Nỗi lo của người tiêu dùng

(Baonghean) - Chỉ còn hơn 1 tháng nữa là đến Tết Nguyên đán, các cơ sở sản xuất kinh doanh đang hối hả chuẩn bị hàng hóa phục vụ người dân. Năm nay, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm sớm thu hút sự quan tâm của mọi người, đặc biệt là sau khi xảy ra vụ xét nghiệm 4 mẫu cà phê ở Quảng Ngãi mà không phát hiện ra chất cà phê, 6 người tử vong ở Quảng Ninh do uống “Rượu nếp 29 Hà Nội”. Người tiêu dùng vẫn nặng nỗi lo...

Tràn lan Vi phạm

Thông tin từ Chi cục Vệ sinh An toàn thực phẩm tỉnh: Trong năm 2013, tổng số đoàn thanh tra, kiểm tra tuyến tỉnh, tuyến huyện, tuyến xã là 974 đoàn. Các đoàn đã kiểm tra 20.786 cơ sở sản xuất chế biến, kinh doanh, dịch vụ ăn uống và phát hiện 4.151 cơ sở vi phạm Luật ATTP, số cơ sở vi phạm bị xử lý là 1.283, tổng số tiền phạt là gần 88 triệu đồng, tổng số sản phẩm bị tiêu hủy tại chỗ trị giá khoảng 120 triệu đồng. Trong đó buộc 8 cơ sở đóng cửa, 66 cơ sở đình chỉ lưu hành sản phẩm, 669 cơ sở buộc phải tiêu hủy sản phẩm. Các nội dung vi phạm chủ yếu vẫn là điều kiện vệ sinh cơ sở, điều kiện trang thiết bị dụng cụ, điều kiện con người, công bố tiêu chuẩn và chất lượng sản phẩm…

Những con số kể trên nếu đem so sánh với năm 2012, thì năm 2013 này, số lần kiểm tra có tăng nhưng không nhiều, song số lượng cơ sở vi phạm ở các mức độ lại tăng đáng kể. Điều này cho thấy: Ý thức chấp hành pháp luật về an toàn vệ sinh thực phẩm của các cơ sở sản xuất chưa tốt và các địa phương tuyến huyện, tuyến xã vẫn đang thực hiện kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm theo định kỳ. Vấn đề xử lý sau kiểm tra chưa đem lại hiệu quả.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có thể thấy rõ: Tình trạng suy thoái đạo đức, cộng thêm tâm lý tiểu nông của nhiều hộ sản xuất, kinh doanh; thực phẩm còn phổ biến theo kiểu làm ăn chụp giật, buôn gian bán lận, vì lợi nhuận bất chấp tất cả. Trong khi đó lực lượng chức năng chuyên môn vừa mỏng, hạn chế về năng lực; một số địa phương chưa chủ động tham gia, thiếu tích cực, thậm chí còn buông lỏng công tác kiểm soát. Và cuối cùng là sự thiếu hiểu biết, dễ dãi của người tiêu dùng... Nguyên nhân thì ai cũng thấy nhưng cuối cùng vi phạm vẫn nối vi phạm. Mất an toàn vệ sinh thực phẩm vẫn bùng phát và nóng lên vào dịp Tết Nguyên đán đang cận kề.

Đến hẹn lại… lo

Vào dịp cuối năm và Tết Nguyên đán, nhu cầu tiêu thụ thực phẩm của người dân tăng cao. Có cung ắt có cầu, việc sản xuất, kinh doanh và vận chuyển thực phẩm cũng tăng theo. Bên cạnh các nguồn hàng thực phẩm được sản xuất trong tỉnh còn có một lượng lớn hàng hóa khác được đưa, nhập từ các tỉnh, thành khác về tiêu thụ. Dịp cuối năm này, hàng giả hàng nhái, không rõ nguồn gốc, không đảm bảo chất lượng đã xuất hiện. Dạo qua các chợ lớn trong Thành phố Vinh như chợ Vinh, chợ Ga Vinh, chợ bán lẻ như Quán Lau, Hưng Dũng, chợ Cầu, cùng các cửa hàng tạp hóa lớn đã thấy tràn ngập bánh, mứt, kẹo tết với đủ màu sắc, chủng loại, có loại đầy đủ thông số nhãn mác rõ ràng, có loại không rõ xuất xứ…

Cũng như nhiều người dân khác chuẩn bị Tết sớm, bà Nguyễn Thị Nhị, 54 tuổi, phường Hà Huy Tập đã mấy ngày dạo chợ nhưng vẫn chưa quyết định mua về loại nào, bởi không thể phân biệt đâu là hàng tốt, đâu là hàng nhái, đâu là hàng sử dụng nguyên liệu từ động vật chết do bệnh hoặc chết không rõ nguyên nhân đã thối rữa, có chất cấm, chất độc hại. Bà Nhị băn khoăn: “Mua hàng ở siêu thị cũng không an toàn. Nhiều khi mua về rồi mới phát hiện hàng hết hạn sử dụng. Giá mà các cơ quan chức năng kiểm tra kỹ các cửa hàng, các cơ sở kinh doanh rồi phổ biến rõ cho người tiêu dùng thì tốt biết bao”.

