Nước Nga và miền ký ức một cựu lưu học sinh người Nghệ

(Baonghean) - Những ngày này, trong không khí hân hoan chào mừng kỷ niệm 100 năm Cách mạng tháng Mười Nga 1917, cũng như nhiều người khác từng có dịp được sinh sống và học tập tại Nga (Liên Xô cũ), trong tôi lại trào dâng một nỗi niềm xúc động mãnh liệt khi ký ức về những năm tháng thanh xuân ấy bất chợt ùa về.

Thước phim ký ức chầm chậm đưa tôi trở về năm 1971, trải qua quá trình xét hồ sơ lý lịch nghiêm ngặt, tham dự kỳ thi đại học với mã riêng “QR” (dành cho lưu học sinh), tôi - một cậu trai vừa tròn 18 tuổi được đón nhận niềm vinh dự và sung sướng tột bậc khi trúng tuyển vào diện được Nhà nước cử đi học ở nước ngoài.

Tạm biệt gia đình, tôi ra thủ đô Hà Nội theo giấy gọi, tập trung cùng những người khác rồi lên đường sang Bắc Kinh (Trung Quốc). Tại đây, chúng tôi lên tàu liên vận quốc tế vốn chủ yếu dùng để đưa cán bộ và lưu học sinh di chuyển trong các nước khối xã hội chủ nghĩa, đi suốt nhiều ngày đêm để đến xứ bạch dương. 

Trường Đại học Tổng hợp Lâm nghiệp St. Petersburg trao tặng kỷ niệm chương cho cựu lưu học sinh. Ảnh: P.V
Trường Đại học Tổng hợp Lâm nghiệp St. Petersburg trao tặng kỷ niệm chương cho cựu lưu học sinh. Ảnh: P.V

Sau chặng nghỉ 1 tuần tại thành phố Irkutsk nằm bên hồ Baikal của Siberia để chờ được nhân viên y tế tiêm chủng, tẩy rửa giun sán, bệnh ngoài da,… đoàn lưu học sinh chúng tôi rốt cuộc cũng đặt chân đến thủ đô Moskva.

Chưa kịp quen với cái lạnh âm độ nơi đây thì lưu học sinh Việt Nam theo phân công đã tản đi nhiều nơi, trong đó tôi được phân về thành phố Baku (thủ đô của Azerbaijan) để bắt đầu 7 năm đèn sách bằng 1 năm học dự bị ngoại ngữ.

Trong 9 tháng phải sở hữu vốn tiếng Nga kha khá đủ đáp ứng điều kiện vào học đại học quả là điều không đơn giản, ngay cả với một người từng có 3 năm theo học tiếng Nga khi còn là học sinh lớp chuyên Toán của tỉnh như tôi.

Giữa lúc còn “lạ nước lạ cái”, bỡ ngỡ với gần như mọi thứ trên miền đất mới, chúng tôi càng thấm thía cái tình mà người dân Liên Xô khi ấy dành cho mình. Họ giao mỗi giáo viên phụ trách 1 nhóm sinh viên chừng 3-4 người, miệt mài dạy và học với cường độ lên tới 10 tiếng đồng hồ mỗi ngày.

Nhịp độ căng như dây đàn là vậy nhưng ngược lại những người con xa quê hương Việt Nam được cảm nhận tình cảm ấm áp của người bản xứ, được những người thầy, người cô xem như con em trong gia đình, chỉ bảo tận tình từng ly từng tí, từ cách sử dụng bếp gas, các biện pháp phòng chống cháy nổ, đến việc đi chợ mua nhu yếu phẩm như thế nào, giữ ấm ra sao khi ra ngoài trong tiết trời có lúc xuống tới -30 độ C …

Vợ chồng ông Tô Hồng Hải trong chuyến thăm lại ngôi trường đại học ông từng theo học. tại St. Petersburg. Ảnh: P.V
Vợ chồng ông Tô Hồng Hải trong chuyến thăm lại ngôi trường đại học ông từng theo học. tại St. Petersburg. Ảnh: P.V

Chớp mắt, 9 tháng học tiếng Nga cũng trôi qua chóng vánh sau những cố gắng trong học tập, lưu học sinh tiếp tục được phân về các trường đại học để theo đuổi các chuyên ngành phù hợp.

