Khắc phục khó khăn sản xuất hè thu

(Baonghean) - Vụ hè thu năm nay toàn tỉnh gieo cấy 56.000 ha lúa nhưng ngay từ đầu vụ, hạn hán đã xẩy ra gay gắt trên diện rộng. Để đảm bảo đúng tiến độ mùa vụ, hiện các địa phương đang nỗ lực khắc phục khó khăn, đẩy nhanh tiến độ gieo cấy lúa hè thu, cố gắng hoàn thành trước ngày 15/6 theo lịch thời vụ của tỉnh.

Hưng Nguyên: gồng mình chống hạn

Mặc dù vụ xuân năm 2014 đã thu hoạch xong hơn 15 ngày, song trên địa bàn huyện Hưng Nguyên nguồn nước đã cạn kiệt, nhiều xã vẫn chưa thể tiến hành gieo cấy được. Đợt nắng hạn này được xem là khốc liệt nhất trong vòng hơn 1 thập kỷ qua. Ông Bạch Hưng Tuyên, Giám đốc Công ty TNHH 1TV Thủy Lợi Nam chia sẻ: Trong cả tháng 5 khu vực Nghi Lộc, TP. Vinh, Hưng Nguyên lượng mưa chỉ đo được 5 mm, bằng 1/9 so với cùng kỳ năm 2010. Nguồn nước đầu nguồn cạn kiệt, mực nước cống bara Nam Đàn chỉ giao động 0,2 – 0,3 m, trên mực nước thiết kế là 1,1 m. Lưu lượng vào chỉ đạt 6 – 7 m3/s so với thiết kế 40 – 45 m3/s. Vì vậy nguồn nước về sông Hoàng Cần và Kênh Gai đạt quá thấp không đủ nước cho các trạm bơm hoạt động.

Bơm nước chống hạn ở Hưng Nguyên.

Tình trạng hạn nghiêm trọng xảy ra trên diện rộng, hầu hết diện tích cây trồng cạn như lạc, ớt cay đã bị khô héo, nhiều diện tích đã bị chết, đặc biệt là ở các xã Hưng Lợi, Hưng Châu, Hưng Phúc, Hưng Thịnh, Hưng Mỹ, Hưng Thắng, Hưng Tiến. Đối với vùng ngoài, hạn nặng xảy ra ở Hưng Yên Nam, Hưng Yên Bắc, Hưng Tây và số vùng của Hưng Đạo và thị trấn. Trong điều kiện thời tiết chưa có dấu hiệu cải thiện, nhiều vùng thuộc xã Hưng Lợi, Hưng Phúc, Hưng Thịnh… rơi vào tình trạng bất khả kháng, không thể gieo cấy được, trong khi khung thời vụ sản xuất an toàn đối với Hưng Nguyên là phải gieo cấy xong trước ngày 10/6.

Theo ông Ngô Phú Hàn, Phó Chủ tịch UBND xã: Trước tình hình cấp bách hiện nay UBND huyện Hưng Nguyên đang phối hợp với Công ty TNHH 1 thành viên Thủy Lợi Nam chỉ đạo các xã, các đơn vị thủy nông thực hiện một số giải pháp như: Bơm chuyền từ Trạm bơm Hưng Xuân, lấy nước từ sông Lam tạo nguồn cho kênh Lê Xuân Đào, đồng thời bơm chuyền từ kênh Hoàng Cần vào kênh 12/9. Bên cạnh đó, lập lịch bơm luân phiên, chỉ đạo các đơn vị thực hiện nghiêm túc, theo dõi chặt chẽ thủy triều trên sông Lam để cố gắng phát huy tối đa công suất máy. Ngày 5/6, công ty đã tiến hành ngăn sông Cấm, sau khi ngăn sông, nước trong hệ thống sẽ được cải thiện, giúp cho các trạm bơm trên địa bàn huyện có đủ nước phục vụ sản xuất.

Diễn Châu: không để “đất trắng”

Trời nắng như đổ lửa nhưng trên cánh đồng Rộc Lội, xã Diễn Đồng - Diễn Châu không khí vẫn nhộn nhịp. Anh Phạm Điều ở xóm 3 cho biết: Kinh nghiệm cho thấy, vụ hè thu phải dồn sức làm càng sớm càng tốt để tránh lụt. Bởi thế, ngay từ giai đoạn lúa vụ xuân chắc hạt chúng tôi đã tập trung triển khai gieo mạ, chăm sóc mạ khỏe để tăng sức đề kháng chống nắng nóng. Gặt tới đâu làm đất tới đó để có thời gian đất được ngâm ủ, bón phân chuồng hoai mục rồi lại thuê máy làm đất cho thật nhuyễn, nhão giúp cây lúa sinh trưởng tốt ngay từ giai đoạn gieo cấy với tinh thần làm nhanh nhưng không làm ẩu. Hiện gia đình tôi đã gieo cấy được 4/5 sào, chủ yếu sử dụng giống Khang dân và nếp chất lượng cao.

