Níu giữ đại ngàn

(Baonghean) - Ở huyện miền núi Con Cuông không chỉ có cây đa Cồn Chùa nổi tiếng trong cao trào Xô Viết Nghệ - Tĩnh, từng xuất hiện trong bài hát của nhạc sỹ Trần Vương, mà tại nhiều làng bản khác cũng có những cây đa hàng trăm năm tuổi. Những cây cổ thụ gắn bó với cuộc sống tâm linh của bà con dân bản và chứng kiến sự đổi thay của thời cuộc… Cây đa biểu tượng của đại ngàn, nét đẹp của bản làng miền núi.
Cây đa cổ thụ ở bản Cống (Cam Lâm - Con Cuông).  Ảnh: Hồ Phương
Cây đa cổ thụ ở bản Cống (Cam Lâm - Con Cuông). Ảnh: Hồ Phương
Bên tả ngạn dòng Lam, đoạn qua cầu treo Châu Khê, nối hai xã Châu Khê và Cam Lâm, có hai cây đa cổ thụ trăm năm bầu bạn bên nhau. Trong bản, không ai nhớ được tuổi cây, chỉ biết đã có từ lâu lắm. Những chiếc trụ rễ chằng chịt dây leo, phủ rêu xanh biếc. Trụ rễ vững chãi đỡ lấy thân cây trải bao cuộc nắng mưa. Cây đa cổ thụ phía ngoài đứng ngay cạnh dòng chảy cuồn cuộn của con sông Cả mỗi năm mấy lần trong đục. Dòng sông luôn thay tính đổi nết, còn cổ thụ vẫn đứng đó, điềm tĩnh trông ra dòng nước như một chứng nhân cho những vui buồn của trời đất.
Cây đa phía trong ngoảnh mặt vào bản Cống chứng kiến mọi đổi thay của thời cuộc, đã trải mấy kiếp người. Bên cạnh cây đa là đài liệt sỹ ghi công những anh hùng đã hy sinh vì bình yên của đất nước. Thầm khen người đã chọn nơi ghi công tiền nhân cạnh cây đa cổ thụ này. Chuyện kể lại, ngày trước, dưới gốc mỗi cây đa đều có một ngôi đền. Cây đa phía ngoài đứng cạnh mép sông thờ Đức Ông, còn cây đa phía trong thờ Đức Bà. Chẳng ai còn nhớ lai lịch của hai vị, chỉ biết rằng đó là những người có công khai bản lập mường, giúp dân đánh thắng thủy thần, nhờ đó dân bản bình yên, an cư lạc nghiệp. Về sau, dân nhớ ơn sâu mà lập đền thờ. Ngày nay cả hai ngôi đền đều không còn nữa, tất cả chỉ còn sống trong câu chuyện kể, ký ức của người già.
Ngay cạnh Quốc lộ 7, đoạn qua bản Chằn Nằn (Chi Khê - Con Cuông), có cây đa cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Cây đa trong khuôn viên trường tiểu học của bản ngoảnh mặt ra những thửa ruộng bậc thang hai mùa lúa. Ông Lộc Văn Túc, cán bộ lão thành cách mạng từng giữ chức Tổ trưởng Tổ chính quyền ở xã Châu Khê trước đây, kể lại: “Từ năm 1950, khi còn đi theo mang túi cho ông trùm Lợi Tổ trưởng Tổ chính quyền của bản Chằn Nằn, đã thấy cây đa đứng đó. Dân bản vẫn mang súng săn đi bắn chim, sóc về ăn quả đa chín. Ngày nay, chính quyền thôn bản đã đưa cây cổ thụ cao và đẹp hiếm có tại địa phương này vào diện bảo vệ, cấm xâm hại. Đối với dân bản Chằn Nằn, đó là một cây thiêng, một báu vật của thôn bản”.
Theo nhà văn Sầm Nga Di (Mường Nọc - Quế Phong) thì trong đời sống tâm linh xưa nay của người vùng cao, những cây cổ thụ có vai trò quan trọng đặc biệt. Mỗi bản đều có cây cổ thụ, không hẳn là cây đa nhưng là cây lớn nhất vùng. Cái cây có vai trò như cột mốc cho ranh giới các bản làng với nhau. Dưới gốc cổ thụ đều có một am thờ nhỏ gọi là "nghé". Giêng hai hàng năm, cả bản đến thắp hương thờ cúng thổ địa. Chốn thờ chung của vài ba bản trong vùng gọi là "xớn". Vào dịp thờ cúng ở "xớn", các bản phải góp gà lợn, gạo thờ chung. Nơi thờ chung của mường là đền.
Tuy nhiên, có một số nơi cổ thụ đã bị tàn phá với những lý do khác nhau. Có người sợ cây đổ, gây ảnh hưởng đến nhà cửa và sự an toàn của con người, có người hám lợi chặt cây đem bán… Gần đây, chính quyền các địa phương đã có chủ trương bảo vệ những cây cổ thụ của bản, được quy định trong hương ước hẳn hoi. Có chính quyền vào cuộc, mong sao những cây cổ thụ còn lại sẽ được bảo vệ, như cách để níu giữ đại ngàn, giữ được hồn cốt, bản sắc cho dân bản vùng cao. 
Hữu Vi

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.