Ông Nguyễn Văn Lợi, một người dân ở phường Đông Vĩnh nêu ý kiến: Có theo dõi thông tin báo, đài mới thấy lo, nông sản thực phẩm sản xuất trong tỉnh, trong nước như thịt, thủy hải sản, trái cây, rau, củ, quả cũng không an toàn vì sai phạm từ khâu nuôi trồng. Hàng ngoại nhập thì trong tháng qua, các cơ quan chức năng đã phát hiện trên dưới 10% mẫu thịt gà, lợn có hóa chất cấm trong chăn nuôi. Rau quả nhập khẩu về trên 700.000 tấn mà cơ quan chức năng cũng mới chỉ kiểm tra được có 96 mẫu, nhiều mẫu có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng. Đó là chưa kể lượng lớn thực phẩm nhập lậu…Thôi thì trăm sự tại trời. Từ nay đến cuối năm và nhất là vào dịp gần tết, không ai dám chắc không còn những vụ nghiêm trọng như vụ 6 người ở Quảng Ninh tử vong vì uống cồn công nghiệp chế ra thành rượu nếp.

Ông Trần Văn, huyện Nam Đàn cho hay: Vệ sinh an toàn thực phẩm dịp tết, người tiêu dùng vẫn chưa thể yên tâm bởi nhiều lẽ. Năm nào vào các “dịp nóng” thì cũng thấy sự hô hào rầm rộ, kiểm tra xong đợt trọng điểm thì đâu vẫn vào đấy. Việc xử lý vi phạm chưa nghiêm, chủ yếu mới dừng lại ở “phạt để tồn tại”, và ở tuyến xã, tuyến huyện có nhiều cơ sở vi phạm mà không bị xử lí vì những lí do khác nhau. Các vụ ngộ độc vẫn xảy ra, khi xảy ra vụ việc nghiêm trọng thì nhiều cơ quan lên tiếng nhưng chẳng ai nhận trách nhiệm cụ thể. Thời điểm hiện nay, Tết đã cận kề nhưng chưa thấy các cơ quan chức năng đi kiểm tra.

Cần kiểm tra sớm, xử lý nghiêm

Ngày 18/12/2013, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 669 về thanh tra, kiểm tra liên ngành về đảm bảo an toàn dịp Tết Nguyên đán Giáp Ngọ 2014; ngày 31/12 Nghị định 178 của Chính phủ chính thức có hiệu lực. Theo đó, Nghị định 178 có những qui định mức xử phạt hành chính bằng tiền nặng hơn gấp nhiều lần so với Nghị định 91 hiện hành. Ngoài ra, những cá nhân, tổ chức có hành vi sản xuất, vận chuyển, buôn bán thực phẩm bẩn, mất an toàn còn phải chịu nhiều hình phạt bổ sung khác. Đối với vi phạm nghiêm trọng còn có thêm chế tài trong luật hình sự.

Ông Đào Trọng Dũng - Chi cục trưởng Chi cục Vệ sinh an toàn thực phẩm tỉnh cho biết: Kế hoạch 669 tập trung vào việc thanh, kiểm tra kịp thời phát hiện, ngăn chặn xử lý các vi phạm về an toàn thực phẩm, hạn chế ngộ độc thực phẩm và các bệnh truyền qua thực phẩm. Sau khi có kế hoạch, chi cục tham mưu, đề xuất thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra tại nơi cung cấp thực phẩm với số lượng lớn như các chợ đầu mối, siêu thị, cơ sở thương mại tập trung, cơ sở nhập khẩu thực phẩm và tập trung vào những mặt hàng được sử dụng nhiều trong dịp Tết Nguyên đán như thịt, sản phẩm từ thịt, dầu thực vật, bia rượu, nước giải khát, bánh, mứt kẹo… Tại tuyến tỉnh, Sở Y tế phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Công thương và Công an tỉnh để thành lập, tham gia đoàn thanh tra, kiểm tra. Ở tuyến huyện cũng như xã, UBND các huyện, xã thành lập đoàn liên ngành kiểm tra tại các cơ sở theo đúng thẩm quyền quản lý trên địa bàn quản lý, phối hợp với đoàn thanh tra liên ngành tỉnh để thực hiện nhiệm vụ.

Đoàn công tác liên ngành tỉnh kiểm tra mặt hàng bánh kẹo trước Tết Giáp Ngọ 2014 tại chợ Vinh. Ảnh: Trần Hải

Ông Đào Trọng Dũng khẳng định: Các đoàn thanh tra, kiểm tra phải thực hiện xử lý theo đúng quy định của pháp luật, tuyệt đối không để các sản phẩm không đảm bảo an toàn thực phẩm, không rõ nguồn gốc, không nhãn, mác hoặc có các vi phạm khác lưu thông trên thị trường hoặc các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ăn uống, bếp ăn tập thể không bảo đảm điều kiện an toàn thực phẩm tiếp tục hoạt động khi chưa thực hiện các biện pháp khắc phục có hiệu quả… Trong dịp này, đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành tuyến tỉnh tiến hành thanh tra tại các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh, nhập khẩu thực phẩm và dịch vụ ăn uống trên địa bàn toàn tỉnh và kiểm tra công tác quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm tại một số huyện: Tân Kỳ, Đô Lương, Thanh Chương, Anh Sơn, Con Cuông, Tương Dương, Kỳ Sơn.

Theo kế hoạch của UBND tỉnh, thời gian tiến hành thanh, kiểm tra từ ngày 20/12/2013 đến ngày 10/02/2014. Tuy nhiên đến thời điểm này, số lượng địa phương thành lập được đoàn, lên lịch thanh kiểm tra là chưa nhiều… Người tiêu dùng trong tỉnh đang mong chờ những đợt kiểm tra được tổ chức sớm để yên tâm mua sắm Tết, mong chờ việc thực thi, xử lý nghiêm sai phạm theo đúng Nghị định 178 và luật hình sự để an tâm sử dụng thực phẩm, đề nghị các địa phương tích cực vào cuộc ngoài ra cần tiến hành thanh kiểm tra đột xuất. Tuy nhiên, trước hết, người tiêu dùng cần biết lựa chọn thực phẩm an toàn và tẩy chay thực phẩm độc hại.

Thành Chung