng do buổi tối nên hình ảnh quá mờ, không đủ cơ sở xử lý”, ông Nguyễn Thành Tâm nói.