Những quốc gia nào đang tiên phong trong cuộc đua đưa AI vào lĩnh vực giáo dục?

Khi nói đến AI trong giáo dục, không phải quốc gia nào cũng bắt đầu từ cùng một vạch xuất phát và chắc chắn cũng không đi cùng một tốc độ. Một số nước đang xây dựng chiến lược rõ ràng, đầu tư bài bản để tích hợp AI vào giáo dục, trong khi nhiều nơi khác vẫn loay hoay tìm hướng đi giữa guồng quay công nghệ.

Trong kỷ nguyên mà AI đang tái định hình mọi lĩnh vực, từ sản xuất, y tế đến truyền thông thì giáo dục cũng không nằm ngoài cuộc. Việc chuẩn bị cho thế hệ trẻ những kỹ năng phù hợp với thời đại AI không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết. Nhận ra điều đó, nhiều quốc gia đã chủ động đưa giáo dục AI vào chương trình giảng dạy từ rất sớm, thậm chí coi đây là nhiệm vụ chiến lược quốc gia.

Dù năm 2025 chứng kiến làn sóng AI trong giáo dục nổi bật hơn bao giờ hết, nhưng không ít quốc gia đã âm thầm đi trước từ 6-7 năm trước, với những sáng kiến đáng chú ý mà thế giới nay mới bắt đầu nhìn lại.

Bài viết này sẽ điểm qua những quốc gia tiên phong trong cuộc đua này, phân tích cách tiếp cận của họ và tác động đối với giáo viên, học sinh cũng như các nhà hoạch định chính sách trên toàn cầu.

Singapore: Trang bị kiến thức AI cho cả học sinh lẫn giáo viên

Là một trong những quốc gia đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ vào giáo dục, Singapore đã sớm nhận ra tầm quan trọng của AI. Ngay từ năm 2017, nước này đã công bố sáng kiến quốc gia nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết về AI trong trường học. Chương trình chính thức khởi động vào năm 2018, hướng tới mục tiêu toàn diện là giúp học sinh và giáo viên hiểu rõ cả lợi ích lẫn rủi ro của công nghệ AI.

Một điểm nổi bật trong chiến lược của Singapore là tập trung đào tạo giáo viên ở mọi cấp học, kể cả những người đang trong quá trình học để trở thành nhà giáo. Đây được xem là bước đi bài bản để xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc, tạo điều kiện cho AI được tích hợp hiệu quả vào giảng dạy.

Thông qua chiến lược “Quốc gia Thông minh” (Smart Nation), Singapore đặt tham vọng trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về AI vào năm 2030, không chỉ trong công nghiệp, mà cả trong giáo dục và đời sống xã hội. Việc trang bị kiến thức AI cho thế hệ trẻ được coi là bước đi chiến lược để hiện thực hóa mục tiêu dài hạn này.

Phần Lan: Đưa AI đến với toàn dân

Không chỉ tập trung vào trường học hay giới chuyên môn, Phần Lan đã có một cách tiếp cận táo bạo, đó là phổ cập kiến thức về AI cho toàn dân. Vào tháng 5/2018, quốc gia Bắc Âu này đã ra mắt khóa học trực tuyến “Các yếu tố của AI” (Elements of AI) - một chương trình miễn phí, được thiết kế để giúp mọi người, kể cả những người không có nền tảng công nghệ, hiểu được các khái niệm cơ bản về AI.

Khóa học được cung cấp bằng nhiều ngôn ngữ, giúp lan tỏa kiến thức ra ngoài biên giới Phần Lan và tiếp cận cả các nước trong Liên minh châu Âu. Mục tiêu ban đầu là giáo dục ít nhất 1% dân số Phần Lan, tương đương khoảng 55.000 người, nhưng sáng kiến này nhanh chóng vượt kỳ vọng và trở thành một mô hình điển hình toàn cầu.

Chiến dịch cho thấy một quan điểm rõ ràng: AI không chỉ là câu chuyện của các kỹ sư hay doanh nghiệp, mà là một phần của tương lai xã hội. Bằng cách giúp người dân hiểu rõ AI, Phần Lan kỳ vọng sẽ xây dựng một nền tảng công dân sẵn sàng thích nghi, sáng tạo và tham gia tích cực vào thế giới công nghệ đang thay đổi từng ngày.

