'Nợ nước non': Vở diễn xúc động, ý nghĩa về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Vở diễn là sự kết hợp giữa nghệ thuật sân khấu cải lương và một số loại hình nghệ thuật truyền thống khác như dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, ca Huế, bài chòi khu 5 và dân ca Nam Bộ, khắc họa hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh thời ấu thơ đến lúc Người lên tàu sang Pháp.

Một phân cảnh trong "Nợ nước non".

Với thời lượng 120 phút, êkíp chọn lọc những lát cắt tiêu biểu trong 20 năm đầu cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh. Giữa mùa sen tháng 5 tại Hoàng Trù quê mẹ, cậu bé Nguyễn Sinh Cung chào đời trong vòng tay hạnh phúc của ông bà ngoại và cha mẹ. Sau nhiều biến động, năm 1901, mẹ Nguyễn Sinh Cung - bà Hoàng Thị Loan - qua đời ở Huế, khi chồng và con trai đầu đi công vụ ở xứ Thanh. Nguyễn Sinh Nhuận - em trai Nguyễn Sinh Cung - cũng mất không lâu sau đó vì đói khát, ốm đau.

Phân cảnh Nguyễn Tất Thành (áo dài trắng) tại trụ sở Liên Thành Thương Quán ở Sài Gòn.

Bước ngoặt tác động mạnh đến tư tưởng của Nguyễn Tất Thành là khi người cha - ông Nguyễn Sinh Sắc, tri huyện Bình Khê, Bình Định - bị triệu hồi về Huế chịu án phạt vì bênh vực dân nghèo, khích lệ tinh thần yêu nước... Khi cha và anh trai về Huế, Nguyễn Tất Thành được bạn cũ của cha giới thiệu đến dạy học ở Trường Dục Thanh.

Sau đó, Nguyễn Tất Thành lên đường vào Sài Gòn, đến trụ sở Liên Thành Thương Quán. Đây là tổ chức kinh doanh do các sĩ phu yêu nước ở Bình Thuận sáng lập năm 1906 để hưởng ứng phong trào Duy Tân do Phan Châu Trinh, Trần Quý Cáp và Huỳnh Thúc Kháng khởi xướng. Tại đây, Nguyễn Tất Thành tìm kiếm cơ hội lên tàu sang Pháp, tìm đường cứu nước.

Vở diễn dựa trên những lát cắt lịch sử, khắc họa tuổi thơ, quá trình phát triển tư tưởng và khát vọng của Người. Trong quá trình công chiếu, "Nợ nước non" đã lấy nhiều nước mắt khán giả, không chỉ ở những điểm nhấn tiêu biểu như trường đoạn Nguyễn Tất Thành chia tay cô Lê Thị Huệ ra đi tìm đường cứu nước, mà còn gây hứng thú cho người xem bởi đây là tác phẩm không chỉ có loại hình cải lương mà còn lồng ghép dân ca Nghệ Tĩnh với những lớp diễn rất đặc sắc.

Ở cảnh bà Hoàng Thị Loan đau ốm, yêu cầu Nguyễn Sinh Cung hát ru con út đang khóc, bài "Hò ru con" được lồng ghép: "À ơi, ru em em théc cho muồi. Để mẹ đi chợ mua vôi ăn trầu"... Khi bà Loan qua đời, trời đổ mưa gió, một bên là Nguyễn Sinh Cung gọi mẹ, một bên em bé Nguyễn Sinh Nhuận khóc ngặt, giai điệu dân ca Huế vang lên khiến nhiều khán giả xúc động.

PGS. TS Nguyễn Thế Kỷ trả lời báo chí trong buổi họp báo trước ngày công chiếu vở diễn.

“Nợ nước non” là vở diễn kể về cuộc đời lúc sinh thời của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhưng đã tạo ra được những nét riêng, không gây nhàm chán bởi những trường đoạn xuất sắc mà các vở diễn, thước phim khác đã có được. “Nợ nước non” cũng chuyển tải những lát cắt tiêu biểu chứ không phải là tác phẩm kể về cuộc hành trình. Tác giả, biên kịch Nguyễn Thế Kỷ trong một lần trả lời phỏng vấn báo chí cho biết: Ông không làm công việc chép sử mà chỉ thể hiện những lát cắt và dấu mốc từ khi thơ bé của cậu bé Nguyễn Sinh Cung cho đến lúc chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước.

Nhiều nhà phê bình đã nhận xét sau đêm công chiếu: "Đạo diễn đã chắt lọc, lựa chọn những bài có thể kết hợp hai loại hình, hòa quyện vào nhau. Khi nghệ sĩ đang hát ví giặm, chuyển qua vọng cổ, vẫn rất nhuần nhuyễn. Một vở diễn về Chủ tịch Hồ Chí Minh đầy chất thơ, trang trọng, thành kính".

Nợ nước non là phần đầu tiên trong dự án sân khấu Nước non vạn dặm về hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh do Nhà hát Cải lương Việt Nam thực hiện. Hai phần sau dự kiến ra mắt vào năm 2023 và 2024, tập trung vào hành trình Nguyễn Tất Thành hoạt động ở nước ngoài rồi về nước làm cách mạng.