Nữ giáo viên tài năng và niềm hạnh phúc vì được làm nghề giáo

Nhân dịp này, chị Nguyễn Minh Hồng đã chia sẻ với Báo và phát thanh, truyền hình Nghệ An về hành trình đến với nghề giáo và những câu chuyện ý nghĩa về những ngày “bảng đen phấn trắng”.

Người bạn đồng hành với học trò

P.V: Mỗi độ tháng 11 về, cảm xúc của chị như thế nào khi nhìn lại hành trình gần 30 năm gắn bó với nghề dạy học? Điều gì đã khiến chị lựa chọn gắn bó với môn Ngữ văn - một môn học đòi hỏi nhiều tâm huyết?

Cô giáo Nguyễn Minh Hồng: Tháng 11 hàng năm là dịp toàn xã hội tôn vinh sứ mệnh và vai trò của người thầy. Nhìn lại hành trình hơn 28 năm đứng trên bục giảng, tôi thêm vững tin với sự lựa chọn của mình, bởi với nghề giáo, tôi có cơ hội gắn bó với thế hệ trẻ, được phát huy năng lực, sở trường và hoàn thiện bản thân mỗi ngày.

Trong sự lựa chọn ấy, Ngữ văn là môn học phù hợp nhất, bởi tôi đã gắn bó với môn học này từ lúc còn là học sinh của Trường THPT chuyên Phan Bội Châu. Được thầy cô khích lệ, bồi đắp, đến lượt mình, tôi mong muốn có thể truyền niềm yêu thích môn Văn cho các thế hệ học trò.

P.V: Tôi đã phỏng vấn rất nhiều học sinh giỏi môn Ngữ văn, có những em từng đạt giải Nhất, thủ khoa ở các kỳ thi học sinh giỏi tỉnh và quốc gia. Điều tôi hơi băn khoăn, dù là học sinh giỏi nhưng các em đọc sách không nhiều. Hay nói cách khác, cách tiếp nhận và đến với văn học của các em ngày nay khác chúng ta ngày trước. Chị có đồng tình với ý kiến đó không? Và trong hoàn cảnh mới, giáo viên phải làm thế nào để vẫn truyền được tình yêu môn Ngữ văn với học trò, chuyển từ dạy “kiến thức” sang phát triển “năng lực và phẩm chất”?

Cô giáo Nguyễn Minh Hồng: Thực ra, trong thời đại công nghệ số, các phương tiện nghe nhìn và các hình thức giải trí rất phát triển, áp lực học tập, thi cử cũng khá lớn. Chắc chắn điều đó sẽ khiến cho Gen Z, Gen Alpha có cách tiếp cận sách, đọc sách khác với chúng ta ngày trước. Trong đó, có nhiều học sinh, kể cả học sinh giỏi ít đọc sách hơn, hoặc đọc sách theo lối thực dụng, chỉ thực hiện cho một mục đích ngắn hạn trong một thời điểm nhất định. Cách tiếp nhận và đến với văn học vì thế cũng khác với trước đây.

Tuy nhiên, tôi tin rằng, vẫn còn rất nhiều bạn trẻ yêu sách, hiểu giá trị của sách, mong muốn lan tỏa niềm đam mê sách tới tất cả mọi người. Thực tế tôi thấy, các bạn trẻ ngày nay đọc và lan tỏa niềm đam mê theo những cách thức khác nhau, năng động, tích cực và khá hiệu quả. Chẳng hạn như hình thức sinh hoạt câu lạc bộ, review sách, quảng bá, chia sẻ những cuốn sách hay, tổ chức các cuộc thi viết, tận dụng công nghệ số để kết nối cộng đồng yêu sách ở khắp mọi nơi…

Đó là tín hiệu tích cực để chúng ta hy vọng, dù ở thời đại nào, sách sẽ luôn giữ một vị trí không thể thay thế. Và cùng với sách, tình yêu văn học chắc chắn cũng sẽ được giữ gìn và phát triển.

Về phía các giáo viên, bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay đặt ra rất nhiều yêu cầu mới, trong đó có yêu cầu cốt lõi là chuyển từ dạy kiến thức sang phát triển năng lực và phẩm chất. Yêu cầu này không hề dễ dàng đối với tất cả các bộ môn, đặc biệt là Ngữ văn, môn học có nhiều yếu tố đặc thù.
Theo tôi, đây là vấn đề thuộc về phương pháp, bởi dù cho ở thời đại nào thì kiến thức, năng lực và phẩm chất vẫn luôn là những mục tiêu chúng ta hướng đến. Chú trọng phát triển năng lực, hướng dẫn học sinh cách tiếp cận, chiếm lĩnh kiến thức và tự hoàn thiện phẩm chất sẽ là cách thức giáo dục hiệu quả nhất. Bằng con đường đó, chúng ta sẽ giúp học trò tự chủ, tích cực trong học tập, nuôi dưỡng ngọn lửa đam mê văn học không bao giờ tắt.

