Đình làng Quang Thái
Đình làng Quang Thái đã được
Làng Quang Thái trước đây là làng Đông Châu thuộc tổng Phù Long huyện Hưng Nguyên (triều Nguyễn Gia Long). Sau cách mạng tháng 8/1945, làng Đông Châu thuộc hội Long Xuyên, sau đó nhập về Nam Đàn. Trước năm 1956 lại nhập với Trung Cần và Dương Liệu thành xã Nam Trung ngày nay.
khôi phục
Cũng như biết bao làng quê Việt Nam khác, làng Đông Châu xưa là một làng quê nhỏ nằm ven sông Lam, người dân nơi đây làm đủ mọi nghề từ nghề nông, cho đến nghề thợ, buôn bán trên bộ dưới thuyền tấp nập vào ra. Nơi đây có một ngôi đình làng thờ các bậc Thành hoàng đã có công với nước với dân qua nhiều triều đại. Đình làng được xây dựng cách đây hơn 200 năm nhưng vẫn lưu giữ 11 đạo sắc từ thời hậu Lê đến đời các vua triều Nguyễn. Trong 11 đạo sắc này thì có 8 đạo sắc của thần Cao Sơn Cao Các còn nguyên vẹn vải lụa hoa văn rồng vàng rất đẹp. Đình làng Đông Châu được khởi công xây dựng năm 1772 đến năm 1789 thì hoàn thành bằng sự đóng góp tiền của, công sức của nhân dân trong làng. Trong ký ức của người dân, đình làng xưa là trạm giao liên phục vụ hậu cần đưa đón nhiều đơn vị bộ đội tạm dừng chân để tiếp tục vào Nam chiến đấu. Cũng dưới mái đình này, biết bao con em làng Quang Thái làm lễ lên đường nhập ngũ quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh. Ai đã từng lớn lên trong chiến tranh chống Mỹ, sẽ biết đến bến đò Quang Thái - nơi đây giặc Mỹ từng trút hàng ngàn tấn bom làm cháy hết nửa làng nhưng đình làng vẫn vẹn nguyên như có sự che chở của các bậc thánh hiền. Trên 2 thế kỷ, đình làng Quang Thái có hơn 100 năm lợp bằng tranh, đến năm 1951 mới được lợp lại bằng ngói. Do chiến tranh, đình làng bị di chuyển nhiều nơi nhưng các đạo sắc vua ban vẫn còn nguyên vẹn, nhất là đến nay vẫn lưu giữ một lư hương đời cổ năm 1789.
Bác Trần Xuân Đỉnh - người trông coi đình cho biết: "Năm 1981 đình làng bị đưa vào làm đình chợ, xuống cấp, nhếch nhác, nhân dân trong làng buồn lắm. Trong tất cả các cuộc họp đều có rất nhiều ý kiến phải khôi phục lại ngôi đình cổ kính này. Bởi ngoài giá trị di sản văn hoá tâm linh cần lưu giữ, ngôi đình còn là nơi ghi dấu ấn thời gian phát triển của làng. Nghĩ là làm, ban vận động được thành lập với mục đích kêu gọi lòng hảo tâm của bà con nhân dân, của các con em đi làm ăn xa. Của ít lòng nhiều, cuối cùng đình làng Quang Thái đã được dựng lại trên chính di tích cũ nhưng khang trang hơn, to đẹp hơn bằng chính sự đóng góp của những người con lớn lên từ mảnh đất giàu truyền thống đoàn kết này".
Được biết, từ khi khởi xướng đến lúc hoàn thành ngôi đình mới - vừa tròn hai năm, người ở xa thì đóng góp tiền, người ở nhà bỏ cả công việc đồng áng mùa vụ tham gia góp sức, các bà các mẹ phân công nấu nước, têm trầu, các bác, các anh người khoẻ làm việc nặng, người yếu làm việc nhẹ... cả làng náo nức như một ngày hội lớn. Bằng sự cố gắng, đồng lòng, mùa Xuân năm 2007, đình làng Quang Thái đã hoàn thiện.
Bài, ảnh: Thuỷ Hiền