Những ngôi sao trẻ trên chính trường Nga vụt sáng dưới thời Putin

Mỗi khi Anton Alikhanov ngước nhìn lên từ bàn làm việc trong văn phòng thống đốc vùng Kaliningrad của mình, ông nhìn thấy một cặp hồ sơ màu xanh treo trên tường. Đây là cặp hồ sơ đựng đầy đơn tố cáo, khiếu nại của người dân trong vùng, được Tổng thống Nga Vladimir Putin mang đến văn phòng Alikhanov khi ông lần đầu tới thăm khu vực này tháng 8 năm ngoái, theo FT.

"Nó được lồng khung kính và treo ở đó, như một lời nhắc nhở về bản chất công việc chúng tôi", Alikhanov nói. "Hãy làm việc".

Sau khi được bổ nhiệm làm thống đốc trẻ nhất nước Nga ở tuổi 30 vào tháng 10/2016, Alikhanov gia nhập đội ngũ những "ngôi sao mới" trong chính quyền được Tổng thống Putin cất nhắc để chuẩn bị cho một cuộc chuyển giao quyền lực trong tương lai.

Với việc Putin nhiều khả năng sẽ tái đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống vào ngày 18/3, các "ngôi sao trẻ" như Alikhanov sẽ ngày càng có ảnh hưởng hơn trong chính trường nước Nga. Theo hiến pháp Nga, đây có thể là nhiệm kỳ Tổng thống cuối cùng của Putin và nhà lãnh đạo quyền lực này nhiều khả năng sẽ lui vào hậu trường vào năm 2024, khi ông đã 71 tuổi, nhường lại trách nhiệm cho những "ngôi sao" dần chín muồi dưới sự dẫn dắt của ông.

"Kỳ bầu cử tổng thống sắp tới sẽ đánh dấu sự khởi đầu của nước Nga thời hậu Putin, bất chấp việc ông tiếp tục nắm quyền trong 6 hay 16 năm tới", nhà khoa học chính trị Ivan Krastev, chủ tịch Trung tâm Chiến lược Tự do ở Sofia, Bulgaria và Gleb Pavlovsky, cựu bác sĩ Điện Kremlin, cho biết.

Tổng thống Putin cũng phát đi những tín hiệu mạnh mẽ về sự thay đổi này, khi liên tục nhắc tới "chính phủ tương lai" hay "chính phủ mới" trong Thông điệp Liên bang hôm 1/3. Khi nói về chính sách đối nội và kinh tế, Putin vạch ra những mục tiêu lớn nhưng không đưa ra những chỉ thị cụ thể. Có vẻ như ông đang muốn rút dần khỏi những vấn đề đối nội vi mô, điều đã giúp ông thu hút sự ủng hộ rất lớn của người dân, để tập trung hơn vào an ninh và chính sách đối ngoại.

"Họ đang tập trung củng cố các thể chế chính trị", Tatyana Stanovaya, phụ trách bộ phận phân tích tại Trung tâm Công nghệ Chính trị ở Moscow, nhận định. "Cả hệ thống cần được tái cấu trúc để có thể tiếp tục vận hành khi không có Putin, nhưng vẫn theo đường hướng mà ông vạch ra".

Nòng cốt của nỗ lực tái cấu trúc này chính là tập hợp những chính trị gia trẻ tuổi như Alikhanov. Dù họ có phong cách làm việc khác nhau, các nhà phân tích chính trị cho rằng họ đều thuộc về một tầng lớp kỹ trị mới, rất khác so với các quan chức cấp cao đang chiếm đa số trong chính quyền và nội các của Putin hiện nay.

"Nếu thế hệ mới này chiếm ưu thế, Nga sẽ là một đất nước được lãnh đạo bởi những chuyên gia kinh tế trung thành với ông Putin và sẽ tiếp tục chính sách của ông sau khi ông rời đi", Krastev và Pavlovsky viết.

Trong ba năm qua, Putin đã thay thế 36 trong tổng số 85 thống đốc vùng trên cả nước, trong đó có 20 tân thống đốc dưới 50 tuổi. Chiến dịch tái cơ cấu này của ông khiến độ tuổi trung bình của các thống đốc Nga giảm từ 55 xuống còn 46.

Các cơ quan khác trong chính phủ Nga cũng chứng kiến những làn gió mới mạnh mẽ. Tháng 8/2016, Putin thay thế Chánh văn phòng 65 tuổi Sergei Ivanov, cựu quan chức KGB, bằng nhà ngoại giao mới 46 tuổi Anton Vaino vốn chưa có nhiều tên tuổi. Trong nội các, Thứ trưởng Tài chính Maxim Oreshkin cũng được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Kinh tế vào tháng 11/2016, khi mới chỉ 34 tuổi.