Riêng tôi khi ấy đến thành phố Leningrad (nay là St. Petersburg), theo học Học viện Kỹ thuật Lâm nghiệp Leningrad (nay là Đại học Tổng hợp Lâm nghiệp St. Petersburg) - ngôi trường đã đào tạo ra nhiều cán bộ cấp cao cho Việt Nam như nguyên Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, nguyên Thứ trưởng nông nghiệp Hứa Đức Nhị, Nguyễn Quang Hà,…

Những năm tháng ấy, với mức học bổng 70 ruble/tháng, trong khi giá thịt bò ngoài chợ chỉ 2 ruble/kg, thịt gà nhỉnh hơn cũng chỉ 2,6 ruble/kg,… nên sinh viên Việt Nam chẳng phải lo nghĩ nhiều về chuyện cơm áo, chẳng ai bảo ai mà tất cả đều tự giác tập trung thời gian và sức lực toàn tâm toàn ý học tập. 

Suốt thời tuổi trẻ gắn bó với mảnh đất mến yêu này, có dịp gặp gỡ, tiếp xúc với nhiều người Nga, và cũng không ít con người nơi đây tự lúc nào chẳng hay đã in sâu vào ký ức, để rồi kỷ niệm cứ sống lại sắc nét như vừa diễn ra ngày hôm qua mỗi lần tôi khẽ chạm tay vào miền thương nhớ ấy.

Về Việt Nam đã 40 năm, nhưng tôi chưa bao giờ quên vị trưởng khoa ngoại quốc đáng kính chuyên quản lý sinh viên nước ngoài - người luôn giữ thái độ nhã nhặn với lưu học sinh, và dành cho sinh viên Việt Nam chúng tôi một tình cảm đặc biệt, một sự ưu ái hiếm thấy.

Cũng như vậy, vị giáo sư, tiến sỹ khoa học phụ trách giảng dạy chúng tôi bộ môn Sinh học, từng có 3 năm dạy ở Đại học Tổng hợp Hà Nội, luôn lấy hình ảnh sinh viên Việt Nam cần cù, chịu khó ra làm gương cho sinh viên quốc tế, luôn căn dặn sinh viên Việt Nam “phải học thật giỏi để về phụng sự đất nước” cũng được tôi trang trọng dành riêng một vị trí trong tim mình.

Còn nhiều lắm những gương mặt, những người Nga đáng kính đã dìu dắt, giúp đỡ tôi, chăm từ bữa ăn giấc ngủ đến lo chuyện học hành, mà nếu không có họ chắc bản thân tôi cũng khó có được ngày hôm nay.

Ông Tô Hồng Hải gặp gỡ đồng môn và những người bạn Nga trong chuyến trở lại trường cũ. Ảnh: P.V
Ông Tô Hồng Hải gặp gỡ đồng môn và những người bạn Nga trong chuyến trở lại trường cũ. Ảnh: P.V

Những năm tháng ở Liên Xô, thông qua Hội Hữu nghị Việt-Xô (nay là Hội Hữu nghị Việt-Nga), tôi được biết và nhớ mãi sự kiện có ý nghĩa lịch sử vô cùng to lớn đối với Việt Nam.

Đó là ngày 27/1/1973 khi Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam được ký kết, sau khi theo dõi diễn biến sự kiện chấn động này qua chiếc tivi đen trắng, chúng tôi được chứng kiến người dân Nga ùn ùn đổ ra đường hân hoan chào mừng bước ngoặt trọng đại của dân tộc Việt Nam.

