Xây dựng Đảng

Những yêu cầu và kỳ vọng mới đối với đội ngũ cán bộ cấp chiến lược

TS. Nguyễn Văn Đáng • 12/10/2025 08:18

TS.Nguyễn Văn Đáng - Giảng viên Viện Lãnh đạo học và Hành chính công (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh)

TS.Nguyễn Văn Đáng
Giảng viên Viện Lãnh đạo học và Hành chính công (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh)

• 12/10/2025

Giới thiệu nhân sự tham gia Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV là một trong những nội dung trọng tâm tại Hội nghị lần thứ 13, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, diễn ra từ ngày 6 đến 8/10/2025. Thông báo Hội nghị 13 khẳng định công việc giới thiệu nhân sự Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Ủy ban Kiểm tra Trung ương khóa XIV là “đặc biệt hệ trọng”, “then chốt của then chốt”, là yếu tố “quyết định thành công của Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng và sự phát triển của đất nước trong giai đoạn tới”.

Dấu mốc cho giai đoạn phát triển mới

Theo Điều 9, Điều lệ Đảng cộng sản Việt Nam (2011), BCH Trung ương là thiết chế lãnh đạo cao nhất của Đảng trong khoảng thời gian giữa hai kỳ đại hội toàn quốc. Thành viên BCH Trung ương được xác định là đội ngũ cán bộ lãnh đạo cấp chiến lược. Cụ thể, đó là nhóm cán bộ do Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý, bao gồm: các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng; các đồng chí lãnh đạo từ cấp phó trở lên của các ban, bộ, ngành, đoàn thể ở Trung ương và cấp ủy của tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Để từng bước cải thiện chất lượng của đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, thời gian gần đây, Đảng đã ban hành nhiều văn bản thể chế, nêu rõ quan điểm và các yêu cầu, cụ thể hóa các phương diện và tiêu chí đánh giá vừa lựa chọn.

Trong đó, đáng chú ý nhất là Nghị quyết 26-NQ/TW/2018 về xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược; Quy định 214-QĐ/TW/2020 về khung tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện BCH trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư quản lý; Nghị quyết 28-NQ/TW/2022 về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị trong giai đoạn mới; và Quy định 365-QĐ/TW/2025 về tiêu chuẩn chức danh cán bộ thuộc diện BCH Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư quản lý, và khung tiêu chuẩn chức danh cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp.

Các Nghị quyết, Quy định của Đảng về công tác cán bộ phản ánh quan điểm, chủ trương, cũng như kỳ vọng của Đảng về Ban chấp hành Trung ương, gắn với mỗi giai đoạn phát triển của đất nước. Theo đó, BCH Trung ương phải là nơi có thể hội tụ những cá nhân “ưu tú, tinh anh” của đất nước, bao gồm những người có bản lĩnh chính trị vững vàng, gương mẫu về đạo đức và lối sống, ý thức và thái độ cống hiến, tinh thần “dám nghĩ, dám làm, dám đương đầu với khó khăn, thách thức, và dám chịu trách nhiệm”; “năng lực phải ngang tầm nhiệm vụ”, thể hiện qua chất lượng, hiệu quả từ những kết quả công việc cụ thể.

Tuy nhiên, trước tình hình mới và những yêu cầu mới, Đảng cũng đã thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, bất cập với đội ngũ cán bộ các cấp ở nước ta. Từ năm 2018, Nghị quyết số 26-NQ/TW đã nhận định: về tổng thể, “đội ngũ cán bộ đông nhưng chưa mạnh… thiếu những cán bộ lãnh đạo, quản lý giỏi… Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp chiến lược, thiếu gương mẫu, uy tín thấp, năng lực, phẩm chất chưa ngang tầm nhiệm vụ, quan liêu, xa dân, cá nhân chủ nghĩa, vướng vào tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm”.

Báo cáo chính trị trình đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII nhận định: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa".

Đại hội Đảng lần thứ XIV sẽ là dấu mốc cho giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Như thể hiện trong Quy định 365-QĐ/TW/2025, các mục tiêu phát triển trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đang khiến yêu cầu “xứng tầm cấp chiến lược” với ủy viên trung ương trở nên bức thiết hơn bao giờ hết.

Nâng tầm vóc cán bộ cấp chiến lược

Trước đây, chúng ta vẫn quen với nguyên tắc lựa chọn cán bộ lãnh đạo, quản lý phải đáp ứng yêu cầu “vừa hồng, vừa chuyên”, tức là nhấn mạnh hai nhóm phẩm chất chính trị và năng lực chuyên môn.

Từ khi thực hiện chính sách đổi mới, dưới sự tác động của các yếu tố kinh tế thị trường và tiến trình hội nhập quốc tế, thì những yêu cầu truyền thống nêu trên ngày càng bộc lộ nhiều bất cập, đặc biệt là phương diện đạo đức chính trị, công vụ cũng như năng lực quản trị của cán bộ chủ chốt các cấp.

Vì thế, các Nghị quyết, Quy định của Đảng về công tác cán bộ trong thời gian gần đây đều nhấn mạnh yêu cầu “xứng tầm nhiệm vụ”, đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới.