Nếu Putin tái đắc cử trong cuộc bầu cử tới đây, nội các của ông dự kiến còn có nhiều thay đổi lớn nữa, khi các thành viên lớn tuổi trong nội các cũ sẽ được thay thế. Tổng thống Putin dự định giữ lại người đồng hành lâu năm Dmitry Medvedev ở chiếc ghế Thủ tướng, nhưng đội ngũ của ông Medvedev nhiều khả năng sẽ có những thay đổi nhân sự đáng kể.

Tuy nhiên, trong đội ngũ này vẫn chưa có ngôi sao nào thực sự chói sáng để được lựa chọn làm người kế nhiệm Putin. "Vẫn còn quá sớm", Evgeny Minchenko, chuyên gia tư vấn chính trị, nói. "Đến nay, Putin mới chỉ xây dựng nền tảng bằng cách giới thiệu một thế hệ lãnh đạo mới".

Thử thách và cơ hội

Hai người thân cận với Sergei Chemezov, chủ tịch tập đoàn vũ khí Rostec hàng đầu nước Nga, khẳng định ông này đã hậu thuẫn để Alikhanov được bổ nhiệm làm Thống đốc vùng Kaliningrad, trong một nỗ lực nhằm duy trì ảnh hưởng đối với các nhà lãnh đạo tương lai của đất nước.

Tuy nhiên, việc chính quyền trung ương Moscow đưa một người ở thủ đô về lãnh đạo vùng Kaliningrad, khu vực chiến lược giáp biên giới với Ba Lan và vùng Baltic, đã gây ra rất nhiều tranh cãi.

Sau một năm rưỡi nắm quyền, Alikhanov đã có những xung đột gay gắt với giới tinh hoa ở địa phương. Các lãnh đạo doanh nghiệp chỉ trích việc Thống đốc trẻ tuổi này thiết lập một đặc khu kinh tế trong vùng, còn các nhà hoạt động tỏ ra không hài lòng khi truyền thông nhà nước xúc phạm những người ở Kaliningrad muốn duy trì di sản văn hóa của cộng đồng dân cư gốc Đức.

Alikhanov tỏ ra thiếu nhẫn nại với những bất đồng này. Khi được hỏi về bản sắc đặc biệt của Kaliningrad, ông tuyên bố vùng này "không có bản sắc riêng và không thể có bản sắc nào khác ngoài bản sắc Nga".

Tuy nhiên, Thống đốc trẻ tuổi này tin rằng đây là thử thách mình cần trải qua trong sự nghiệp. Với cặp hồ sơ màu xanh của Putin treo trên tường như một lời nhắc nhở hàng ngày, Alikhanov coi vị trí thống đốc vùng Kaliningrad như một cơ hội để chứng tỏ bản thân.

"Tôi nghĩ việc đưa các lãnh đạo trẻ tới những vùng xa xôi là điều đúng đắn, bởi điều đó giúp họ thử thách bản thân, được tôi rèn và thấu hiểu cuộc sống bên ngoài những văn phòng sang trọng ở Moscow", Alikhanov nói. "Sẽ rất tuyệt nếu họ làm tốt công việc này, còn nếu không, họ sẽ trượt bài sát hạch".

Andrei Nikitin, 38 tuổi, người được bổ nhiệm làm Thống đốc vùng Novgorod từ tháng 2 năm ngoái, đối mặt với nhiệm vụ giúp khu vực nghèo đói này khôi phục vị thế từng có. Để thực hiện kế hoạch này, Nikitin dự định áp dụng những kiến thức về kinh tế từng được học ở Thụy Điển vào công việc điều hành.

Từ kinh nghiệm của một chuyên gia kinh tế, Niktin muốn khảo sát những biện pháp đã được áp dụng tại các vùng khác nhau để tìm ra giải pháp phù hợp nhất thúc đẩy sự tăng trưởng của Novgorod. "Tôi đã yêu cầu cấp dưới đến tham quan tỉnh Tula, tìm hiểu xem vì sao họ có ít công chức hơn chúng tôi dù diện tích của họ lớn hơn", ông cho biết. "Họ đã tới, quan sát, và chúng tôi cắt giảm 30% công chức vào năm ngoái. Hóa ra họ đều là những công chức không cần thiết".