Tới lớp học, các bạn Nga đã chuẩn bị sẵn nào hoa, nào quà, ôm chầm lấy tôi trong nỗi niềm sung sướng tột bậc. Có vị giáo sư còn bảo: “Việt Nam các anh thắng Mỹ là việc hệ trọng, thắng Ngụy chỉ là chuyện sớm muộn nữa thôi”.

Và đúng như vậy, 2 năm sau đó, ngày 30/4/1975, ngày miền Nam được hoàn toàn giải phóng, đất nước Việt Nam được hoàn toàn thống nhất cũng trở thành sự kiện lớn đối với cả nhân dân Liên Xô - người anh em trong khối xã hội chủ nghĩa của chúng ta.

Bức tranh tường Cung điện Mùa Hè - một góc hoài niệm về nước Nga tại nhà riêng ông Tô Hồng Hải. Ảnh: NVCC
Bức tranh tường Cung điện Mùa Hè - một góc hoài niệm về nước Nga tại nhà riêng ông Tô Hồng Hải. Ảnh: NVCC

Sau khi trở về năm 1977, mãi đến 30 năm sau tôi mới có dịp quay trở lại đất nước từng nuôi nấng, đào tạo mình trong chương trình do Trung ương Hội hữu nghị Việt-Nga tổ chức. Sau đó, năm 2012, tôi cùng vợ - một cựu lưu học sinh Việt Nam tại Liên Xô khóa 1972-1977 cũng có hành trình riêng về lại những nơi từng gắn bó với những tháng ngày tuổi trẻ.

Và mới nhất, năm 2013, Hội hữu nghị Nga-Việt cũng mời tôi sang thăm lại xứ sở bạch dương. Trong những chuyến đi này, tôi có dịp tiếp xúc, chuyện trò cùng nhiều người thuộc nhiều thành phần khác nhau trong xã hội Nga đương đại, song hầu hết ở họ đều toát lên một nỗi niềm luyến tiếc và hoài niệm đối với chế độ xã hội chủ nghĩa trước đây của Liên Xô - thành quả vĩ đại của cuộc Cách mạng tháng Mười lịch sử năm 1917.

Việt Nam chúng ta, đặc biệt là những người thuộc thế hệ chúng tôi không bao giờ có thể phủ nhận được những thành quả mà cuộc Cách mạng tháng Mười đem lại cho thành trì cách mạng thế giới, cho nền xã hội chủ nghĩa ở các nước.

Để rồi mỗi dịp kỷ niệm hàng năm, những lưu học sinh năm ấy lại bồi hồi nhớ lại mối tơ duyên với nước Nga rất xa nhưng cũng rất gần…

Tô Hồng Hải 

(Nguyên Ủy viên BTV, nguyên Trưởng BTG Tỉnh ủy,
nguyên Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt - Nga tỉnh Nghệ An)

tin mới

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 26/3

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 26/3

(Baonghean.vn) - Thường trực Tỉnh ủy chúc mừng Tỉnh đoàn Nghệ An nhân kỷ niệm ngày truyền thống; UBND tỉnh họp thường kỳ tháng 3; Nghệ An sẽ tổ chức tri ân các anh hùng, liệt sĩ, chiến sĩ Điện Biên; Công bố Chỉ số cải cách hành chính năm 2023… là những nội dung đăng tải trong ngày.

Chủ tịch UBND tỉnh: Tập trung hoàn thành các nhiệm vụ trọng tâm, thực hiện các dự án trọng điểm

Chủ tịch UBND tỉnh: Tập trung hoàn thành các nhiệm vụ trọng tâm, thực hiện các dự án trọng điểm

(Baonghean.vn) - Tại phiên họp UBND tỉnh thường kỳ tháng 3, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung yêu cầu các sở, ngành, địa phương tập trung hoàn thành các nhiệm vụ trọng tâm; tháo gỡ khó khăn, tập trung nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án trọng điểm trên địa bàn.