P.V: Tôi rất ấn tượng với thành tích nhiều năm liền lớp chị chủ nhiệm đạt danh hiệu xuất sắc. Theo chị, vai trò của giáo viên chủ nhiệm khác với các giáo viên khác như thế nào. Đâu là bí quyết để gắn kết học trò?

Cô giáo Nguyễn Minh Hồng: Làm giáo viên chủ nhiệm là một trải nghiệm tuyệt vời trong nghề giáo, bởi sẽ có nhiều cơ hội hơn để gắn bó với học sinh. Giáo viên chủ nhiệm vừa đảm đương vai trò của một giáo viên môn học, vừa là người quản lý, định hướng, dẫn dắt một tập thể lớp trong suốt các chặng đường phổ thông, như một người thuyền trưởng. Bởi thế, đây là cơ hội, niềm vui, đồng thời cũng là một trách nhiệm, gắn với những áp lực không hề nhỏ. Để hoàn thành nhiệm vụ đó, gắn kết học trò vẫn là bí quyết quan trọng nhất.

“

Muốn gắn kết học sinh, điều cốt yếu cần làm là xây dựng một tập thể đoàn kết, tự chủ, thống nhất vì mục tiêu chung. Ở đó, các em sẽ nhận thấy mình là một mảnh ghép không thể thiếu của lớp, trở thành những chủ thể tích cực trong xây dựng tập thể và gắn kết lẫn nhau. Trên hành trình của các em ở trường THPT, giáo viên chủ nhiệm sẽ là người dẫn đường, cũng là bạn đồng hành, hỗ trợ và điều chỉnh, điều hướng khi cần thiết.

Cô giáo Nguyễn Minh Hồng

P.V: Lâu nay chúng ta vẫn nói “nhất quỷ, nhì ma, thứ ba học trò”. Chị có ngại không khi lớp mình có những học sinh cá biệt? Và khi làm giáo viên chủ nhiệm, chị tâm niệm điều gì là quan trọng nhất?

Cô giáo Nguyễn Minh Hồng: Việc có học sinh cá biệt là điều có thể gặp ở trong bất kỳ lớp học nào. Quan trọng là cách chúng ta hỗ trợ, đồng hành với các em trong giai đoạn ở ngưỡng cửa của tuổi trưởng thành.

Tôi từng cùng một số học trò của mình vượt qua giai đoạn khó khăn đó. Việc đầu tiên cần làm là tìm hiểu nguyên nhân, gốc rễ của những nổi loạn, chống đối ấy với thái độ đồng cảm, thấu hiểu, chia sẻ và không phán xét. Mỗi đứa trẻ sẽ có cá tính và những trở ngại riêng, đòi hỏi biện pháp phù hợp và có sự đồng hành, tuyệt đối không để các em mặc cảm, cô đơn trong hành trình khắc phục khuyết điểm và sửa sai.

Để giúp đỡ các em tốt nhất, cần có phối hợp với phụ huynh, nhà trường và các tổ chức, cá nhân khác, đặc biệt là bạn bè trong lớp. Điều này cũng phù hợp với mục tiêu xây dựng tập thể lớp đoàn kết, tự chủ, gắn bó.

Khi làm giáo viên chủ nhiệm, điều tôi tâm niệm nhất là xây dựng lớp học hạnh phúc. Tại đó học sinh sẽ có môi trường học tập tích cực, được phát huy năng khiếu, sở trường, được uốn nắn những lệch lạc, sai sót. Các em có bạn bè gắn bó, có niềm vui khi tới lớp, có niềm tự hào về tập thể, về mái trường mình theo học, biết gắn kết các mối quan hệ. Các em sẽ được trao quyền tự chủ, tự quản lớp học, tự giải quyết các vấn đề nảy sinh. Giáo viên chủ nhiệm giữ vai trò định hướng, tư vấn và hỗ trợ khi cần thiết. Từ lớp học ấy, học sinh sẽ định hình được giá trị bản thân, tự tin phấn đấu để trưởng thành.

Trao cơ hội để giáo viên sáng tạo

P.V: Giải thưởng “Quỹ phát triển tài năng giáo dục” đánh giá cao năng lực của giáo viên trong việc thực hiện các sáng kiến kinh nghiệm, các giải pháp trong giảng dạy. Xung quanh vấn đề này, đang có nhiều ý kiến khác nhau, trong đó có nhiều ý kiến cho rằng, đây là bệnh hình thức, tạo gánh nặng cho giáo viên. Cá nhân chị suy nghĩ như thế nào khi rất nhiều giải pháp chị đều thực hiện một mình và đều được công nhận sáng kiến kinh nghiệm cấp tỉnh?

