Lỗ hổng trong quản lý thu thuế hộ kinh doanh

(Baonghean) - Ngành thuế hiện đang quản lý hàng vạn hộ kinh doanh cá thể, và vẫn còn những lỗ hổng trong quản lý thu thuế. Trong khi nhiều hộ chịu mức thuế năm sau cao hơn năm trước, thì việc cập nhật các hộ kinh doanh chưa đủ nên xảy ra tình trạng một số hộ chưa đưa vào diện quản lý thuế, hoặc chưa niêm yết công khai mức nộp thuế.

Ki-ốt của anh Dũng (Thị trấn Đô Lương) nạp thuế 550.000 đồng/tháng.

Không chỉ Đô Lương, tình trạng buôn bán ảm đạm nhưng tiền thuế tăng theo hàng năm vẫn khá phổ biến ở Thành phố Vinh, Tân Kỳ, Nam Đàn… Mức tăng bình quân khoảng 20%/năm. Ngay như mức thuế nhỏ nhất của các tiểu thương ở chợ Tân Kỳ (may vải bạt) 100.000 đồng/tháng thì nay cũng tăng lên 120.000 đồng/tháng. Nhiều hộ cho biết: Cứ đầu năm là cán bộ thuế đến thông báo tiền tăng tiền thuế mà không bao giờ giảm dù sản xuất kinh doanh khó khăn.

Ông Nguyễn Quốc Dũng - Phó Chi cục Thuế Tân Kỳ cho biết: Lập bộ thu thuế hộ ở Tân Kỳ hiện nay là 830 hộ, tổng mức thu thuế của các hộ là 470 triệu đồng/tháng, trong đó chủ yếu là sản xuất kinh doanh gạch ngói, dịch vụ thương mại và vận tải. Mức thu thuế tăng nguyên nhân là do chỉ tiêu thu thuế được giao năm sau cao hơn năm trước. Ví như năm 2013, kế hoạch thu ngân sách của Chi cục Thuế Tân Kỳ là 22,4 tỷ đồng, nhưng năm 2014 dự kiến là 29 tỷ đồng. Với kế hoạch “rót” xuống như vậy, các chi cục chỉ còn biết “chia” ra cho các đối tượng nộp thuế. Và dù không mong muốn, thuế hộ của không ít các ngành, nghề, lĩnh vực đều tăng.

Trong khi nhiều hộ chịu áp mức thuế cao thì trên địa bàn Thành phố Vinh, theo quan sát của chúng tôi vẫn còn một số cửa hàng nhỏ chưa phải nộp thuế dù kinh doanh đã nhiều năm. Hỏi bà H - chủ một cửa hàng tạp hóa đã kinh doanh hơn 10 năm ở Nghi Phú, bà cho biết chưa phải nạp thuế. Hỏi một cửa hàng cắt tóc gội đầu (kinh doanh đã 8 năm) cũng ở Nghi Phú, được biết, chưa bao giờ thấy cán bộ thuế đến hỏi. Thực ra đó là những cửa hàng không có đăng ký kinh doanh nhưng họ không bị cơ quan thuế nhòm ngó đến hoặc cho rằng kinh doanh trong nhà mình. Theo quan sát của phóng viên, ở đường Hoàng Phan Thái có đến hơn 20 hộ kinh doanh dịch vụ cà phê, ăn sáng, mộc, giải trí khác nhưng trong lập bộ thu thuế năm 2013 của đội thuế xã Nghi Phú chỉ có 3 hộ là: Nguyễn Thị Hương kinh doanh thuốc tây, Nguyễn Trung Sơn kinh doanh tạp hóa và Nguyễn Thu Thanh kinh doanh internet. Theo tổng hợp của Đội thuế xã Nghi Phú, tổng số hộ kinh doanh trên địa bàn xã năm 2012 là 60 hộ, số thuế thu được là 19,203 triệu đồng, năm 2013 số hộ kinh doanh là 77 hộ, số thuế thu được là 28,8 triệu đồng. Tuy nhiên, chủ yếu là các hộ kinh doanh nhà trọ và tiểu thương chợ chiều (chợ Quán Bánh).

