Nông dân miền Tây Nghệ An tạo màu hữu cơ phục vụ sản xuất xanh

Sử dụng màu nhuộm hữu cơ

Ông Nguyễn Mạnh Hà – Phó Chủ tịch UBND xã Yên Khê, huyện miền núi Con Cuông, cho biết, nghề đan lát mây tre và dệt thổ cẩm của bản Nưa nói riêng và xã Yên Khê cũng như người dân Con Cuông nói chung đã được duy trì hàng trăm năm nay. Theo đó, Yên Khê có hàng chục hộ gia đình duy trì và có nguồn thu nhập ổn định từ nghề thủ công mỹ nghệ.

Bà Vi Thị Hồng ở bản Nưa là người thành thạo các kỹ thuật dệt thổ cẩm, đan lát thủ công đồ mây tre mà, cũng là bậc thầy trong sử dụng cây lá để pha chế, tạo màu hữu cơ cho các sản phẩm.

Nhờ những bí quyết đó, bà Hồng không chỉ tạo cho mình một nghề ngày càng có thu nhập cao, mà còn được mời giảng dạy truyền nghề cho nhiều học viên là con em ở xã Yên Khê (Con Cuông) cũng như ở nhiều huyện, xã khác.

Bà Hồng năm nay đã hơn 70 tuổi, bà cho biết, từ nhỏ đã lớn lên ở Yên khê, gắn bó với núi rừng, học theo các bà các mẹ sử dụng cây lá quanh vườn nhà, cây lấy ở rừng để nhuộm màu cho sợi vải và nan mây, tre.

Khu vườn của gia đình bà Hồng nay sum suê cây trái tốt tươi, vừa trồng rau, vừa cung cấp những nguyên liệu để bà tạo màu hữu cơ cho các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của mình. Bà Hồng cho hay, các loài cây mà phụ nữ Thái bao đời nay đã và đang sử dụng để tạo ra màu nhuộm cho các sản phẩm mây, tre cũng như vải, khăn, áo, váy truyền thống hầu hết cũng là cây thực phẩm, là rau xanh trong các bữa ăn hàng ngày của đồng bào Yên khê.

Chẳng hạn, cây lá cẩm dùng để tạo các tông màu tím, màu đỏ cho xôi, cây nghệ (củ nghệ ) dùng để tạo màu vàng cho xôi... giúp sợi vải, sợi mây tre đảm bảo bền màu theo thời gian đòi hỏi kinh nghiệm và sự kiên nhẫn.

Để tạo được màu tím và hồng từ lá cây cẩm thì phải tùy theo số lượng nguyên liệu cần nhuộm. Nếu muốn màu tím đậm thì phải tăng lượng nước lá cẩm và tăng thời gian cũng như số lần nấu và phơi nguyên liệu. Muốn tạo màu tím hồng lại phải kết hơp hai loại lá cẩm với nhau theo một tỷ lệ nhất định.

Cùng ở bản Nưa, chị Lô Thị Hoa là “khách hàng” thường xuyên mua sản phẩm thủ công của bà Vi Thị Hồng để trưng bày, bán tại homestay của mình. Chị Hoa là chủ một cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch ở bản Nưa. Chị cho biết, những đoàn khách quốc tế khi đến với bản Nưa, với Yên Khê cũng như các xã khác của huyện Con Cuông đều rất ưa chuộng những sản phẩm thủ công mỹ nghệ của người dân do những sản phẩm này lành tính, có nguồn gốc tự nhiên và có lợi cho sức khoẻ con người, thân thiện với môi trường.

Bản Nưa hiện nay có 4 homestay phục vụ khách du lịch. Trong đó, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, các món ăn truyền thống sử dụng màu thiên nhiên luôn đóng vai trò chủ đạo, mang lại nguồn thu chính cho các cơ sở này. “Điều đó góp phần giúp xã Yên Khê mỗi năm thu hút hơn 11.000 lượt khách, mang lại doanh thu 5 – 6 tỷ đồng/năm”, ông Nguyễn Mạnh Hà - Phó Chủ tịch UBND xã Yên Khê cho biết.

Bắt nhịp định hướng phát triển

Trên địa bàn các huyện miền Tây Nghệ An hiện nay có nhiều bản làng phát triển nghề thủ công mỹ nghệ ngày càng hiệu quả.; như bản Nưa, xã Yên Khê; bản Diềm, xã Châu Khê (Con Cuông); bản Tam Bông, xã Tam Quang (Tương Dương); bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến (Quỳ Châu); bản Mường Lống 1, xã Mường Lống (Kỳ Sơn)…

Không chỉ tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân địa phương, nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống của đồng bào các dân tộc miền Tây Nghệ An còn tạo sự liên kết trong sản xuất nông nghiệp và kinh doanh các ngành dịch vụ du lịch, ẩm thực, mở ra hướng phát triển kinh tế mới, bắt kịp với xu hướng vận hành của thị trường.

Điểm đặc biệt làm nên giá trị của những nghề này không chỉ ở sự tỉ mỉ, dày công của người thợ, mà còn nằm ở nguyên liệu sản xuất nên các sản phẩm đều có nguồn gốc thiên nhiên, an toàn cho người sử dụng và không tác động xấu đến môi trường tự nhiên, cũng như môi trường sinh sống của con người.

Ở xã Tam Quang, ông Quang Văn Mão – Phó Chủ tịch UBND xã cho biết, với lợi thế về tre mét, các loài cây dược liệu, nhiều hộ gia đình đã trở nên khấm khá nhờ phát triển nghề thủ công mỹ nghệ, như hộ ông Kha Văn Thương, ông Trần Duy Thành, ông Quang Mạnh Tuân ở bản Quang Phúc… Hiện nay, ở xã Tam Quang cũng đã thành lập Hợp tác xã về sản xuất thủ công mỹ nghệ từ mây tre đan, ứng dụng màu thiên nhiên với số lượng hàng chục hộ gia đình tham gia, liên kết sản xuất.

Đây cũng là hướng phát triển kinh tế cho Nghệ An mà Nghị quyết 39/NQ-TW của Bộ Chính trị đã chỉ ra, minh chứng cho sự đúng đúng đắn của Nghị quyết 39/NQ-TW về phát triển xanh, phát triển bền vững gắn bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, đó là nghề thủ công mỹ nghệ; bao gồm dệt, thêu thổ cẩm và mây tre đan.

“

Tại Chương trình hành động (thực hiện Nghị quyết 39/NQ-TW) của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Nghệ An đã nêu rõ: “Phát triển bền vững vùng miền Tây trên cơ sở phát huy cao nhất các tiềm năng lợi thế, nhất là lợi thế về kinh tế rừng, kinh tế dưới tán rừng, kinh tế cửa khẩu, tài nguyên lịch sử, văn hoá; tăng khả năng chống chịu trong phòng chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu và kết nối hữu cơ với các vùng khác trong tỉnh; gắn phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường sinh thái; bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc”.