Những trang đời của ô sin viết sách

(Baonghean) - Khát khao làm mẹ bị tắt ngấm, di chứng chất độc da cam khiến chị không thể có con, rồi bệnh tật hành hạ. Người chồng, chỗ dựa duy nhất của chị trong năm tháng khốn khó cũng bỏ chị mà đi. Người cựu binh Trường Sơn ấy buộc phải đi làm ô sin kiếm tiền nuôi mẹ già, nuôi 3 đứa cháu ăn học và tự nuôi mình. Đêm đêm, chị chong đèn viết sách…

Đường đời cay đắng

Tôi cầm trên tay tác phẩm Liều thuốc thần kỳ của chị Nguyễn Thị Thìn, một cựu binh Trường Sơn, một ô sin nghèo khổ tưởng bao năm đã chôn chặt đời mình ở lối nhỏ quanh co dẫn đến triền đồi heo hút ở xã Văn Sơn, huyện Đô Lương, nay bỗng dưng thành người “nổi tiếng”. Sau những ngổn ngang lo toan, những nỗi đau đã đọng thành câu chữ, là một cuộc đời trầm luân dâu bể của một người đàn bà từng chịu nhiều thua thiệt trên đường đời nhưng nghị lực phi thường, giàu đức hy sinh.

Cuộc đời đã vẽ ra trước mắt chị nhiều con đường, nhiều ngã rẽ, để cho chị được chọn lựa hành trình và đích đến của mình nhưng oái oăm thay, cứ mỗi lần đứng ở ngã ba đường, mỗi lần chạm vào đích là mỗi lần chị lại hụt hẫng và tan vỡ. Cú ngã xe giữa dốc Truông Dong năm 1977; dường như cũng là cú ngã của số phận, phá vỡ ước mơ cháy bỏng thi vào khoa Văn, Đại học Tổng hợp của cô gái thôn quê. “Năm đó ôn thi xong ở huyện Tân Kỳ, tôi về nhà và khoảng tháng 6 tôi lại đạp xe vượt Truông Dong lên Thị trấn Lạt lấy thẻ dự thi. Đến giữa dốc thì xe bỗng nhiên đứt phanh, lao xuống sườn núi, đầu tôi đập vào tảng đá, ngất lịm. Mấy tuần sau đó tôi bị mất trí nhớ, đành bỏ dở kỳ thi và cũng từ đó chấm dứt nghiệp đèn sách của mình!”, chị Thìn kể.

Sinh năm 1953, lớp 9 chị đã phải bỏ học vì nhà nghèo. Trước khi dự định thi vào ĐH, Nguyễn Thị Thìn đã có 4 năm trong quân ngũ (1971-1974) tại Đại đội Quân bưu, thuộc Bộ Tham mưu Đoàn 59 Trường Sơn. Chị Thìn kể tiếp: “Suốt 4 năm đi bộ đội, đặc thù của công việc quân bưu khiến tôi không thể nghỉ phép thăm nhà dù chỉ một ngày. Thư từ, công văn, giấy tờ đi lại như thoi đưa, bốn năm là dài nhưng cũng nhanh lắm!”. Xuất ngũ, nữ cựu binh Trường Sơn được cử đi làm công nhân tại Nhà máy dệt Việt Trì (Vĩnh Phú). Bị bệnh yếu tim, không đứng máy được, một thời gian ngắn sau chị hồi hương. Đứt mộng đèn sách sau vụ tai nạn ở Truông Dong, chị xin vào làm công nhân ở Nông trường An Ngãi. Em trai, em gái của chị lớn lên, phải rời gia đình vào Nam kiếm việc làm, chị Thìn lại trở về Văn Sơn (Đô Lương) chăm sóc mẹ, chôn chặt đời mình bên mảnh đồi heo hút.

Người mẹ già sau bao năm đau yếu bỗng gượng dậy được, Nguyễn Thị Thìn rời quê tàu xe ra Thành phố Hải Phòng, với mong ước nhỏ nhoi là nhờ anh Thắng, một người bà con, kiếm cho chị việc làm nuôi thân. Vừa đặt chân đến đất cảng, chị buồn bã nhận được tin người anh con bác ruột bị bệnh ung thư, đang nằm điều trị trong bệnh viện. Con còn nhỏ, vợ anh Thắng công việc rối bời, nên chẳng thể dành hết thời gian thuốc thang cho chồng, chị Thìn phải vào viện thay chị dâu chăm sóc anh. Vài tháng sau, anh Thắng mất, Thìn đưa tang anh rồi lủi thủi khăn gói về quê. Đường về tủi phận, những giọt nước mắt của cô gái đã bên dốc lỡ dở xuân thì lặng lẽ thấm đầy vạt áo.