Ấn Độ: Đưa AI vào trường học để định hình thế hệ công dân số có trách nhiệm

Nhận thấy tiềm năng to lớn của AI trong việc định hình tương lai, Ấn Độ đã có bước đi chiến lược khi chính thức đưa AI vào chương trình học tự chọn ở bậc trung học từ tháng 9/2020, sau khi công bố sáng kiến này vào đầu năm 2019.

Thông qua việc tích hợp môn học về AI như một lựa chọn cho học sinh, cùng với các chương trình giáo dục như “AI có trách nhiệm với thanh thiếu niên”, Ấn Độ hướng tới mục tiêu kép là không chỉ trang bị kiến thức nền tảng về công nghệ, mà còn nuôi dưỡng tư duy sử dụng AI một cách đạo đức và có trách nhiệm.

Chiến lược này phản ánh rõ quan điểm của Ấn Độ, giáo dục AI không chỉ là dạy công nghệ, mà còn là dạy cách sống trong một thế giới do công nghệ dẫn dắt. Bằng việc tiếp cận giới trẻ từ sớm, quốc gia đông dân thứ hai thế giới đang đặt nền móng cho một thế hệ công dân số có hiểu biết, có năng lực và sẵn sàng thích nghi với những đổi thay nhanh chóng của kỷ nguyên AI.

Hàn Quốc: Cá nhân hóa việc học bằng AI

Trong nỗ lực hiện đại hóa giáo dục, Hàn Quốc đang triển khai một bước tiến lớn, đó là tích hợp AI vào chương trình học quốc gia ở mọi cấp lớp. Sau khi công bố kế hoạch vào tháng 2/2023, chương trình sẽ chính thức được triển khai từ tháng 3 năm 2025, với trọng tâm là cá nhân hóa trải nghiệm học tập cho từng học sinh.

Cụ thể, Hàn Quốc sẽ áp dụng hệ thống AI để điều chỉnh bài tập về nhà và bài học theo năng lực cũng như hành vi học tập của mỗi em, thay vì áp dụng một cách dạy chung cho tất cả. Đồng thời, nước này đang phát triển các bộ sách giáo khoa kỹ thuật số tích hợp AI dành cho học sinh từ 8 tuổi trở lên, giúp nội dung học trở nên sinh động, tương tác và phù hợp hơn với từng cá nhân.

Mục tiêu dài hạn là chuyển đổi hoàn toàn cách dạy và học, từ phương pháp học thuộc lòng truyền thống sang một môi trường giáo dục linh hoạt, hấp dẫn và được cá nhân hóa cao. Với chiến lược này, Hàn Quốc đặt kỳ vọng tạo ra một thế hệ học sinh chủ động, sáng tạo và có khả năng thích nghi tốt với xã hội số trong tương lai.

Úc: Đưa AI vào trường học với trọng tâm là đạo đức và trách nhiệm

Không chỉ chạy theo xu hướng ứng dụng công nghệ, Úc lựa chọn một hướng tiếp cận thận trọng và toàn diện khi tích hợp AI vào giáo dục. Vào tháng 10/2023, quốc gia này đã công bố khuôn khổ quốc gia nhằm đưa AI vào trường học một cách có định hướng, chính thức áp dụng từ học kỳ đầu năm 2024.

Điểm đặc biệt của khung chương trình này là nhấn mạnh đến yếu tố đạo đức. Học sinh không chỉ được làm quen với công cụ AI, mà còn được hướng dẫn cách sử dụng chúng một cách có trách nhiệm, bao gồm việc nhận biết các thành kiến, giới hạn của công nghệ và cách ghi nhận đúng khi sử dụng AI trong các bài làm.

Khung tích hợp AI của Úc không chỉ dành riêng cho học sinh và giáo viên, mà còn mở rộng tới toàn bộ hệ sinh thái giáo dục: từ lãnh đạo trường học, nhân viên hỗ trợ, nhà cung cấp dịch vụ đến phụ huynh và nhà hoạch định chính sách.

Mục tiêu là xây dựng một nền giáo dục công nghệ toàn diện, nơi mọi người đều hiểu rõ vai trò của AI và cùng nhau tạo dựng môi trường học đường hiện đại, an toàn và có trách nhiệm.

Estonia: Bắt tay với “ông lớn” công nghệ để đưa AI vào lớp học

Là một trong những quốc gia đi đầu về chính phủ số, Estonia tiếp tục thể hiện tham vọng công nghệ khi phát động sáng kiến “Bước nhảy AI” (AI Leap) vào tháng 2/2025, nhằm đưa AI đến với học sinh trung học một cách thiết thực và toàn diện. Chương trình sẽ chính thức triển khai từ tháng 9/2025.

