Nỗi lo tôm giống

(Baonghean) - Đến thời điểm này, những người nuôi tôm cơ bản thu hoạch xong tôm vụ 1, đang tiến hành thả tôm vụ 2. Theo đánh giá của Chi cục Nuôi trồng thủy sản: sản lượng tôm vụ 1 đạt 3.200 tấn trên diện tích nuôi 1.320 ha. Thời tiết thuận lợi nên tôm ít bị dịch bệnh, nhưng sản lượng thấp thua với năm 2013 do giống kém chất lượng.

Kiểm tra tôm giống tại Trung tâm giống nuôi trồng thủy sản.

Tại vùng nuôi tôm an toàn sinh học ở xã Quỳnh Thanh, huyện Quỳnh Lưu, ông Trần Mạnh Cường đang làm vệ sinh chuẩn bị cho thả tôm vụ 2, chia sẻ: vụ 1 coi như huề vốn. Năm nay gia đình thả 4 ao, trong đó, có 2 ao giống của Công ty Thông Thuận, 1 ao giống của Công ty Việt Úc, 1 ao giống của Công ty Nam miền Trung. 2 ao thả giống của Công ty Việt Úc, Miền Trung lãi 100 triệu đồng. Riêng 2 ao giống Thông Thuận, 1 ao lỗ 50 triệu đồng, 1 ao huề vốn. Và ông cũng “tự hào” là người nuôi duy nhất có được 1 ao huề vốn trong tổng số gần 100ha thả giống của Công ty Thông Thuận trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu. Năm 2013, với diện tích đó, vụ 1 ông lãi 300 triệu đồng. Ông Cường cho biết, không chỉ ở Quỳnh Thanh mà ở Quỳnh Bảng, nơi có diện tích nuôi tôm hơn 40ha, với 28 hộ nuôi, 90% diện tích ở đây thả giống tôm của Công ty Thông Thuận 100% đều lỗ vốn. Đó là: Ông Nguyễn Văn Hạnh ở xóm Mai Giang 1, có 8 ao, 7 ao thả giống của Công ty Thông Thuận, 1 ao thả giống của Công ty Việt Úc. 7 ao thả giống của Công ty Thông Thuận mỗi ao lỗ từ 40 – 70 triệu đồng, ông Hoàng Xuân Kính 4 ao thả giống của Công ty Thông Thuận mỗi ao lỗ 50 triệu đồng,…

Đem thông tin này chia sẻ với kỹ sư Nguyễn Như Sỹ - tư vấn GAP của Dự án CRSD, phụ trách vùng nuôi của Quỳnh Thanh - Quỳnh Bảng. Anh xác nhận thông tin đó là chính xác. Để có cái nhìn toàn diện hơn, anh cung cấp cho tôi thêm tình hình nuôi trong vùng anh quản lý. Vùng nuôi tôm an toàn sinh học của Quỳnh Thanh có 48 ao thả giống: 15 ao thả giống của Công ty Thông Thuận, 16 ao thả giống của Công ty Nam Miền Trung, 8 ao thả giống của UP, 7 ao thả giống CP, 2 ao của Công ty Việt Úc. 15 ao giống của Công ty Thông Thuận có 1 ao hòa vốn còn lại lỗ, 16 ao thả giống của Công ty Nam miền Trung có 8 ao lãi, 5 ao hòa vốn, 3 ao tôm bị dịch phải bỏ,… Còn các ao thả giống khác chưa thu hoạch, nhưng phát triển bình thường. Qua sổ sách theo dõi của anh Sỹ, giống tôm của Công ty Thông Thuận 35 ngày đầu phát triển bình thường, nhưng từ 40 ngày trở đi, tôm không phát triển. Thông thường, tôm 55 ngày tuổi mới chỉ đạt 120 con/kg có thể cho thu hoạch, nhưng tôm giống của Công ty Thông Thuận 55 ngày tuổi mới chỉ đạt từ 180 - 250 con/kg. Tôm ăn khỏe, nhưng không lớn, càng cho ăn, càng lỗ, khiến người nuôi chán nản, bỏ không đầu tư hoặc bán tống, bán tháo dẫn đến lỗ. Chỉ tính 1ha, người nuôi lỗ 80 triệu đồng thì vụ tôm năm nay, bà con nuôi tôm trên địa bàn tỉnh đã mất 8 tỷ đồng. Theo anh Sỹ, nguyên nhân tôm không lớn là do giống. Cũng một vài nghi vấn được đặt ra là do nguồn gốc tôm bố mẹ, hoặc tôm giống được xử lý trong môi trường hóa chất,… Đề nghị cơ quan chức năng vào cuộc để có kết luận rõ ràng nguyên nhân để từ đó có giải pháp tránh thiệt hại cho người nuôi ở các mùa vụ tới.

Nghệ An là địa phương có phong trào nuôi tôm phát triển nhanh. Trước đây, con tôm sú với bao khó khăn, vất vả nhưng nhờ các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, các trại giống trên địa bàn đã cho sinh sản thành công tôm giống. Từ chỗ lệ thuộc 100% giống tôm của các địa phương khác, chỉ trong thời gian ngắn, các trại giống của tỉnh đã làm chủ kỹ thuật để sản xuất tôm sú giống. Nghệ An nhanh chóng trở thành một trung tâm có uy tín cung cấp giống cho khu vực miền Trung, miền Bắc với gần 60 trại sản xuất tôm giống.

