Lễ hội đền Quả Sơn
(Baonghean) - Đền Quả Sơn được xếp thứ hai trong 4 ngôi đền có tiếng linh thiêng nhất xứ Nghệ - "nhất Cờn, nhì Quả, tam Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng".
Đền được nhân dân xây dựng dưới chân núi Quả tại làng Miếu Đường, xã Bạch Đường, huyện
Theo sử cũ và thần tích đền Quả Sơn cho biết: Lý Nhật Quang là con thứ 8 của vua Lý Thái Tổ. Năm 1039, ông được triều đình cử vào Nghệ An lo việc thu thuế. Đến tháng 11/1041, triều đình xuống chiếu cho Uy Minh Vương làm Tri châu Nghệ An. Ông đã có nhiều chủ trương, chính sách cải cách phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa, giữ vững trật tự an ninh, thu phục nhân tâm... biến vùng biên viễn rộng lớn phía Nam của đất nước thành một căn cứ địa vững chắc, phồn vinh, hậu thuẫn cho nhiều triều đại về sau.
Ảnh: Sỹ Minh
Để tưởng nhớ vị Tri châu đã có nhiều công lao to lớn đối với sự nghiệp dựng nước, giữ nước, ngoài đền thờ chính đặt tại núi Quả (xã Bồi Sơn, huyện Đô Lương), người dân xứ Nghệ đã lập nhiều đền đài, miếu mạo để thờ tự và đời đời ghi nhớ công ơn của ông.
Hiện nay, trên đất Nghệ Tĩnh có trên 30 điểm lập đền thờ Lý Nhật Quang. Trải qua các triều đại phong kiến Lý, Trần, Lê, Nguyễn, Uy Minh Vương Lý Nhật Quang đã được gia phong nhiều tước hiệu cao quý. Bên cạnh việc xây dựng, tôn tạo Đền và tổ chức tế tự chu đáo, từ lâu, nhân dân trong vùng, được sự chỉ đạo và giúp đỡ của Nhà nước, đã tổ chức Lễ hội đền Quả Sơn rất linh đình và trọng thể. Lúc đầu lễ hội được tổ chức hàng năm, về sau dân xã thấy cần phải chuẩn bị thật chu đáo để tăng thêm phần trọng thể nên đã tổ chức đều đặn 3 năm 2 lần.
Ngày 12/2/1998, Bộ VH-TT đã ra Quyết định công nhận đền Quả Sơn là Di tích Lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Từ năm 1998, Lễ hội đền Quả Sơn được phục hồi, tổ chức với quy mô ngày càng lớn. Mỗi kỳ lễ hội thu hút hàng vạn người dân trong vùng và khách thập phương tham dự. Việc phục hồi, tổ chức lễ hội đền Quả Sơn là thể hiện một cách sâu sắc đạo lý truyền thống "Uống nước nhớ nguồn", khơi dậy tinh thần thượng võ và các hoạt động văn hóa, văn nghệ truyền thống, đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của đông đảo các tầng lớp nhân dân và con em quê hương đang sống ở mọi miền của Tổ quốc. Đây cũng là dịp để nhân dân vui chơi, giải trí, mở rộng giao lưu và thỏa mãn nhu cầu tâm linh.
Ông Nguyễn Minh Hạnh - Phó Chủ tịch UBND huyện Đô Lương cho biết: Lễ hội đền Quả Sơn 2012 do UBND huyện Đô Lương tổ chức với sự tham dự trực tiếp của các: xã Bồi Sơn, Ngọc Sơn, Lam Sơn, Bắc Sơn, Tràng Sơn, Đặng Sơn và nhiều lực lượng khác trong toàn huyện. Bắt đầu từ ngày 17 tháng Giêng âm lịch, các hoạt động thể thao, văn nghệ, các trò chơi dân gian truyền thống được tổ chức tại khuôn viên của Đền. Tối 19 tháng Giêng, Hội diễn văn nghệ chào mừng lễ hội và sau đó vào lúc 22 giờ, Lễ yết cáo được tổ chức tại đền Quả Sơn và chùa Bà Bụt.
Lễ rước thần chính thức được bắt đầu từ 6 giờ ngày 20 tháng Giêng âm lịch. Đầu tiên là Lễ xuất thần, tân lễ, lộn quân thủy bộ, sau đó là lễ rước với 2 cánh quân thủy, bộ. Cứ hai năm, lễ hội đền Quả sẽ tổ chức rước bộ, rước thủy một lần. Lễ hội năm 2012 cũng đúng vào dịp huyện tổ chức rước long ngai bài vị Uy Minh Vương Lý Nhật Quang đồng thời dưới thuyền và trên bộ.
Nét đặc sắc trong lễ rước bộ tại đền Quả Sơn đó là đoàn rước sẽ đi qua 5 làng nằm trong xã Bạch Ngọc (gồm làng Nhân Bồi, Tập Phúc, Phúc Hậu, Nhân Trung, Trạc Thanh và Phúc Yên). Mỗi lần đi qua các làng, đoàn rước sẽ dừng lại làm lễ bái hạ để nhân dân có dịp mời Uy Minh Vương Lý Nhật Quang vào thăm làng, cũng là dịp để nhân dân bày tỏ tấm lòng ngưỡng mộ, tri ân đối với Đức Thánh.
Được sự nhất trí của UBND tỉnh, thời gian tới, đền Quả Sơn sẽ được nâng cấp, tôn tạo lại khang trang, to đẹp hơn. Mong muốn của chính quyền địa phương, nhân dân trong huyện là lễ hội đền Quả sẽ trở thành lễ hội cấp tỉnh để xứng tầm với công lao của Uy Minh Vương Lý Nhật Quang.
Thanh Thủy