Những 'thước phim sử' để đời trên sân khấu kịch hát Nghệ An

Những “thước phim” về các nhân vật lịch sử như vị vua áo vải Mai Hắc Đế, cụ Phan Bội Châu, cụ Phan Đăng Lưu, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tổng Bí thư Lê Hồng Phong và Bí thư Thành uỷ Sài Gòn - Chợ lớn Nguyễn Thị Minh Khai từng được các thế hệ đạo diễn, diễn viên Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh Nghệ An xây dựng bằng tất cả niềm đam mê và sự tri ân. Những vở diễn này đã từng đạt được nhiều giải thưởng chuyên nghiệp cấp quốc gia, nhưng điều đọng lại lớn nhất đó chính là những ấn tượng khó phai trong lòng khán giả. Bởi thông qua các vở diễn, khán giả một lần nữa được rõ hơn về những đóng góp, sự hy sinh to lớn của các nhân vật lịch sử cho dân tộc Việt Nam qua các thời kỳ.

Năm 2000, vở “Sáng mãi niềm tin” (đạo diễn: NSND Lê Hùng; Tác giả: Lê Duy Hạnh; Chuyển thể: NSND Hồng Lựu; Âm nhạc: Hồ Hữu Thới) chính thức ra mắt công chúng, giúp người xem hiểu rõ về cuộc đời, sự nghiệp và quãng thời gian hoạt động cách mạng của các đồng chí Lê Hồng Phong và Nguyễn Thị Minh Khai. Điều đặc biệt là cũng trong năm đó, vở diễn đã đạt Huy chương Bạc tại Hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc, khẳng định vị thế của dân ca xứ Nghệ trong lòng công chúng và các đồng nghiệp trong cả nước. Tình yêu, lòng thủy chung son sắt, chí khí cách mạng kiên cường của 2 chiến sĩ cách mạng Lê Hồng Phong và Nguyễn Thị Minh Khai được tái hiện sinh động hấp dẫn qua những lớp kịch.

Vở diễn có những trích đoạn điểm nhấn tạo cảm xúc lớn đối với khán giả. Để ép nhà cách mạng Lê Hồng Phong, thực dân Pháp đưa vợ là Nguyễn Thị Minh Khai ra tra tấn hòng mong Lê Hồng Phong khai ra những bí mật hoạt động. Nhưng một lòng trung kiên với Đảng, Lê Hồng Phong chỉ im lặng và đành nhìn chúng tra tấn dã man vợ mình... Trích đoạn cũng đã diễn tả lại tình yêu nồng ấm giữa Lê Hồng Phong và Nguyễn Thị Minh Khai, qua đó gửi gắm thông điệp, muốn có hạnh phúc, phải đấu tranh và tình yêu của họ luôn gắn liền với cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do của đất nước.

Vở diễn “Sáng mãi niềm tin” đã tham gia rất nhiều liên hoan, hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc. Hằng năm, kỷ niệm ngày sinh của Tổng Bí thư Lê Hồng Phong, vở diễn được các nghệ sĩ trung tâm tổng duyệt lại như một lời tri ân người học trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.

Vở diễn cũng gây xúc động lớn đối với khán giả là vở “Đại tướng Võ Nguyên Giáp, vị tướng của lòng dân” của đạo diễn, NSND Lê Hùng. NSND Trần Minh Tuệ, người vào vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp, cho biết: ý tưởng xây dựng vở diễn này xuất phát từ tấm lòng yêu quý, là nén tâm nhang dâng lên Đại tướng. Đại tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ là con rể của Nghệ An, mà sinh thời ông rất mê dân ca xứ Nghệ. Vở diễn là một câu chuyện đầy xúc động về một con người có tầm ảnh hưởng lớn lao đối với quân đội, người có những quyết định lịch sử làm nên những chiến công hiển hách của quân, dân cả nước. Cuộc đời, thân thế, sự nghiệp “dĩ công vi thượng” của Đại tướng theo lời dạy của Bác Hồ kính yêu đã được cán bộ, diễn viên Đoàn Kịch hát Nghệ An khắc họa thành công và đầy xúc động.