Nay, đến thời con tôm thẻ lên ngôi, ngành Thủy sản chưa chủ động sản xuất được giống nên phụ thuộc hoàn toàn vào các công ty, đơn vị sản xuất giống ở các địa phương khác, không kiểm soát được nguồn gốc giống đã dẫn đến thiệt hại cho người nuôi tôm. Một câu hỏi đặt ra, trong điều kiện tự nhiên như ở Nghệ An, có sản xuất được giống tôm thẻ chân trắng hay không? Để tìm ra lời giải đáp cho câu hỏi này, chúng tôi đã tìm gặp người được mệnh danh là “Vua tôm” ở đất Hoàng Mai - Anh Nguyễn Hồng Cương người đang sở hữu hàng chục ha ao nuôi và vài cơ sở sản xuất giống. Vụ 1 năm nay anh đã thu hoạch được 120 tấn tôm thịt. Qua trao đổi được biết, từ năm 2003, khi nghe thông tin thế giới họ nuôi tôm thẻ chân trắng năng suất gấp hàng chục lần tôm sú, được sự tiếp sức của 1 dự án, anh mời chuyên gia người Đài Loan về cho sinh sản thành công tôm thẻ chân trắng. Hồi đó, Bộ Thủy sản đang cấm tôm nuôi thẻ chân trắng, cho rằng đó là vật ngoại lai, mang lại nguy cơ về môi trường như ốc bươu vàng, chuột hải ly nên không có đầu ra. Dự án “đứt gánh” giữa chừng. Sau đó,. Khi được Bộ cho phép nuôi trở lại, cơ ngơi công ty phải thuê và để ương gièo giống tôm thẻ chân trắng cần rất nhiều vốn. Nếu được hỗ trợ từ phía ngân hàng, cùng với cơ chế, chính sách của tỉnh cho vay từ 5 - 7 tỷ đồng, anh sẽ tổ chức cho sinh sản tôm thẻ chân trắng.

Nơi thứ hai mà chúng tôi đến là Công ty Cổ phần giống nuôi trồng thủy sản, từ năm 2010 - 2012, thực hiện dự án sinh sản giống tôm thẻ chân trắng với kinh phí hơn 1 tỷ đồng từ nguồn của bộ và tỉnh. Công ty đã cử người đi học tập ở các cơ sở sản xuất giống tôm thẻ trong nước, với hơn 100 cặp tôm bố mẹ, đã cho sinh sản và ương nuôi thành công hàng chục vạn tôm pots. Theo kỹ sư Nguyễn Ngọc Dương - Phó Giám đốc công ty, tuy sinh sản được nhưng tỷ lệ ương nuôi thành tôm giống còn thấp, chỉ đạt 15-20%. Trong lúc đó, tại Bình Thuận là 60%. Cần phải được nghiên cứu môi trường, quy trình để cho tỷ lệ đạt cao hơn. Kỹ sư Dương cũng khẳng định, tại Nghệ An điều kiện kỹ thuật như hiện nay là sản xuất được tôm thẻ chân trắng. Như vậy, cả hai nơi chúng tôi tìm đến đều khẳng định là sản xuất được giống tôm thẻ chân trắng, nhưng vì một số khó khăn như thiếu vốn nên triển khai cầm chừng.

Hiện nay, con tôm đang được lựa chọn là mũi nhọn của kinh tế nông nghiệp, nhu cầu về con giống là rất lớn. Với diện tích nuôi như hiện nay, mỗi ha thả một triệu con giống, mỗi vụ cần 1,4 - 1,6 tỷ con giống. Nuôi một năm 2 vụ cần đến trên 3 tỷ con giống. Nhu cầu rất lớn, nguồn cung hoàn toàn phụ thuộc vào bên ngoài, nên dẫn đến nhiều hệ lụy, điển hình là tôm không lớn như vụ 1 vừa qua. Để có thể sản xuất tiến tới tự túc được giống tôm, thiết nghĩ ngành Nông nghiệp phải vào cuộc một cách tích cực; đồng thời, có cơ chế, chính sách về vay vốn, hỗ trợ doanh nghiệp lúc rủi ro... Chọn những trại đủ năng lực kỹ thuật có mặt bằng phù hợp để hỗ trợ nâng cấp cơ sở vật chất, hỗ trợ đào tạo kỹ thuật, cho vay vốn để sản xuất tôm giống.

Một tin vui, Công ty Việt Úc đang hoàn tất thủ tục để xây dựng cơ sở sản xuất giống tôm trên địa bàn, hy vọng cơ sở này sẽ làm hạt nhân cho các trại giống của ta tiếp cận nhanh, hoàn thiện kỹ thuật để sản xuất tôm thẻ chân trắng. Với quyết tâm của ngành, sự hỗ trợ tích cực của chính quyền các cấp, hy vọng hàng năm, đến vụ nuôi tôm người nông dân không còn nỗi lo thiếu giống.

Anh Tuấn