Còn ở đường Hải Thượng Lãn Ông - phường Hà Huy Tập (TP. Vinh), theo quan sát từng quầy ốt kinh doanh của các hộ theo từng số nhà, thì vẫn có những hộ chưa có tên trong lập bộ thu thuế của đội thuế phường niêm yết tại UBND xã. Có những quầy kinh doanh ăn uống, bia, phô tô… chưa có tên trong lập bộ quản lý, có thể do các hộ này mới kinh doanh, hay lý do nào khác?

Hiện nay, thất thu thuế kinh doanh hộ cá thể chủ yếu ở các tuyến đường mới mở, các cơ sở đào tạo, bệnh viện mới mở kéo theo nhiều hàng quán dịch vụ. Nhiều cửa hàng, dịch vụ mới được mở song công tác cập nhật các hộ kinh doanh trong các ngõ xóm, tuyến phố ngoại thành còn hạn chế. Tình trạng chuyển đổi chủ ốt, chủ cửa hàng kinh doanh, sang nhượng tên nhưng cán bộ thuế cũng không nắm được hết. Gần đây xuất hiện một số dạng kinh doanh mới là kinh doanh trực tuyến, bán hàng online… cũng gây thất thu thuế. Các dịch vụ kinh doanh lưu động như các quầy thực phẩm vỉa hè, quần áo xe đẩy…. nay họ bán ở vỉa hè này, mai họ lại bán ở cung đường khác; hay một số tiểu thương buôn chuyến hàng điện lạnh, điện tử mùa hè, hàng quần áo… cũng trốn thuế. Trong khi không ít đối tượng chưa nộp thuế, trốn thuế thì nhiều hộ, nhất là các hộ kinh doanh trong chợ vừa phải nộp tiền thuê đất, vừa phải nộp thuế, phí. Bên cạnh đó thì vẫn có trường hợp cán bộ thuế quan liêu, áp thuế không đúng với hộ kinh doanh, như trường hợp của một hiệu làm tóc trên địa bàn Thành phố Vinh mà báo chí phản ánh, hoặc thu thuế nhưng chưa nuôi dưỡng được nguồn thu.

Thực trạng đó đòi hỏi các cán bộ nhân viên thu thuế, nhất là ở phường, xã cần nắm chắc tình hình cụ thể của những hộ kinh doanh trên địa bàn, những trường hợp kinh doanh không cố định để điều tra doanh thu, xác định mức thuế phải nộp. Khi thu tiền thuế phải công khai, minh bạch, có biên lai đầy đủ để tạo niềm tin cho đối tượng người nộp thuế. Rà soát các hộ kinh doanh, đưa vào lập bộ quản lý đi đôi với tuyên truyền chính sách đến với người kinh doanh.

Việc làm cấp bách của ngành Thuế là từ nay đến hết năm 2013 phải tăng cường kiểm tra, rà soát doanh thu, mức thuế, tình hình thực tế kinh doanh đối với các hộ nộp thuế theo phương pháp thuế khoán, kiểm tra tờ khai đối với các hộ nộp thuế theo phương pháp kê khai, đặc biệt đối với các ngành nghề ăn uống, nhà nghỉ, khách sạn, massage, spa, thẩm mỹ viện… để chống thất thu ngân sách nhà nước… Tổng cục Thuế yêu cầu bắt buộc cơ quan thuế phải niêm yết công khai dự kiến doanh thu và mức thuế của các hộ kinh doanh phải nộp để lấy ý kiến. Đồng thời, thực hiện quản lý danh bạ hộ kinh doanh, phân loại hộ kinh doanh, quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán, xét miễn, giảm thuế cho các hộ kinh doanh theo qui định của Luật Quản lý thuế, các luật thuế. Đòi hỏi đó đang được các chi cục thuế trên địa bàn từng bước thực hiện. Tuy nhiên, việc quản lý người nộp thuế đang chú trọng vào các doanh nghiệp hơn là các đối tượng cá nhân, bởi thực tế việc niêm yết mức thuế đối với đối tượng này chưa đưa vào trang tin điện tử của ngành như yêu cầu của Tổng cục.

Bài, ảnh: Hồng Sọc