Cô giáo Nguyễn Minh Hồng: Sáng kiến kinh nghiệm là công trình khoa học đúc rút những giải pháp mới, có tính ứng dụng thực tiễn, rất cần thiết cho việc đổi mới giáo dục, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Nếu đưa việc viết sáng kiến trở thành hoạt động bắt buộc hay chỉ gắn với mục tiêu xét thi đua thì nó sẽ trở thành bệnh hình thức, thậm chí là một gánh nặng. Khi việc đúc rút sáng kiến được thực hiện từ thực tiễn dạy học, trở thành một cơ hội để giáo viên sáng tạo, nâng cao trình độ chuyên môn, phát triển năng lực nghiên cứu khoa học thì căn bệnh đó chắc chắn sẽ bị triệt tiêu.

Hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 mở ra nhiều tiềm năng ứng dụng các phương pháp dạy học mới, tựa như một cánh đồng màu mỡ, có thể gieo trồng nhiều ý tưởng sáng tạo.

Những giải pháp mà tôi thực hiện đều theo tinh thần đó và xuất phát từ thực tiễn tại Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng. Tại đây, tôi được thụ hưởng nhiều thành quả của mái trường có bề dày lịch sử 105 năm, có cơ sở vật chất hiện đại, được sự phối hợp của các đồng nghiệp nhiệt huyết và giàu kinh nghiệm, được khích lệ bởi phong trào nghiên cứu khoa học sôi nổi… Bởi vậy, là tác giả của một số sáng kiến kinh nghiệm cấp tỉnh, tôi cảm thấy mình thật may mắn vì được trao tặng nhiều cơ hội đến thế.

P.V: Các sáng kiến của chị tập trung nhiều về các chủ đề như kỹ năng tranh biện, truyền thông và văn hóa đọc. Vì sao chị lại chọn những đề tài này? Theo chị, những hoạt động đó giúp ích như thế nào cho việc hình thành năng lực ngôn ngữ, tư duy phản biện và nhân cách học sinh, nhất là trong bối cảnh hiện nay?

Cô giáo Nguyễn Minh Hồng: Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được thiết kế với mục tiêu thay đổi toàn diện phương pháp giáo dục, giúp học sinh phát triển đầy đủ cả về kiến thức, kỹ năng và phẩm chất cá nhân, trong đó, đẩy mạnh phát triển các kỹ năng mềm, kỹ năng sống trong các môn học.

Xuất phát từ mục tiêu chương trình, được gợi mở từ quá trình dạy học, tôi quan tâm phát triển các giải pháp liên quan đến rèn luyện kỹ năng như tranh biện, truyền thông và lan tỏa văn hóa đọc.

Việc thực hiện rộng rãi các giải pháp đó giúp hình thành năng lực ngôn ngữ, tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp… cho học sinh, góp phần tạo ra cho xã hội những nhân tố con người toàn diện, năng động, sáng tạo trong công việc, đồng thời có ý thức chủ động, linh hoạt trước những yêu cầu nảy sinh trong đời sống. Đây đều là những vấn đề có ý nghĩa thực tiễn, phù hợp với đòi hỏi của cuộc sống hiện đại hôm nay.

P.V: Ngành Giáo dục đã đi qua rất nhiều những thăng trầm nhưng dù trong hoàn cảnh nào, nghề giáo vẫn là nghề được cả xã hội tôn vinh và trân trọng. Một tín hiệu tích cực đó là những năm gần đây, đã có rất nhiều học sinh giỏi quay trở lại và lựa chọn nghề giáo. Nhân dịp Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, chị muốn gửi lời nhắn nhủ gì tới đồng nghiệp và học sinh của mình?

Cô giáo Nguyễn Minh Hồng: Quả thực đó là một tín hiệu đáng mừng, có ý nghĩa khích lệ lớn lao với những người đã, đang và sẽ thực hiện sứ mệnh "trồng người". Chúng ta thêm tin tưởng vào những "mùa vàng bội thu" của sự nghiệp giáo dục trong thời gian tới. Nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, tôi xin gửi đến các đồng nghiệp lời chúc sức khỏe, luôn giữ vững nhiệt huyết với nghề và có nhiều niềm vui trong sự nghiệp. Xin chúc các thế hệ học sinh luôn nuôi dưỡng niềm đam mê học tập, mạnh dạn trải nghiệm để hoàn thiện và trưởng thành, vươn tới ước mơ!

P.V: Xin cảm ơn chị!.