Quy định 365-QĐ/TW/2025 đề ra 06 nhóm yêu cầu với cán bộ các cấp nói chung, đặc biệt là cấp chiến lược: I) chính trị, tư tưởng; II) đạo đức, lối sống, và ý thức tổ chức kỷ luật; III) trình độ, năng lực; IV) uy tín và khả năng quy tụ, đoàn kết; V) kết quả công tác; VI) sức khỏe, độ tuổi và kinh nghiệm.

Theo đó, Đảng và nhân dân kỳ vọng nhân sự trung ương phải là những người mà quá trình làm việc đã bộc lộ những tố chất cá nhân ưu trội, sự hiểu biết sâu và rộng, tư duy sắc bén và chiến lược dài hạn, cũng như khả năng quy tụ sự ủng hộ cho tầm nhìn lãnh đạo của Đảng, khả năng gây dựng và duy trì sự hợp tác và đoàn kết vì mục tiêu chung, quan điểm chính sách tiến bộ và phù hợp với sự vận động của thực tiễn, năng lực quản trị thực thi tương xứng với vị thế, vai trò và các nhiệm vụ được giao.

Trong các bài phát biểu khai mạc và bế mạc Hội nghị 13 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII mới đây, hướng đến đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, Tổng Bí thư Tô Lâm trước hết đã nêu bật yêu cầu hàng đầu về ý thức chính trị với nhân sự trung ương trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Theo đó, mỗi cán bộ cấp chiến lược phải ý thức họ là những nhà lãnh đạo chính trị của đất nước, họ “phải đặt lợi ích của Đảng, của quốc gia, dân tộc lên trên hết, trước hết". Cũng có nghĩa, khi đã được bầu vào BCH trung ương, mỗi cá nhân sẽ gắn với trách nhiệm và bổn phận chính trị là trung thành tuyệt đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, phục vụ nhân dân, phụng sự dân tộc và đất nước.

Để làm rõ hơn các yêu cầu nêu trên, Tổng Bí thư Tô Lâm quán triệt quan điểm cần phải nghiêm khắc loại bỏ những cá nhân có biểu hiện lệch chuẩn, lợi dụng vị thế cán bộ lãnh đạo cấp cao để theo đuổi những lợi ích cá nhân vị kỷ, hoặc lợi ích nhóm thiển cận.

Sự gia tăng số lượng cán bộ các cấp có vi phạm đến mức phải xử lý kỷ luật, truy tố trong những năm gần đây gợi ra rằng những cán bộ thoái hóa, biến chất như vậy sẽ không chỉ là rào cản cho sự phát triển của đất nước mà còn có thể làm giảm lòng tin của nhân dân, đe dọa đến sự tồn vong của chế độ. Vì thế, theo Tổng Bí thư, chúng ta cần “tuyệt đối không để lọt người chạy chức, chạy quyền, cơ hội, bè phái vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng”.

Những trường hợp cán bộ cấp chiến lược có vi phạm đến mức phải xử lý nghiêm khắc trong thời gian gần đây cũng đang đặt ra nhu cầu bức thiết phải sớm chấm dứt hiện tượng cán bộ vừa được bổ nhiệm lại bị xử lý.

Để bảo đảm kỷ luật, kỷ cương của Đảng, trong phát biểu khai mạc Hội nghị Trung ương 13 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác nhân sự của Ủy ban Kiểm tra Trung ương. Theo đó, chúng ta “cần lựa chọn giới thiệu những đồng chí bản lĩnh, công tâm, am hiểu pháp luật, tinh thông nghiệp vụ, “trong sáng như gương, sắc bén như gươm”, thực sự là thanh bảo kiếm giữ gìn kỷ cương của Đảng.

Theo Tổng Bí thư, việc giới thiệu và lựa chọn nhân sự trung ương trong thời gian sắp tới phải căn cứ vào “phẩm chất-năng lực-uy tín-liêm chính-hiệu quả; dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích quốc gia-dân tộc; gần dân, trọng dân, vì dân... đặc biệt phải rất chú trọng yếu tố “Đức-Sức-Tài”.

Tinh thần này tiếp tục được khẳng định lại trong phát biểu bế mạc Hội nghị 13: nhân sự trung ương khóa XIV “phải bảo đảm phẩm chất - năng lực - uy tín - liêm chính - hiệu quả, kiên quyết không để lọt người chạy chức, chạy quyền, tham nhũng, tiêu cực, không có chí tiến thủ, dĩ hòa vi quý; đề cao nêu gương người đứng đầu, trọng dụng thực tài, bố trí đúng người, đúng việc, đúng lúc”.

Các tiêu chí nêu trên đặt ra yêu cầu tư duy và hành động duy lý hơn với công tác lựa chọn và giới thiệu cán bộ cấp chiến lược: phải “cân đối, hài hòa giữa tiêu chuẩn và cơ cấu; giữa kế thừa, ổn định và phát triển; giữa tính phổ biến và tính đặc thù; giữa chuyên môn đào tạo và sở trường, năng lực thực tiễn; giữa uy tín, kinh nghiệm công tác và chiều hướng phát triển”. Trong đó, “đặc biệt đề cao chất lượng, hiệu quả, sản phẩm công tác, sự cống hiến của cán bộ để làm cơ sở, thước đo trong lựa chọn”.