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Nguyễn Văn Thông chúc mừng Tỉnh đoàn Nghệ An nhân kỷ niệm 93 năm ngày truyền thống

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Nguyễn Văn Thông chúc mừng Tỉnh đoàn Nghệ An nhân kỷ niệm 93 năm ngày truyền thống

(Baonghean.vn) - Sáng 26/3, nhân kỷ niệm 93 năm ngày thành lập Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931 - 26/3/2024), đồng chí Nguyễn Văn Thông - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy làm trưởng đoàn công tác của tỉnh đến thăm, chúc mừng Tỉnh đoàn Nghệ An.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước

(Baonghean.vn) - Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các thành viên Chính phủ không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng pháp luật gắn với nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 25/3

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 25/3

(Baonghean.vn) - Bí thư Tỉnh ủy kiểm tra công trình đường dây 500kV mạch 3; Khai mạc Hội khỏe Phù Đổng tỉnh Nghệ An lần thứ XX; Chung cư nội đô ở thành phố Vinh tăng giá mạnh… là những thông tin nổi bật trong ngày 25/3.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 24/3

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 24/3

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Chín Gian năm 2024; Vướng mắc trong giải phóng mặt bằng Dự án Cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 7; Giao dịch vàng sôi động trở lại… là những thông tin nổi bật ngày 24/3.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 23/3

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 23/3

(Baonghean.vn) - Xã Thanh Tiên đón nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân; Thành lập Đoàn kiểm tra hoạt động chống khai thác hải sản bất hợp pháp; Hai cán bộ đoàn Nghệ An đạt giải thưởng Lý Tự Trọng cấp Trung ương… là những nội dung đáng chú ý đăng trên baonghean.vn ngày 23/3.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 22/3

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 22/3

(Baonghean.vn) - Ngày 22/3 trên baonghean.vn có một số nội dung đáng chú ý: Khánh thành Dự án khôi phục, nâng cấp hệ thống Thủy lợi Bắc Nghệ An; Cảnh báo chiêu trò của tội phạm sử dụng công nghệ cao; TP. Vinh đề xuất thu phí dừng, đỗ xe trên trên một số tuyến đường chính...

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

(Baonghean.vn) - Ngày 22/3, tại thành phố Nha Trang, Bộ Ngoại giao phối hợp với Đại sứ quán Indonesia tại Việt Nam và Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa tổ chức Hội nghị "Gặp gỡ Indonesia năm 2024". Hội nghị là hoạt động hướng tới kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Indonesia.

Tìm giải pháp để du lịch cộng đồng, du lịch miền Tây Nghệ An phát triển toàn diện, nhanh và bền vững

Tìm giải pháp để du lịch cộng đồng, du lịch miền Tây Nghệ An phát triển toàn diện, nhanh và bền vững

(Baonghean.vn) - Vấn đề trọng tâm được đặt ra tại hội nghị liên quan đến các giải pháp dựa vào cộng đồng để làm du lịch; huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng hạ tầng du lịch; bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, di sản; đẩy mạnh quảng bá du lịch; đào tạo nguồn nhân lực...

Xã Thanh Liên giữ vững lá cờ đầu ở huyện Thanh Chương

Xã Thanh Liên giữ vững lá cờ đầu ở huyện Thanh Chương

(Baonghean.vn) - Tròn 70 năm, kể từ ngày có tên gọi Thanh Liên, mỗi giai đoạn là một dấu mốc nỗ lực, sáng tạo, vượt khó vươn lên của Đảng bộ và Nhân dân nơi đây. Đặc biệt 10 năm gần đây, địa phương luôn giữ vững “lá cờ” đầu trong các phong trào của huyện Thanh Chương.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 21/3

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 21/3

(Baonghean.vn) - Lãnh đạo tỉnh khảo sát các mô hình du lịch cộng đồng tại 4 huyện miền Tây Nghệ An; Chi tiết phương án tuyển sinh lớp 10 vào Trường THPT chuyên Phan Bội Châu; Công an huyện Tương Dương thông báo truy tìm chủ sở hữu phương tiện vi phạm hành chính...