Ukraina: Căng thẳng trước thềm trưng cầu dân ý tại Crimea

(Baonghean) - Tình hình tại Ukraina vẫn còn rất căng thẳng vào thứ 7 ngày 15 tháng 3, trước thềm buổi bỏ phiếu quyết định ly khai của tỉnh Crimea ở phía Nam. Buổi trưng cầu dân ý này diễn ra vào chủ nhật.

Người dân Crimea sẽ bỏ phiếu quyết định ly khai hay không khỏi Ukraina và sát nhập Nga hoặc thậm chí là thành vùng tự trị độc lập. Trong khi đó, đương quyền Ngoại trưởng Ukraina Andrii Deshchytsia lặp đi lặp lại vào thứ 7 rằng cuộc trưng cầu dân ý này là bất hợp pháp và sẽ không được công nhận bởi Kiev hay cộng đồng quốc tế. Chính phủ đang chuẩn bị thảo luận về một sự tự chủ và phát triển kinh tế tại Crimea nhưng phải trên bàn đàm phán chứ "không phải là nói chuyện với những nòng súng giương lên trên đường phố của những thành phố Crimea".

Một công dân Ukraina khóc tại nơi diễn ra trận đụng độ đổ máu giữa hai phe thân Nga và thân Ukraina tại Donetsk.

Trong khi phương Tây và Ukraina nhấn mạnh rằng Nga đang kiểm soát phần lớn bán đảo Crimea nơi có nhiều người Nga sinh sống bằng biện pháp quân sự, thì Nga vẫn không ngừng phủ nhận có can thiệp trực tiếp vào nội sự Ukraina, nói rằng những người được vũ trang đầy đủ và không mang số hiệu nhận dạng không trực thuộc quân đội Nga. Hội đồng bảo an Liên hợp quốc đã lên kế hoạch bỏ phiếu đề xuất của Hoa Kỳ về việc phủ nhận tính hợp pháp của cuộc trưng cầu dân ý tại Crimea. Đại sứ Anh tại Liên hợp quốc Mark Lyall Grant nói với CNN rằng không có lý do gì đề các quốc gia thành viên từ chối giải pháp được đưa ra ở trên, nhưng ông không chắc liệu Nga có từ chối giải pháp này không. Ngoại trưởng Ukraina thì nói với phóng viên tại Kiev rằng ông tin tưởng rằng 14 trên 15 quốc gia trong Hội đồng bảo an, bao gồm Trung Quốc, sẽ ủng hộ giải pháp này. "Đương nhiên là Nga sẽ phản đối, nhưng nếu như vậy, Nga sẽ thể hiện rõ lập trường chống lại giải quyết khủng hoảng bằng biện pháp hoà bình", ông nói thêm.

Thứ 7 vừa qua, Quốc hội Ukraina đã thông qua giải pháp tước bỏ quyền lực của Hội đồng nhân dân Crimea, có hiệu lực ngay tức thì, thông tin từ trang web của Hội đồng nhân dân Kiev. Trong số 296 đại biểu, 278 đã bỏ phiếu thông qua. Kết quả bỏ phiếu này mang ý nghĩa tượng trưng là chủ yếu và không được trông mong là sẽ ảnh hưởng đến quyết định đưa ra tại Crimea, hay ảnh hưởng đến cuộc trưng cầu dân ý vào chủ nhật này. Chính quyền thân Nga của Crimea đã được thiết lập hồi cuối tháng vừa qua sau khi toà nhà của Hội đồng nhân dân bị chiếm bởi những người có vũ trang và giương cờ Nga.

Hàng ngàn người thân Nga đã tham gia vào cuộc tập hợp diễu hành ủng hộ trưng cầu dân ý tại Crimea ở thành phố Donetsk phía Đông Ukraina vào chiều thứ 7. Một vài người biểu tình kêu gọi một cuộc trưng cầu dân ý để tự trị, trong khi một số khác thì kêu gọi ly khai Ukraina và sát nhập Nga. Tiếng hô "Nga, Nga" vang lên xung quanh quảng trường Lênin. Không thấy dấu hiệu gì của những người biểu tình ủng hộ Ukraina. Một số người phát tờ rơi kêu gọi mọi người quay lại quảng trường vào chủ nhật để tiếp tục biểu tình. Người phát ngôn của cảnh sát Donetsk, ông Igor Demin cho biết hơn 1000 cảnh sát sẽ được huy động để ngăn chặn đổ máu. Cuộc đụng độ vào thứ 5 vừa qua đã khiến 1 người đàn ông bị đâm trọng thương và ít nhất 10 người khác bị thương. Nga cáo buộc những "nhóm cực đoan cánh phải" còn chính quyền Ukraina thì cho rằng bạo lực liên quan đến những công dân người Nga muốn làm căng thẳng leo thang tại Ukraina.