Ngấp nghé tuổi 30, bạn bè cùng trang lứa đã chồng con đề huề, riêng chị vẫn lẻ loi. “Nhiều đêm ngắm bóng mình, tôi lại khóc!”, giọng chị xót xa. Một người thợ xây, quê ở Huế, làm công trình ở Đô Lương cưới Thìn làm vợ. Nhưng ngặt nghèo thay, sau khi lấy chồng, chị bỗng nhiên đổ bệnh. Bốn năm trong quân ngũ lăn lộn giữa rừng Trường Sơn, chị nhiễm chất độc da cam. Chất độc hóa học bắt đầu tàn phá cơ thể chị, khiến chị thường xuyên nhức mỏi toàn thân, bị bệnh máu không đông, vô sinh. Đi viện, lê lết hết Bệnh viện Đô Lương, rồi Bệnh viện hữu nghị đa khoa tỉnh (TP Vinh), vẫn không khỏi. Đã thế, mấy người lắm chuyện lại tung tin đồn ầm lên là chị bị ung thư máu, khiến chị khổ sở, chồng xa lánh. Một thời gian dài, anh bỏ đi biền biệt, chẳng thèm đoái hoài đến cô vợ đang bị bệnh tật hành hạ do chất độc da cam, không thể sinh cho anh một đứa con. Nhưng nghĩ sao đó, chồng chị lại quay về. Nhưng vừa đoàn tụ chưa được bao lâu thì tai họa ập đến, chồng chị Thìn bị ngã xuống từ giàn giáo lúc xây nhà tại huyện miền núi Tân Kỳ và tử vong.

Đã từ lâu chẳng còn hoài mong chi đèn sách. Đã mất đi một ân nhân, người có thể giúp chị xê dịch nẻo về số phận. Đã chờ đợi và thật nhiều thất vọng. Đã hạnh phúc thoáng qua nhưng đường đời của chị tiền kiếp như đã là khổ đau dai dẳng, triền miên. “Trước khi lập gia đình, tôi cũng có lần đã suýt “sang đò” với một cựu sinh viên trường luật. Anh thì ưng. Nhưng bố mẹ của anh không ưng. Lý do là tôi chẳng có nghề gì, nhà lại nghèo rớt. Cuối cùng, chúng tôi phải chia tay!”, chị Thìn kể trong nước mắt.

Ô sin viết sách

Trầy trật mãi, cuối cùng chị Thìn cũng được hưởng chế độ chất độc da cam. 1.800.000 đồng mỗi tháng, cộng với vài trăm tiền hỗ trợ tuổi già mà mẹ chị được hưởng, mẹ con chị cũng tạm sống qua ngày. Nhìn mái ngói tềnh toàng và căn nhà cũ nát, tôi hỏi gia đình chị có thuộc diện hộ nghèo không? Chị Thìn lắc đầu: “Trước đây thì có, gần đây không được hưởng hộ nghèo nữa. Gia đình tôi bỗng dưng bị cắt tiêu chuẩn hộ nghèo, họ nói là dành cho người khác!”. Tôi đem chuyện này trao đổi với ông Nguyễn Thành, Chủ tịch UBND huyện Đô Lương. Ông Thành nói “Tôi sẽ cho kiểm tra lại”.

Chị Thìn và đứa cháu nội

Nguyễn Xuân Hồng, em trai của chị Thìn sinh được 3 đứa con. Chồng công nhân khai thác nhựa thông, vợ đi làm ô sin, con cái anh Hồng về tá túc trong căn nhà của chị. Để san sẻ gánh nặng cho mẹ, cho em, Nguyễn Thị Thìn khăn gói lặn lội xuống Vinh, ra tận Hà Nội, Hải Phòng, vào Sài Gòn làm nghề giúp việc. Cuối tháng lĩnh lương, chị Thìn và cô em dâu lại gửi về nuôi 3 cháu nhỏ.

Càng khó khăn, Nguyễn Xuân Phúc - con trai đầu lòng của anh Hồng càng cố gắng học hành. Phúc trúng tuyển ĐH Giao thông, Khoa Công trình, đang học năm thứ 2; em trai của Phúc là Nguyễn Xuân Đức đang theo học lớp 12 Trường THPT Đô Lương I. Làm ô sin để nuôi mẹ, nuôi mình, “chuyện thường ngày ở huyện”. Nhưng đi làm ô sin để kiếm tiền nuôi các cháu ăn học, có lẽ chỉ có ở chị Nguyễn Thị Thìn, cựu binh Trường Sơn năm nào?! “Tôi coi các cháu như con đẻ. Tôi không vào đại học được thì tôi phấn đấu cùng em trai, em dâu nuôi cháu thực hiện mơ ước của mình. Nhận về mình sự cực nhọc để mọi người được nhẹ gánh, tôi thấy thanh thản!”, chị Thìn nói.

Ham đọc, Nguyễn Thị Thìn có thể thức thâu đêm suốt sáng mỗi khi mượn được một cuốn sách. Ngày giúp chủ nhà trông trẻ, nấu ăn, giặt giũ, đêm về trong căn gác nhỏ Nguyễn Thị Thìn lại chong đèn viết truyện ngắn. “Khó hơn đi cày, chú ạ!”, chị Thìn hóm hỉnh.

Tác phẩm Liều thuốc thần kỳ, NXB Hội nhà văn năm 2013

Tác phẩm đầu tay Liều thuốc thần kỳ gồm 6 truyện ngắn, đã nhọc nhằn hoài thai và ra đời. “Làm nghề giúp việc được đồng nào tôi gửi về nuôi cháu đồng đó, viết xong truyện lại không có tiền in sách, tôi phải gom góp trong thời gian dài!”, tác giả tập truyện kể. Khi đủ tiền, chị nhờ đứa cháu đạp xe chở chị đến Nhà sách Minh Thắng (đường Láng, Hà Nội) để làm hợp đồng in sách.

Sáu mươi tuổi, ô sin viết sách ấy bảo, chị thèm một tiếng ru con!

Quang Long