Bài 9: Ai là chủ thể của xây dựng NTM ?

(Baonghean) - Các chuyên gia Trung Quốc đều khẳng định, chủ thể kiến thiết NTM là người nông dân và chính họ là lực lượng đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với quá trình hiện đại hóa của một đất nước đi lên từ nông nghiệp. Điều quan trọng là các cấp chính quyền phải đánh giá đúng vị trí chủ thể của người nông dân, có chính sách phát huy tối đa vị trí ấy trong điều kiện họ là người có thu nhập thấp, đời sống sinh hoạt khó khăn, trình độ giáo dục và tính tổ chức còn rất kém.

Theo họ, vị trí chủ thể của người nông dân trong xây dựng NTM cần được nhìn nhận từ hai phương diện chủ yếu: 1) Nông dân là chủ thể hưởng lợi ích từ NTM, do đó mọi vấn đề cần xuất phát từ nhu cầu của người nông dân, cho nhiều ưu đãi, kích thích sự phấn khởi, làm cho họ nhận thấy được ý nghĩa của kiến thiết NTM. 2) Nông dân là chủ nhân của xây dựng các hạng mục NTM, là lực lượng tích cực nhất của sản xuất, phát triển nông nghiệp. Mọi chủ trương thúc đẩy tiến bộ khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp, tăng cường quản lý kinh tế nông thôn, thực thi các hạng mục cơ sở hạ tầng NTM... đều không thể tách rời người nông dân.

Tác giả Lưu Chí Song (Viện Quản lý kinh tế, ĐH Nông nghiệp Đông Bắc) cho rằng, sở dĩ nông dân giữ vị trí chủ thể trong xây dựng NTM là vì: 1) Bản thân từ quá khứ lịch sử, họ đã là một giai cấp độc lập trong xã hội, từng có công lao cùng với giai cấp khác làm nên nhiều chiến công, họ cũng có các quyền lợi và nghĩa vụ, nhu cầu về cuộc sống bình đẳng như những công dân khác ở thành thị; 2) Nông dân là một chủ thể hiểu biết, có nhận thức ngày càng sâu sắc hơn. Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội và chất lượng cuộc sống ngày càng cao thì vị trí của họ cũng từng bước thay đổi, gia tăng quan niệm về sự bình đẳng, nhận thức về quyền lợi, công bằng và cạnh tranh, tăng sự tự tin và lòng tự trọng; 3) Nông dân có quyền phát triển, họ có khả năng tự sắp xếp đối tượng và thành quả lao động, theo đuổi tối đa hóa về lợi ích kinh tế. Đồng thời họ tự chủ phấn đấu, tham gia và quản lý các tổ chức chính quyền ở nông thôn, có quyền từ bỏ nông thôn để đến các không gian phát triển mới. 4) Nông dân cần có quyền hưởng thụ thành quả. Họ không chỉ là người từng bị tước đoạt lợi ích, mà cần phải là người được hưởng lợi ích, hưởng thụ thành quả của quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước nói chung.

Chính vì vậy, coi trọng vị trí chủ thể của nông dân trong xây dựng NTM trở thành vấn đề tất yếu, là việc làm có ý nghĩa vô cùng lớn: 1) Đây là yêu cầu bức thiết trong chiến lược rút ngắn khoảng cách chênh lệch về thu nhập, mức sống giữa thành thị với nông thôn, giữa thị dân với nông dân; 2) Đây là một yêu cầu tất yếu của sự phát triển lực lượng sản xuất xã hội, họ là lực lượng hiểu rõ nhất về những yêu cầu của xã hội nông thôn, có nhiều kinh nghiệm và là lao động trực tiếp sản xuất nông nghiệp; 3) Phát huy tác dụng vị trí chủ thể của nông dân cũng là một yêu cầu khách quan của thực tiễn phát triển kinh tế xã hội nông thôn thời hiện đại, nhiều phát minh về nông nghiệp xuất phát từ nông thôn và do nông dân sáng chế.

Kinh nghiệm của Trung Quốc cho hay, để phát huy tác dụng vị trí chủ thể của nông dân trong xây dựng NTM, cần phải: 1) Thực hiện quyền tự quyết của nông dân về NTM, đưa họ làm chủ các hạng mục NTM; cho họ tự thảo luận, bàn bạc rồi thống nhất thực hiện về các vấn đề như thay đổi cảnh quan, kiến trúc xóm làng, quản lý các hạng mục đầu tư xây dựng NTM; 2) Tạo cho nông dân tích cực tham gia xây dựng NTM thông qua việc thực thi các hạng mục đáp ứng nhu cầu cuộc sống của họ; đề cao trách nhiệm và tăng cường quyền tự quyết cho nông dân; 3) Thực hiện tổ chức hóa nông dân, phát huy hiệu quả hoạt động của hội nông dân, hội hòa giải, hội bảo trị, tổ chức đoàn thanh niên thôn, hội phụ nữ, hội người cao tuổi.., củng cố tổ chức hợp tác kinh tế; tăng cường bồi dưỡng, kết nạp nông dân vào Đảng, nâng tỉ lệ đảng viên ở các thôn xóm; thành lập các hội nghề nghiệp ở nông thôn; từng bước triển khai quy chế hoạt động cụ thể cho của tổ chức nông thôn; 4) Kiến lập chế độ hội nghị dân thôn, coi đây là diễn đàn để họ bàn bạc rồi đi đến thống nhất hành động, quyết định việc nên và không nên làm, việc làm trước và làm sau, mức độ công việc, đặc biệt là nội dung về sản xuất, quy hoạch nhà ở, xây dựng đường sá, chế độ đóng góp, quản lý...; 5) Tạo cho nông dân có được vị trí chủ thể về về tài sản, khuyến khích họ đầu tư công sức, tiền của vào xây dựng NTM; coi thành quả kiến thiết ấy thuộc về tài sản riêng của nông dân; đưa nông dân thực sự là chủ thể được hưởng lợi ích NTM, bao gồm lợi ích kinh tế, chính trị, văn hóa và quyền tự chủ của họ.

Nhất thiết cần có sự kết hợp tốt giữa vị trí chủ thể của nông dân với vai trò chủ đạo của chính quyền trong xây dựng NTM. Chính quyền đóng vai trò là người khởi xướng, người tổ chức và thúc dục nông dân thực thi NTM. Muốn vậy cần có sự chuyển biến chức năng của chính quyền và đề cao tố chất cán bộ; tăng cường công tác Đảng ở nông thôn; phát huy tính chủ động sáng tạo của nông dân; giáo dục tinh thần nông dân hiện đại.

Lê Đức Hoàng

(Đại học Vinh)