"Mua bán trực tuyến - Làm sao để an toàn?"

(Baonghean) Sàn giao dịch thương mại điện tử (TMĐT) là phương thức kinh doanh thương mại tiên tiến, hỗ trợ thương nhân bán sản phẩm hàng hóa và dịch vụ, đồng thời tạo cơ hội cho người tiêu dùng tiếp cận nhanh chóng tới nhiều sản phẩm và người bán tại một địa chỉ. Tuy nhiên, hoạt động này thời gian qua vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, thiếu minh bạch, làm tổn hại tới lòng tin của cộng đồng, ảnh hưởng đến sự phát triển của lĩnh vực TMĐT vốn đang phát triển ở Việt Nam.

Theo thông báo ngày 16/4/2012 của Cục TMĐT &CNTT Bộ Công thương và hàng loạt bài phản ánh của báo chí trong thời gian gần đây đã chỉ rõ, một số doanh nghiệp (DN) lợi dụng hoạt động TMĐT để huy động một lượng lớn tiền mặt từ mạng lưới người tham gia, với mô hình hoạt động có nhiều điểm không minh bạch. Các DN này thường tạo ra website cung cấp dịch vụ giao dịch TMĐT, ở đó các thành viên sẽ phải đóng một khoản phí để được mở một gian hàng ảo nhằm giới thiệu, quảng bá sản phẩm hàng hóa, dịch vụ. Với một khoản phí ban đầu ấy, bên cạnh việc được mở gian hàng ảo trên website, mỗi thành viên còn được thêm quyền lợi giới thiệu người mới tham gia mua gian hàng ảo và hưởng hoa hồng từ hợp đồng mà mình giới thiệu.



Trang thông tin điện tử tổng hợp “Dulichcualo.com” được thiết lập hoạt động nhưng không đăng ký với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Để lôi kéo người tham gia, các doanh nghiệp này thường hứa hẹn những mức thu nhập rất cao từ việc "phát triển mạng lưới gian hàng" mà không tiến hành kinh doanh. Tổng tiền hoa hồng 1 người có thể được hưởng (cả trực tiếp và gián tiếp trên các gian hàng bán được theo những tầng tiếp thị bên dưới) được quảng cáo lên đến vài trăm triệu đồng. Tuy nhiên, "lỗ hổng" ở các hành vi không minh bạch này thể hiện rất rõ tại các điều khoản về cơ chế đóng phí, trả hoa hồng thường không được quy định rõ trong hợp đồng và các giao dịch chuyển tiền cũng không có chứng từ giao lại cho các thành viên.

Kết quả là, đa số gian hàng trên các website dạng này đều là gian hàng trống, không có thông tin gì về chủ gian hàng cũng như sản phẩm cần bán. Như vậy, cách thức của các sàn giao dịch này là vận dụng hình thức kinh doanh bán hàng đa cấp biến tướng, trục lợi cá nhân. Bản chất chỉ nhằm chú trọng phát triển mạng lưới, lôi kéo thành viên bằng tiền hoa hồng chứ không tạo được giá trị cho mua bán o­nline nói riêng và cho xã hội nói chung.

Trên địa bàn Nghệ An hiện nay có trên 200 trang TTĐT có chủ thể hoạt động. Trong đó, của doanh nghiệp có trên 100 trang giới thiệu quảng bá sản phẩm. Chẳng hạn, các trang TTĐT của Công ty Cp Trung Đô, Công ty Cp thương mại Hồng Hà... Tuy vậy, hầu hết mới chỉ dừng lại ở giới thiệu mà chưa mang tính mua bán, chưa có thanh toán trực tuyến. Nhằm chấn chỉnh hoạt động trong lĩnh vực TMĐT, vừa qua, đoàn thanh tra Sở Thông tin Truyền thông đã tiến hành thanh tra đối với các đơn vị thực hiện hoạt động thiết lập, quản lý và sử dụng trang thông tin điện tử.