Kỳ vọng và niềm tin của nhân dân

Trong phát biểu khai mạc Hội nghị lần thứ 13, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh những kỳ vọng của nhân dân cũng như yêu cầu hành động quyết liệt để tạo ra sự thay đổi thiết thực trên thực tế: “Nhân dân đang nhìn chúng ta bằng niềm tin và kỳ vọng mới. Trách nhiệm của Trung ương là biến kỳ vọng thành hiện thực, “biến chủ trương thành dòng chảy trong cuộc sống”.

Hướng về tương lai, trong phát biểu bế mạc, Tổng Bí thư đã quán triệt tinh thần xuyên suốt Hội nghị Trung ương lần thứ 13 là “lấy kết quả làm thước đo, lấy nhân dân làm trung tâm, lấy kỷ cương làm nền tảng, lấy đổi mới sáng tạo làm động lực”.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, sự cải thiện về mức sống và niềm tin của nhân dân chính là thước đo cho sự đúng đắn và mức độ thành công của các chủ trương, cũng như năng lực lãnh đạo và cầm quyền của Đảng.

Nói cách khác, sự nghiệp lãnh đạo cách mạng và phát triển đất nước của Đảng chỉ thành công khi chất lượng cuộc sống của người dân được cải thiện tốt hơn, người dân cảm thấy hạnh phúc hơn. Cũng nhờ đó, niềm tin của nhân dân vào chế độ chính trị, vào vai trò lãnh đạo của Đảng, vào các chính sách của Nhà nước sẽ được củng cố, bồi đắp theo thời gian.

Cụ thể hơn, theo Tổng Bí thư, chúng ta phải tạo ra được những sự thay đổi tích cực, điển hình như “dịch vụ công tốt hơn, cơ hội việc làm và kinh doanh rộng hơn, chi phí thời gian và thủ tục ít hơn; xã hội yên bình hơn, người dân ấm no, hạnh phúc hơn”… “Chuyển từ “chăm lo” sang “chăm lo thiết thực” - an sinh, y tế, giáo dục phải đến đúng người, đúng nhu cầu, đúng thời điểm; nhà ở công nhân, dịch vụ công được nâng cấp, không để ai bị bỏ lại phía sau, phấn đấu để mỗi cá nhân, mỗi gia đình đều được chăm lo chu đáo cả về tinh thần và vật chất”.

Những phát biểu trên đây của Tổng Bí thư Tô Lâm không chỉ khẳng định quan điểm và chủ trương lãnh đạo của Đảng, mà còn đáp ứng đúng sự mong đợi, kỳ vọng của nhân dân cả nước.

Những quan điểm tiến bộ và đúng đắn nêu trên cũng đặt ra những yêu cầu mới về phẩm chất và năng lực của nhân sự trung ương trong vị thế và vai trò cán bộ lãnh đạo cấp chiến lược.

Theo đó, mỗi cá nhân cần chứng tỏ họ là những nhà lãnh đạo chuyên nghiệp, ý thức rõ trách nhiệm, bổn phận, cũng như sứ mệnh chính trị mà Đảng và nhân dân trao gửi. Cụ thể hơn, bên cạnh đáp ứng các yêu cầu về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, trình độ học vấn, năng lực chuyên môn, uy tín, và sức khỏe cá nhân, thành viên BCH trung ương cũng phải thường xuyên bồi đắp năng lực lãnh đạo và quản trị thực thi trên cơ sở bám sát thực tiễn, nắm bắt các xu hướng vận động của đời sống xã hội trong bối cảnh mới.

Thời gian gần đây, nhu cầu đổi mới tư duy và hoàn thiện các điều kiện thể chế ở nước ta theo hướng hiện đại, để chính quyền từng bước thay đổi vai trò - từ “quản lý” sang “quản trị”, “kiến tạo”, “phục vụ”, “phụng sự”, ngày càng trở nên bức thiết. Từ cuối năm 2024, cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và sắp xếp lại các đơn vị hành chính được thực hiện thần tốc, quyết liệt nhằm hướng đến mục tiêu cao nhất là xây dựng nền quản trị quốc gia hiện đại, với một hệ thống chính quyền gần dân, sát dân; nền hành chính phục vụ người dân, doanh nghiệp và phụng sự phát triển đất nước.

Để chính quyền thực sự vì dân thì không thể thiếu điều kiện then chốt là một đội ngũ cán bộ, công chức luôn ý thức về vị thế “công bộc” của mình.

Theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ những ngày đầu thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, công bộc tức là làm việc vì lợi ích của nhân dân, rộng ra cũng là vì sự phát triển của cộng đồng xã hội, của dân tộc và của đất nước. Hướng tới lực lượng công bộc hiện đại, đội ngũ cán bộ cấp chiến lược chính là lực lượng then chốt, giữ vai trò quyết định trong việc nêu gương, truyền cảm hứng và dẫn dắt tiến trình đổi mới.