Được biết, vụ hè thu năm nay Diễn Đồng gieo cấy 321 ha lúa, chủ yếu cơ cấu các loại giống chất lượng cao như BC15, Bắc thơm số 7… Do triển khai thu hoạch vụ xuân đến đâu làm đất đến đó nên ngay từ ngày 28/5 nhiều hộ dân đã triển khai gieo cấy, đến thời điểm này toàn xã đã gieo cấy xong được trên 90% diện tích, dự kiến đến ngày 10/6 sẽ gieo cấy xong vụ hè thu. HTX đã cung ứng đủ các loại giống, phân bón cho bà con, (60 tấn phân các loại, trên 2 tấn giống lúa).

Cấy lúa hè thu ở Diễn Châu.

Vụ hè thu năm nay, Diễn Châu cơ cấu trên 9.150 ha lúa, với các giống lúa chủ lực như BC15, TBR 225, Thiên nguyên ưu, Việt lai 20… Với phương châm sản xuất hè thu an toàn, hiệu quả nhằm tránh mưa lụt cuối vụ, Diễn Châu đã chỉ đạo bà con nông dân thu hoạch lúa xuân đến đâu tiến hành sản xuất hè thu đến đó. Trạm giống Diễn Châu và Trạm Vật tư nông nghiệp đã cung ứng cho các HTX trên trên địa bàn 270 tấn lúa giống, gần 20 nghìn tấn phân các loại. Theo định hướng mỗi xã chỉ chọn 3-4 giống chủ lực, trên cánh đồng bố trí 1-2 giống lúa có thời gian sinh trưởng tương đương nhau và phải cấy xong trong vòng 2-3 ngày để thực hiện tốt các yêu cầu chăm sóc, quản lý sâu bệnh hại. Nhờ thực hiện tốt khâu cơ giới hóa trong làm đất nên Diễn Châu đã đẩy nhanh được tiến độ gieo cấy, với gần 80% diện tích, dự kiến đến trung tuần tháng 6 sẽ gieo cấy xong lúa hè thu. Để đảm bảo đủ nước gieo cấy và dưỡng lúa trong giai đoạn nắng nóng, Xí nghiệp thủy lợi đã lắp đặt 20 máy bơm dã chiến ở các xã Diễn Đồng, Diễn Hải, Diễn Hồng, Diễn Mỹ… bơm nước từ các ao hồ, sông cụt để tưới lúa. Bơm bổ sung từ kênh N8 tưới cho trên 200 ha lúa ở xã Diễn Thái.

Hiện tại, khó khăn lớn nhất ở sản xuất vụ hè thu ở Diễn Châu vẫn là nước tưới, hiện toàn huyện có khoảng trên 700 ha bị thiếu nước chưa thể gieo cấy, chủ yếu nằm ở các xã Diễn Đoài, Diễn Lâm, Diễn Mỹ, Diễn Hồng… Trước tình hình đó, Diễn Châu cần phải có kế hoạch cụ thể, thực hiện các phương án tiết kiệm tối đa nguồn nước tưới, đối với các diện tích bất khả kháng có thể chuyển đổi cơ cấu cây trồng không để “đất trắng.”

Quỳnh Lưu: khắc phục khó khăn do thiếu nước

Vụ lúa xuân năm nay được mùa, gia đình chị Đậu Thị Tuyết cũng như bà con xã viên HTX Lam Cầu, xã Quỳnh Thạch rất phấn khởi. Điều kiện thời tiết nắng ráo đã tạo thuận lợi cho việc thu hoạch lúa được nhanh chóng. Toàn bộ diện tích mạ gieo trước đó cũng phát triển tốt nên thu hoạch lúa xuân đến đâu, gia đình chị đã tiến hành vệ sinh đồng ruộng đến đó, làm đất để cấy lúa hè thu cho kịp thời vụ. Hiện nay, trên cánh đồng Bụi Ngón, 3 sào ruộng của hộ chị Tuyết đã làm xong đất, bắt đầu xuống cấy giống lúa NA2 theo đúng quy hoạch của địa phương. Chị Tuyết cho biết: “Vụ hè thu năm nay gia đình tôi cấy 6 sào lúa, 3 sào đã có nước bắt đầu cấy từ mấy ngày nay. Còn 3 sào nữa thì đang chờ nước, nếu có nước gia đình tôi cũng khẩn trương làm đất cấy cho kịp thời vụ”.