Qua thanh tra 3 tổ chức và 2 cá nhân có hoạt động thiết lập, quản lý và sử dụng trang TTĐT với tổng số 7 trang tin được kiểm tra, cho thấy còn tồn tại các vi phạm chủ yếu như sau: Sử dụng tên miền cấp cao khác tên miền (.vn) nhưng không thông báo với Bộ Thông tin và Truyền thông; thiết lập trang thông tin điện tử tổng hợp nhưng không đăng ký với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền; đưa sản phẩm quảng cáo lên trang TTĐT không thực hiện thủ tục thông báo với Bộ Thông tin và Truyền thông ... Đồng thời với đó, hiểu biết pháp luật của các tổ chức, cá nhân thiết lập, sử dụng trang TTĐT còn hạn chế (không phân biệt được trang tin điện tử tổng hợp và trang tin điện tử thông thường, không am hiểu các quy định về quá trình hoạt động...).

Trong quản lý Nhà nước, việc phổ biến các quy định pháp luật còn hạn chế, chủ yếu quản lý bằng các biện pháp hành chính, phụ thuộc vào ý thức tuân thủ pháp luật của các cá nhân, tổ chức, chưa có các giải pháp kỹ thuật triệt để phù hợp với quản lý các hoạt động trên môi trường mạng.

Ông Trần Anh Tuấn – Trưởng đoàn thanh tra cho biết: Trong quá trình thanh tra, căn cứ tính chất, mức độ vi phạm, Đoàn thanh tra đã yêu cầu các tổ chức, cá nhân chấm dứt ngay các hành vi vi phạm pháp luật; đồng thời tham mưu cho Chánh thanh tra Sở Thông tin và Truyền thông xử phạt vi phạm hành chính đối với 01 cá nhân và 01 tổ chức. Đây là dịp để ngành chức năng tăng cường hoạt động tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật về thiết lập, quản lý và sử dụng trang thông tin điện tử; hướng dẫn điều kiện, thủ tục đăng ký hoạt động trang thông tin điện tử tổng hợp để các chủ thể hoạt động được tiếp cận dễ dàng.

Ông Nguyễn Xuân Thanh- Phó phòng KHTH Sở Công Thương cho biết: Để kịp thời bảo vệ người tiêu dùng, DN và xây dựng môi trường lành mạnh cho TMĐT trên địa bàn tỉnh, Sở Công Thương khuyến cáo người dân và doanh nghiệp trên địa bàn thận trọng khi tham gia những website hoạt động dưới hình thức thương mại điện tử mà chưa được Bộ Công Thương cấp phép. Đồng thời rất cần nhiều phản ánh hoạt động kinh doanh không đúng pháp luật của các DN kinh doanh TMĐT với cơ quan chức năng để có hướng xử lý.

Ông Thanh cũng cho biết thêm, để phát triển thương mại điện tử lành mạnh, phục vụ nhu cầu tham gia của DN và người tiêu dùng trên địa bàn tỉnh, UBND tỉnh, Sở Công Thương đang tiến hành triển khai thực hiện kế hoạch phát triển TMĐT Nghệ An giai đoạn 2011-2015. Hiện nay, Sở đã và đang tích cực chỉ đạo xây dựng sàn giao dịch TMĐT (www.ecna.vn) là địa chỉ tin cậy để phục vụ cho các DN, người tiêu dùng có nhu cầu tham gia sàn giao dịch TMĐT thông qua đăng ký gian hàng (DN được thiết lập website riêng của mình trên sàn ECNA.VN) miễn phí. Sàn giao dịch TMĐT Nghệ An sẽ được đưa vào hoạt động trong tháng 9/2012.

Ngoài ra, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam sẽ thực hiện chiến dịch truyền thông với tên gọi "Mua bán trực tuyến - Làm sao để an toàn" nhằm hướng dẫn người tiêu dùng kinh nghiệm mua sắm trực tuyến an toàn, phòng chống lừa đảo.

Thu Huyền