Vở diễn còn khắc họa được những tình cảm rất đỗi dung dị mà cũng rất cao cả của Đại tướng. Trong đời tư, ông đã hy sinh tình nhà, chia tay người vợ trẻ, con thơ… đi theo ngọn lửa cách mạng đến ngày thắng lợi. Những chi tiết đắt này qua lời thoại và diễn xuất sinh động của thể loại kịch hát ví, giặm đã để lại trong lòng người xem những phút giây xúc động. Không ít khán giả đã khóc khi xem vở kịch hát này.

Còn rất nhiều vở diễn khắc hoạ hình tượng chiến sĩ cách mạng yêu nước kiên trung qua nhiều thời kỳ, như "Hừng Đông" của PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ - nguyên Uỷ viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương. “Hừng Đông” tái hiện lại cuộc đời, sự nghiệp của nhà cách mạng Phan Đăng Lưu (1902 - 1942) - người con của xã Hoa Thành, huyện Yên Thành. Vở diễn được Ban chỉ đạo nghệ thuật Trung tâm Bảo tồn và phát huy di sản dân ca xứ Nghệ dàn dựng công phu, hình thức thể hiện táo bạo, mới mẻ. Tác phẩm vừa mang tính ca kịch, vừa mang tính vũ kịch hiện đại lại sử dụng một số làn điệu âm nhạc dân gian, đặc biệt là những làn điệu dân ca ví, giặm. Việc phối hợp ánh sáng, hình ảnh màn hình led, âm thanh nhạc cụ hiện đại với diễn xuất của diễn viên, bối cảnh không gian văn hóa xứ Nghệ, Huế, Hải Phòng, Nam Bộ… đã được tái hiện một cách chân thực, sinh động, vừa giúp người xem cảm nhận được hơi thở của không khí lịch sử đất nước những năm đầu thế kỷ XX, vừa tạo ra những trường liên tưởng trong cảm thức của người xem với nhiều trường đoạn mang âm hưởng bi - hùng, phản ánh lịch sử đất nước những năm trước Cách mạng Tháng Tám với nhiều hi sinh mất mát nhưng chứa đựng ý nghĩa nhân văn, ý nghĩa tư tưởng sâu sắc.

Đó còn là vở “Nguyễn Xí” của đạo diễn Lê Hùng, khắc họa hình ảnh vị Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí. Trong cuộc đời làm quan phụng sự 4 triều vua Lê suốt 37 năm liên tục, từ 1460 - 1497 (Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông và Lê Thánh Tông), Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí không chỉ là một võ tướng tài ba mà còn là một danh thần kiệt xuất. Những lớp diễn hay được NSƯT Minh Thông hoá thân nhân vật Nguyễn Xí một cách xuất sắc; đó là hình ảnh vị Thái sư phải hy sinh tình cha con, giả mù để thể hiện lòng kiên trung, là tấm lòng cao cả của ông đối bà con dân làng nơi ông lui về ở ẩn…

Tất cả các vở diễn khắc họa hình ảnh của những nhân vật lịch sử được Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh Nghệ An chăm chút đầu tư và được các thế hệ diễn viên hoá thân bằng cả sự say mê tâm huyết, góp phần làm nên những giá trị lớn lao bền vững của sân khấu dân ca xứ Nghệ; như PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ từng chia sẻ: Sân khấu hoá những thước phim lịch sử chính là việc chúng ta đang nuôi dưỡng cho kịch hát dân ca Nghệ Tĩnh trường tồn, đồng thời góp phần giáo dục cho thế hệ trẻ về giá trị lịch sử thông qua việc tái hiện lại chân dung các vị anh hùng đất nước qua các thời kỳ.