Điểm nổi bật của “AI Leap” là sự hợp tác trực tiếp với hai tên tuổi lớn trong lĩnh vực AI toàn cầu là OpenAI và Anthropic. Thông qua sự hợp tác này, Estonia sẽ cung cấp miễn phí các công cụ học tập dựa trên AI cho 20.000 học sinh trong độ tuổi 16–17. Bên cạnh đó, 3.000 giáo viên cũng sẽ được tham gia các hội thảo đào tạo chuyên sâu để nắm vững cách ứng dụng AI trong giảng dạy.

Chính phủ Estonia cũng đã lên kế hoạch mở rộng sáng kiến này đến các trường dạy nghề và học sinh nhỏ tuổi hơn trong năm tiếp theo, với mục tiêu không chỉ trang bị kỹ năng công nghệ, mà còn giúp học sinh rèn luyện tư duy phản biện, hiểu đúng về AI và biết sử dụng công nghệ một cách có trách nhiệm.

Về lâu dài, “AI Leap” không chỉ nhằm tăng cường học tập cá nhân hóa và hiệu quả quản lý giáo dục, mà còn là bước đi chiến lược để Estonia tiếp tục giữ vững vị thế tiên phong trong kỷ nguyên giáo dục số.

Trung Quốc: Đưa giáo dục AI vào mọi cấp học, từ tiểu học đến trung học

Trong một động thái thể hiện rõ quyết tâm trở thành cường quốc về AI, Trung Quốc sẽ chính thức đưa AI vào chương trình học bắt buộc tại tất cả các trường tiểu học và trung học từ tháng 9/2025.

Theo kế hoạch, mỗi học sinh sẽ được học tối thiểu 8 giờ về AI mỗi năm học. Cách tiếp cận của Trung Quốc linh hoạt nhưng có hệ thống: AI có thể được giảng dạy như một môn học riêng biệt hoặc tích hợp vào các môn học hiện có.

Nội dung giảng dạy cũng được thiết kế theo từng độ tuổi, với các hoạt động mang tính trực quan, thực hành dành cho học sinh tiểu học; các ứng dụng thực tế ở cấp trung học cơ sở; và các chủ đề nâng cao dành cho học sinh trung học phổ thông.

Chiến lược này không chỉ nhằm giúp học sinh làm quen với công nghệ từ sớm, mà còn đặt nền móng cho lực lượng lao động trong tương lai có đủ năng lực cạnh tranh trong kỷ nguyên số.

Với cách tiếp cận toàn diện và quy mô quốc gia, Trung Quốc đang từng bước hiện thực hóa tham vọng trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về AI, không chỉ trong nghiên cứu và ứng dụng, mà còn trong lĩnh vực giáo dục.

Hoa Kỳ: Thúc đẩy giáo dục AI bắt buộc để giữ vững vị thế công nghệ

Trong nỗ lực tăng tốc đào tạo nhân lực công nghệ cao ngay từ bậc phổ thông, Hoa Kỳ đang đẩy mạnh việc tích hợp AI và khoa học máy tính vào chương trình học chính thức.

Hồi tháng 4/2025, Tổng thống Donald J. Trump đã ký Sắc lệnh Hành pháp mang tên “Thúc đẩy giáo dục AI cho thanh thiếu niên Hoa Kỳ”, mở đường cho làn sóng thay đổi lớn trong giáo dục công nghệ tại nước này.

Ngay sau đó, hơn 200 CEO hàng đầu, đại diện cho các tập đoàn công nghệ và công nghiệp lớn đã cùng ký một bức thư kêu gọi đưa các khóa học về AI và khoa học máy tính trở thành môn học bắt buộc trong chương trình trung học phổ thông trên toàn quốc. Chương trình sẽ chính thức bắt đầu từ tháng 9/2025.

Một trong những điểm nhấn của chiến lược nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong các giải pháp AI dành cho lớp học và tăng cường sự tham gia của học sinh. Ngoài ra, chính phủ liên bang cũng cam kết xây dựng các mối quan hệ đối tác công - tư bền vững, huy động nguồn lực từ doanh nghiệp để hỗ trợ đào tạo giáo viên, thiết kế chương trình học và phát triển chuẩn mực giảng dạy AI phù hợp từ bậc mẫu giáo đến lớp 12 (K-12).