Chị Tuyết là một trong những hộ may mắn có nước để cấy vào đợt đầu, tại HTX Lam Cầu hiện nay, số diện tích lúa cấy mới chỉ đạt từ 3 – 5%. Còn phần lớn diện tích đất đã phay đợt 1 hoặc chưa kịp cày ải đang trong tình trạng thiếu nước, khô hạn. Ông Đậu Văn Minh nói: “Gia đình tôi có gần 1 mẫu ruộng, hiện nay 3 sào đã được máy phay đất lần 1 nhưng lại không có nước để san đất cấy, 7 sào còn lại vẫn đang nguyên gốc rạ. Tôi trực cả đêm để lấy nước về ruộng, nhưng hiện nay nước kênh chính không có nên trạm bơm của xã cũng không có mà bơm”.

Năm nay, theo kế hoạch của xã Quỳnh Thạch, 60% diện tích trong tổng số 372 ha sẽ được gieo cấy bằng giống lúa lai GS9, diện tích còn lại cơ cấu các loại giống lúa thuần như NA2, BC15. Tuy nhiên, do ở vị trí cuối nguồn nước Bara Đô Lương và hồ Vực Mấu, nên mặc dù đã xuống đồng được 5 ngày, xã Quỳnh Thạch chỉ mới cấy được 10% diện tích, nhiều vùng ở HTX Lam Cầu, HTX Quỳnh Viên. HTX Quyết Thắng đang gặp khó khăn về nguồn nước. Trong mấy ngày cao điểm này, các HTX đã huy động 7 trạm bơm hoạt động liên tục suốt ngày đêm, nhưng phần lớn là không có nước đủ để bơm cho bà con làm đất, gieo cấy, vì thế, lịch khép kín vụ hè thu vào ngày 15/6 tới đây chắc chắn không hoàn thành.

Đây cũng là khó khăn của các xã khu vực cuối nguồn như Quỳnh Hoa, Quỳnh Lâm, Quỳnh Mỹ, Quỳnh Văn và Nông trường Trịnh Môn. Trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu, hiện nay chỉ có các xã phía Nam vùng nông giang gồm Quỳnh Giang, Quỳnh Diễn, Quỳnh Ngọc, Quỳnh Hưng được tưới trực tiếp nên bà con đang khẩn trương ra đồng gieo cấy, đạt trên 50% diện tích theo kế hoạch. Tuy nhiên, theo báo cáo của Xí nghiệp thủy lợi huyện Quỳnh Lưu, do điều kiện nắng nóng gay gắt, nhiệt độ cao, lượng nước bốc hơi nhiều, trong khi đó bà con tại các địa phương “ăn” nước từ hệ thống bara Đô Lương đều ra quân sản xuất đồng loạt. Quỳnh Lưu lại nằm ở vị trí cuối nguồn kênh chính Đô Lương, nên lượng nước xuống rất thấp so với cùng kỳ. Nhằm khắc phục khó khăn này, Xí nghiệp thủy lợi Quỳnh Lưu đã chỉ đạo lực lượng cán bộ công nhân viên tổ chức thường trực 24/24h để chèn ép tất cả các hệ thống cống để đưa nước về cho bà con sản xuất. Trước đó, Xí nghiệp thủy lợi Quỳnh Lưu cũng đã tiến hành vơ, vớt rong, rêu, nạo vét thông tháo dòng kênh đảm bảo cho việc đón và đưa nước về trên các cánh đồng, xây dựng kế hoạch tưới nước gieo cấy và tưới dưỡng cho lúa hè thu – mùa năm nay.

Theo kế hoạch, năm nay Quỳnh Lưu sẽ gieo cấy 7.600 ha lúa, trong đó hè thu 5.500 ha và vụ mùa 2.100 ha. Phần lớn cơ cấu các giống lúa chủ lực cho năng suất, sản lượng cao và có khả năng chống chịu sâu bệnh và hạn hán như BC15, Khang dân 18, SYN6, GS9, Nhị ưu 986… và đưa vào thử nghiệm một số giống lúa chất lượng cao như TBR 225, Gia Lộc 105, AD1.

Để đảm bảo lịch gieo cấy, quyết tâm giành một vụ mùa thắng lợi, huyện Quỳnh Lưu đang tập trung nguồn lực, chỉ đạo phân công cán bộ điều tiết và phân bổ nước phù hợp về tận chân ruộng, huy động máy móc cơ giới hóa vào tranh thủ làm đất để cho bà con kịp thời gieo cấy. Cùng với đó, tập trung tu sửa các công trình ách yếu, nạo vét các tuyến kênh mương nội đồng, xây dựng lịch tưới, phương án chống hạn và dự báo tình hình sâu bệnh chuẩn bị các điều kiện để xử lý kịp thời.

Đức Ân - Văn Trường - Nguyễn Vân