Lễ hội trên đất tổ - đồng cổ xưa
(Baonghean) Trong 3 ngày (28 - 29/2 và 1/3), Lễ hội Làng Vạc lần thứ 13 tại xã Nghĩa Hoà, Thị xã Thái Hoà đã diễn ra trang nghiêm, ấm cúng với nhiều hoạt động sôi nổi. Đông đảo nhân dân Thị xã Thái Hòa, các huyện lân cận và du khách thập phương đã về tham gia lễ hội, bày tỏ lòng thành kính hướng về cội nguồn tiên tổ, lòng biết ơn sâu sắc đối với những người có công khai sơn, mở cõi.
Theo truyền thuyết cội nguồn của người Việt Cổ: Một trong 50 người con lên non của ông tổ, bà tổ Lạc Long Quân và Âu Cơ xưa đã về lập nghiệp ở Làng Vạc xưa, tức xã Nghĩa Hòa ngày nay. Đối chiếu với những di chỉ, cổ vật đã được tìm thấy ở vùng đất này, đây chính là một phần của nền Văn hóa Đông Sơn với những đời vua Hùng trong buổi đầu có công dựng nước - Làng Vạc xưa và Thái Hòa ngày nay đã là một dấu ấn quan trọng trong tiến trình mở cõi của ông cha. Nói một cách khác, làng Vạc chính là cái nôi của người Nghệ ở lưu vực sông Cả hiện nay và những vùng đất khác…
Trong những ngày này, những người con trên vùng đất Phủ Quỳ xưa cùng vô vàn những người con đất Việt khác trên mọi vùng Tổ quốc đã tìm về với mảnh đất làng Vạc xưa - nay là xã Nghĩa Hòa, Thị xã Thái Hòa, mong muốn tự tay thắp một nén nhang thơm thảo cho bàn thờ tiên tổ, những người đã có công khai sơn, khai thủy, lập bản lập làng, mở cõi từ xưa. Năm nào cũng vậy, ông Nguyễn Văn Tiến, 85 tuổi, nhà ở quận Đống Đa, Hà Nội cũng nhờ con cháu dìu về với Lễ hội Làng Vạc.
Lễ rước trống đồng, vạc đồng tại Lễ hội Làng Vạc
Ông Tiến tâm niệm: Về với Làng Vạc, mình đã nhìn thấy một phần cuộc sống cổ xưa của ông cha mình; và sau Đền Hùng ở Phú Thọ thì đây chính là vùng đất thiêng thứ hai của nước Việt Nam ta. Đất nước phồn vinh hôm nay được bắt đầu từ công tạo lập của ông cha, gốc tích ấy mỗi người dân phải giữ gìn, gây dựng.
Tại lễ rước vạc đồng – tượng trưng no ấm, trống đồng – tượng trưng cho văn hóa, văn minh, từ những cán bộ đầu ngành của tỉnh, Thị xã Thái Hòa đến những em nhỏ lần lượt thành kính theo sau. Hành trình lễ rước bắt đầu từ sân tổ chức lễ hội là một quả đồi thoai thoải với những rừng cao su đang mùa đâm chồi nảy lộc, qua những con đường đất khúc khuỷu, cầu kênh đến với đền thờ; chỉ nghe thấy tiếng vang vọng của những hồi trống vọng xa xa, những tiếng khèn báo hiệu ngày vui như những muôn năm cũ.
Khi đám rước về đến Đền thờ Làng Vạc, ở đây người dân đã tụ tập, hướng tâm về gian lễ chính tự bao giờ. Trước điện thờ, ông Vũ Công Hội - Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã Nghĩa Hòa, chủ tế lễ Đền thờ Làng Vạc cùng các bậc cao niên khác đã thay mặt người dân Thị xã Thái Hòa cũng như những người dân Việt khác dâng lên những phần lễ bày tỏ lòng biết ơn, uống nước nhớ nguồn, tưởng nhớ công lao xây dựng của các bậc cha ông; cầu mong mưa thuận gió hòa để mọi người dân có điều kiện tốt sản xuất, phát triển, làm ra nhiều của cải vật chất, xây dựng hạnh phúc gia đình và thịnh vượng chung. Sau phần lễ tế, các đại biểu tham dự lễ hội và người dân đã cùng nhau thắp những nén tâm nhang lên bàn thờ của Vua Hùng, các vị thần cổ của người Việt, vị La hán, cung đồng, các ông Cao Sơn Cao Các, các vị công chúa Thái Giang và Ngọc Dung.
Nơi vườn tứ linh mới được Thị xã Thái Hòa tạo dựng – gồm những con vật linh thiêng như rồng, phượng, hầu đồng cho những vị thần, người dân đã tập trung về ngước nhìn cũng như khẩn cầu thái bình thịnh trị. Trước cột lộ thiên –nối đất với trời cao, một vài em bé tự hứa với mình học giỏi chăm ngoan; nhiều người khác lại đọc những tấm bia dẫn tích xưa mà tự hào với truyền thống quê hương đất nước, ngắm nhìn hàng trăm cổ vật đang được trưng bày tại đây do người dân phát hiện và cung tiến. Những cổ vật này có thể mới được phát hiện vừa đây, nhưng cũng có những cổ vật là vật báu lưu truyền của nhiều dòng họ trong vùng; dẫu nghèo khó đến đâu họ cũng quyết tâm không bán mà chỉ để dành dâng lên cho lễ hội với mong muốn hướng thiện, mọi người có thể từ đó tìm về nguồn cội tổ tiên.
Trước sân lễ hội, các đội văn nghệ của 10 phường xã và các cơ quan đơn vị trên địa bàn múa hát; lời ca, điệu múa ngợi ca công ơn trời biển của Vua Hùng và các bậc minh quân Đinh, Lý, Trần, Lê trong việc dựng nước và giữ nước; ngợi ca Đảng, Bác Hồ. Diễn văn khai hội do đồng chí Đinh Văn Thị - Phó Chủ tịch UBND Thị xã Thái Hòa, Trưởng ban tổ chức Lễ hội đã ôn lại lịch sử linh thiêng vùng đất cổ này và khẳng định: Di tích, di chỉ về khu luyện đồng, mộ táng ở làng Vạc có giá trị lớn hơn tất cả suy nghĩ của mọi người. Văn hóa làng Vạc mãi luôn là cốt cách, nền tảng của người dân Thị xã Thái Hòa và những vùng lân cận. Gìn giữ những giá trị quý báu của làng Vạc, Đảng bộ và nhân dân Thị xã quyết tâm xây dựng làng Vạc trở thành khu di tích lịch sử quốc gia; cũng như không ngừng ra sức xây dựng Thị xã ngày càng giàu mạnh xứng đáng với công ơn tiền nhân xưa.
Thành Chung