Chính quyền liên bang cũng sẽ điều chỉnh phân bổ ngân sách, cải thiện phương pháp giảng dạy và thiết lập các tiêu chuẩn đánh giá cụ thể, nhằm tối ưu hóa việc tích hợp AI trong lớp học.

Mục tiêu tổng thể là chuẩn bị cho học sinh những kiến thức và kỹ năng nền tảng về AI ngay từ sớm, giúp Hoa Kỳ duy trì lợi thế cạnh tranh trong kỷ nguyên công nghệ toàn cầu.

Đáng chú ý, một báo cáo lưỡng đảng của Quốc hội Hoa Kỳ vào tháng 12/2024 đã cảnh báo rằng, các nhà giáo dục K-12 cần thêm nguồn lực để triển khai hiệu quả giáo dục AI.

Báo cáo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ các quy định về lao động và chống phân biệt đối xử, nhằm đảm bảo mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận công bằng với giáo dục AI.

UAE: Đưa AI trở thành môn học bắt buộc và đầu tư toàn diện vào đào tạo giáo viên

Tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong chuyển đổi số khu vực Trung Đông, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đã chính thức công bố vào tháng 5/2025 rằng AI sẽ trở thành môn học bắt buộc trong các trường công lập trên toàn quốc, bắt đầu từ tháng 9 năm nay.

Điểm nổi bật trong chiến lược của UAE là cách tiếp cận toàn diện, bài bản và phù hợp với từng lứa tuổi. Từ bậc mẫu giáo đến trung học, nội dung AI được thiết kế theo hướng phát triển dần, khởi đầu bằng những hoạt động khám phá trực quan, vui nhộn cho trẻ nhỏ, rồi mở rộng thành các mô phỏng thực tế và thảo luận đạo đức ở cấp cao hơn. Điều này giúp đảm bảo học sinh không chỉ hiểu về AI, mà còn biết cách ứng dụng và đánh giá công nghệ một cách có trách nhiệm.

Đáng chú ý, nội dung AI sẽ được tích hợp trực tiếp vào môn học hiện có là “Máy tính, Thiết kế sáng tạo và Đổi mới”, giúp các trường không cần thay đổi thời khóa biểu hay kéo dài thời lượng học. Điều này đảm bảo AI trở thành một phần tự nhiên trong hành trình học tập, thay vì là một gánh nặng mới cho cả học sinh lẫn nhà trường.

Để hỗ trợ giáo viên thực hiện chương trình mới một cách hiệu quả, Bộ Giáo dục UAE cũng cung cấp các tài liệu hướng dẫn chi tiết, mô hình giảng dạy mẫu và kế hoạch bài học có thể tùy biến theo từng lớp học cụ thể. Giáo viên được đào tạo bài bản để không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn định hình tư duy công nghệ cho thế hệ học sinh tương lai.

Với chiến lược này, UAE đặt mục tiêu không chỉ đào tạo học sinh biết về AI, mà còn xây dựng một đội ngũ giáo viên có năng lực, sẵn sàng dẫn dắt lớp học trong thời đại số, nơi công nghệ, sáng tạo và đạo đức công nghệ phải song hành.

Tóm lại, những nỗ lực ngày càng gia tăng trên toàn cầu trong việc đưa AI vào hệ thống giáo dục cho thấy thế giới đang đồng thuận về một điều: AI sẽ là yếu tố cốt lõi trong tương lai học tập và làm việc của thế hệ trẻ.

Dù mỗi quốc gia được đề cập có lộ trình và cách tiếp cận khác nhau, từ quy định bắt buộc đến triển khai thử nghiệm, từ giáo dục đại trà đến đào tạo có chọn lọc nhưng mục tiêu cuối cùng vẫn giống nhau, đó là trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng và tư duy để sống và làm việc trong một thế giới do AI dẫn dắt.

Sự khác biệt về thời điểm triển khai phản ánh mức độ sẵn sàng và ưu tiên công nghệ của từng quốc gia, nhưng đồng thời cũng cho thấy xu hướng rõ ràng là giáo dục AI không còn là một lựa chọn “nên làm”, mà là một chiến lược “phải làm”.

Trong bối cảnh đó, việc chia sẻ các mô hình thành công, bài học thực tiễn và công cụ hỗ trợ sẽ đóng vai trò then chốt để đảm bảo quá trình chuyển đổi này diễn ra một cách công bằng, hiệu quả và bền vững, không chỉ ở phạm vi quốc gia, mà trên toàn thế giới.