Ở phía Nam Donetsk, căng thẳng cũng tiến đến bạo lực vào đêm thứ 6 tại Kharkiv, thậm chí là tiến đến sát hơn với biên giới Nga. 2 người đã bị giết theo thông tin của Bộ nội vụ Ukraina. Bộ trưởng Bộ nội vụ Arsen Avakov kêu gọi nhân dân cả nước đoàn kết và không để cho mình rơi vào rối loạn.

Những cuộc trò chuyện dài giữa hai ngoại trưởng John Kerry của Mỹ và Sergey Lavrov của Nga tại Luân Đôn vào thứ 6 chỉ đi đến kết luận chung duy nhất là: Mỹ và Nga không có chung quan điểm về vấn đề Ukraina. Trong khi đó, hàng ngàn lính Nga đã tập trận quân sự quy mô lớn vào thứ 6 tại biên giới Nga - Ukraina. Về phía quân đội Ukraina tại Crimea, 8 đơn vị đã rút đi, 22 đơn vị tạm dừng mọi hoạt động, 49 trên 56 trạm kiểm soát biên giới cũng trong tình trạng tương tự. Chính quyền thân phương Tây mới thiết lập tại Ukraina nhấn mạnh chủ quyền lãnh thổ của Ukraina phải được tôn trọng. Đáp lại, Nga tuyên bố rằng những động thái của mình là nhằm bảo vệ cộng đồng người Nga tại Ukraina khỏi sự đe doạ của những nhóm quốc gia chủ nghĩa cực đoan và "phát xít".

Cộng đồng quốc tế lo ngại rằng sau một thời gian dài khủng hoảng chính trị và bạo động, Ukraina đang đứng trước nguy cơ khủng hoảng quân sự nếu như Nga vẫn giữ nguyên thái độ trên. Đến nay, Nga vẫn từ chối mọi cuộc đàm thoại trực tiếp với chính quyền mới lên tại Ukraina.

Để tạo sức ép lên Nga, liên minh châu Âu và Mỹ đe doạ sẽ trừng phạt Nga và tăng viện trợ kinh tế cho Ukraina lên đến hàng tỉ đô la. Điều này không phải là không ảnh hưởng đến Nga khi mà nước này đang trì trệ trên thị trường chứng khoán và đồng rúp bị mất giá. Công dân Mỹ cũng được khuyến cáo không nên đi du lịch đến Nga. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cảnh báo vào thứ 6 rằng Nga nên xem xét lại vị trí của mình trong vụ "đi cửa sau" tại Crimea. Thứ 6 tuần sau sẽ diễn ra bỏ phiếu tại Nga về việc liệu có chấp nhận cho Crimea sát nhập vào Nga, tuỳ theo kết quả trưng cầu dân ý tại đây. Và theo như "gợi ý" của Mỹ thì dù kết quả trưng cầu có ra sao đi chăng nữa, Nga cũng nên dừng can thiệp lại ở đây thôi và để cho Crimea có một chính quyền độc lập hơn.

Cảm giác Nga đang ngày càng lún sâu vào vấn đề của Ukraina, nhất là khi đồng minh hi vọng cuối cùng mà Nga tìm cách lôi kéo là Trung Quốc vẫn dửng dưng với thái độ trung lập. Hơn hết, khi mà hầu hết các quốc gia khác đều chọn vị trí đối nghịch với Nga thì liệu một kẻ "khôn ngoan" như Trung Quốc có cớ gì để đơn phương độc mã ủng hộ Nga hay không? Nói là nói vậy thôi, dù sao thì không phải ai cũng đứng trong vị trí láng giềng của Nga như Ukraina, "nhất cự li nhì tốc độ", biết đâu sức ép từ vị trí kế cận sẽ giúp Nga lội ngược dòng? Hãy chờ xem...

Nấm Linh Chi